Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

1878. 1633 september 23. Van W. van Oldenbarnevelt⁵.

Mijn Heer,

Ick van uEd. eenen brief ontfangen van den 7en deser, doch is abusivelijck opgescreven, alsoo ick wel bemercke, dat die aen mij niet komt, maer naer mijne opinie aen den heere Wtenbogart⁶, die apparentlijck die aen mij behoorde sal bekommen hebben.

Een goet vrient heeft daer Leo⁷ woont gescreven om te sonderen op de saecken van Hyades⁸. Dit hebbe ick op mij derven nemen, dewijle daer geene verbintenis mede gemengt.

Hier lopen veel boecxkens soo tegens Puteanus⁹ als andere, niet seer streckende tot vorderinge van den trefves.

De Staeten behouden het fort van de Philippine noch, doch is van dese sijde veel volcks in Vlaendren gesonden om te sien, ofte men het soo wel weder sal konnen crijgen as men de Starreschans gedaen heeft.

5 Hs. Amsterdam, U.B., coll. RK., A5m. Eigenh. oorspr. Gedrukt Kroniek Hist. Genootsch. Utrecht 1873, p. 513.

6 Waarschijnlijk no. 1880 dd. 24 september.

7 Ferdinand II.

8 Grotius.

9 Erycius Puteanus; zie no. 1851, p. 141 en n. 1 aldaar; zie ook no. 1875 p. 180 en n. 8 aldaar.

[p. 184]

Des princen¹ leger is ontrent Dommel ende des konincks² ontrent Mol. Sij hebben al dichter bij den anderen geweest, dat het schijnt, de Staetsche niet gaern tot bataille soude kommen, daer nochtans de konincsche wel lust toe hebben. De cavallerie is schoon ende sterck wel 7000 paerden. Mijn dunck niet, dat het Sweedsche secours den prins veel voordeel sal doen, dan doen groote moetwil.

De Staeten van Hollant sijn vergaedert ende blijven vergadert. Haer meeste besongnie is om gelt te vinden, dat ick gelove sijne swaericheyt al heeft.

In Duytslant is goede hope tot het accord met Saxen, maer niet met Brandenburch. Den hertoch van Feria³ heeft hier gescreven van den 6 deser wt Inspurch hoopende haest wat goets wt te rechten, dat hem quaelijck failleren kan, overmits sijne groote macht.

Van Nancy wert divers gediscoureert sonder eenich seecker fondement, soodat ick quaelijck wete, wat daervan te scrijven.

Ick hebbe een paspoort voor Corvus soon⁴ bekommen ende laet mij niet weten, ofte hij het begeert ofte niet; hebbe nochtans daer moeyte mede gehad, dewijle het is sonder de clausule van rebelle provinciën.

Sommige meenen, dat de koninginne van Engelant⁵ hier haer moeder wel mochte kommen besoecken ende dat de hertoginne van Nieuburch⁶ wel mocht kommen haer hof houden.

De 4 pensionnarissen⁷ hebben aen de Staeten in Hollant verclaert, dat seecker boexken, geïntituleert Remarques d'Estat et de Religion etc.⁸, voor een libel, daer die nochtans hier seer geëstimeert werden ende openbaerlijck verkoft. Door wiens last sij dat gedaen hebben, weete ick niet.

Ick soude Hyades raeden hem niet te verhaesten in te resolveren, want alles wat bij Leo soude geschreven, soude met advys van Taurus⁹ wesen. Hier soude wel gewenscht werden, dat Hyades de moeyte wilde nemen om bij gescrift te setten tgeene in Ursa minor¹⁰ gepasseert is ende te doen verstaen - dewijle men hier altijts misslaegen doet in te veel ofte weynich te seggen -, hoe dat nochte Aquarius¹¹ nochte Pisces¹² oorsaeck sijn van dat Ursa minor geen voortgang heeft,

1 Frederik Hendrik.

2 Philips IV van Spanje.

3 Gomez Suarez de Figueroa, hertog van Feria, Spaans generaal.

4 Misschien de oudste zoon van Caspar van Vosbergen, Caspar (†1641), of Maurits (III reg.).

5 Marie Henriette, dochter van Hendrik IV van Frankrijk en van Maria de Medici.

6 Katharina Charlotte, met wie Wolfgang Wilhelm, hertog van Neuburg en Jülich-Berg op 11 november 1631 in tweede echt was gehuwd; zij was een dochter van paltsgraaf Johann II van Zweibrücken (†1635).

7 Zie no. 1876, p. 182 en de verwijzing in n. 1 aldaar.

8 Aenmerckinghen Van Religie En Staet, Op d'uyt-schrijvinghe van 't ghebodt, vanden al-ghemeenen Bid-dagh, ende Vast-dagh, bevolen ende in-ghestelt door die Rebelle Staten op den 24 deser tegenwoordighe maendt Oogst 1633. Waer door men by provisie sal mogen sien, hoe groot onghelijck dat den vyant heeft, van ons eenige overtredinghe vande handelinghe van Trefves toe te schrijven, aenghesien hy dien selfs leelijck heeft gheschent, op hope, van door ghewelt van wapenen de Catholijcke Religie, ende sijne Majesteyts saecken, in dese Nederlanden onder de voet te brenghen. Voor-ghehovden Aen alle Catholijcke ghetrouwe Inghesetenen. M.DC.XXXIII; zie Knuttel, Pamfl. nos. 4313 en 4314.

9 Spanje.

10 Bestand.

11 De R.K. godsdienst.

12 De Staatse handel overzee.

[p. 185]

maer wel Ursa major¹. Hyades soude een groote dienst doen voor alle de werrelt, die wel gesint sijn tot het gemeene beste, ende soude niet ongeloont blijven, dat is te seggen om Hyades te promoveren ofte op andere maniere naer sijne begeerte. Ick voorseeckere, dit alles onder silentie sal passeren, want maer een persoon behalven Pleiades² daer kennis soude van hebben.

Ick bidde God uEd. te verleenen lang ende geluckich leven, blijvende altijts,

Mijn Heer,

UEd. ootmoedichste dienaer,
W. [d. Oldenbarnevelt.]³

1 De definitieve vrede? Vgl. Ursa minor = bestand.

2 Willem van Oldenbarnevelt zelf.

3 Hetgeen tussen [ ] staat is in het handschrift doorgehaald.

Den 23 September 1633.

Adres (met andere hand): Aen Men Heer Men Heer de Groot etc. tot Hamburcht. Port.

In dorso schreef Grotius: 23 Sept. 1633. W. van Oldenb.