Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

Bijlage no. 12
Bij no. 1590
Brief van Maria van Reigersberch aan N. van Reigersberch¹ dd. 21 februari 1631.

Mon frère,

Ic hebbe ghezien den uwen van den elfden deses, waerwt ic mercke dat de zaecke van Numerianus² noch zeer los staedt. Ic en can mij niet ghenogh verwonderen van de schruppuleusheyt van de menschen. Zij moeten wel verzeeckert zijn dat den haet, die zij vreesen te sullen haellen, in danck veranderen sal. Bijaldyen zij den man wel kenden en zouden daer niet in becommert zijn. UE. meughdt ghelooven ende haer verzeeckeren als wt u zelve datter diversche persoonen gheweest zijn, die neevens anderen qualyc van hem spraecken, hem ghesien hebbende zeer veel van hem hielden. Alle de predikanten hier houden zeer veel van hem ende hebben een tijdt langh gheleeden een ouderling wt haeren naem aen hem ghesonden, om hem te verzoucken dat hij hem bij haer zoude willen vougen op zijn ghevoelen, hetwelcke hij met beleeftheyt geëxcuseert heeft.

Wij hebben verstaen dat Vossius³ tot Amsterdam gaedt woonen. Bijaldyen die van Amsterdam mijn man daer deeden commen ende hem maeckten cuerateur, zij en weeten niet hoeveel voordeel haer dat zoude connen doen. UE. meughdt ghelooven datte(r) Poolen ende Dutschen jaer ende dach te Parijs ghebleeven zijn, alleene om somwijllen een uere met hem van haer studie te mogen sprecken. Hebben daervoor eenige gheschencken willen geeven, maer en hebben gans niet willen ontfangen. Bijaldyen mijn man niet en waere dien hij is ende niet en stondt op de reputatie, zoude zooveel geldt winnen als hij zelfs zoude willen. UE. zeidt van dat hij hem met den garde des seaus⁴ wel moet zoucken te stellen; uE. en moet niet ghelooven, dat hij qualyc met hem staedt, hij staedt zoo wel met hem als hij met iemandt anders zoude doen, die die plaedt(se) oeidt bezeeten heeft ofte zoude

1 Gedrukt Rogge, Br. van en aan Maria v. Reigersb., p. 193.

2 Schuilnaam voor Amsterdam.

3 In verband met het op te richten Athenaeum Illustre, dat in 1632 geopend werd en waarvan G.J. Vossius en C. Barlaeus de eerste hoogleraren waren; vgl. n^o. 1585, p. 328.

4 Charles de l'Aubespine. Te voren was hij gezant in Brussel, Duitsland en Venetië, in 1620 kanselier en sedert 1630 zegelbewaarder. Hij was de broer van Hauterive.

[p. 516]

moogen bezitten, maer uE. en verstaedt haer maxsimen niet. Een tijdt gheleeden sprack Boutru, die tot Brussel gheresidert heeft¹, met den garde des seaus van de bequaemhey(t) van mijn man, daerbij vougende, dat den coninc zeer goede diensten van hem zoude connen trecken. Den anderen antwoorde, dat het geen aparentie en hadde, dat men een man de sekreeten van het Rijc zoude vertrouwen, die niet frans en was. UE. sult hierop zeggen: hij zoude hem moogen laeten naturalyzeeren; dat waere wel te doene, maer dan zoude moeten volgen naer de mis te gaen, en daer is meer swarigheyt aen vast. Als men het wilde doen en waere niet van noode hem te laeten frans maecken, waere beeter naer Roomen ghegaen, want alles is hier te zeer onzeecker. Mijn man is dickmael versoght gheweest daer te commen. Dit zegge ic in passant, want dat en is ons meeninge niet. Hier blijvende en is ten alderschoensten niet meer te verwachten dan de gage van driedusent gulden, waervan wij diversche jaren te buten staen; en als men ons al wel betaelde, wat is driedusent gulden voor een huysghesyn als het onse binnen Parijs? Wij en connen jegenwoordyc met geen vierdusent gulden tsiaers toe, behalfven de twee kinders, die buten woonen, ende staedt noch alle dage te verswaerren, want nu houde ic noch alle de kinderen aengaende de kleeren met sleghte stoffe, behalfve Cornelia, die wat beeter is dan naer ic hoere dat de joffrouwen daer zijn en zoude niet veel lijckenen. Hier zeidt men dat se wel in ordere is, altijdt met de kleeren niet vervallen. Moeten wij nu zoo veel hebben, wat salt zijn als al de kinders groodt sullen zijn, en als wij se dan al groodt ghemackt sullen hebben, waer sullen wijder dan meede blijven?

Wat de dochters aengaedt en connen se hier niet hilcken als aen catolycke, ende om advantage te doen moeten een man neemen, die bejaert is. Als men daer toe zoude connen verstaen meene ic, datter wel wat voordeel te doene zoude zijn. Noch onlangs is mij ghevraght, door laest van een perssoone die zeer veel goede qualyteiten heeft, onder andere zeer rijc, of wij wel van meeninge waeren Cornelia aen een catolyc te hilcken? Ic antwoorden dat wij se liever aen een van de relige zouden geeven. Diversche hebben mij van die man ghezeidt, dat hij der het oogh op hadde. Het is een heel rijck man, maer is van u jaren ende catolyc, anders waer een zeer groot advantage. UE. sult zeggen, gelijc ic meede zegge, dat zij noch jonck is ende geen haest en heeft, maer uE. moet dencken, dat bijaldyen mense van meeninge waere hier te huylycken, dat zij veel meer waert is met de achtien jaer als met de vierentwyntich. Als de dochters hier over de achthien jaeren zijn, minderen zij van dage tot dage.

Dat uE. meendt, dat zij veel advantage in Hollandt zoude connen doen zoo lange mijn man wtlandych is, en is geen aparentie. UE. moet ooc dencken, dat zij alle Hollanders niet nudt en is om iewers in een kleine stadt te woonen, naedat zij te Parijs ghewoondt heeft. Het waere alzoo veel alsof zij van den Hage naer Schevelinge ginck. Marie gaedt vijfthien jaer werden. Als uE. dit alles wel sult overleggen, sult uE. wel vinden, dat wij reeden hebben om een resolutie te nemen ende te gaen, daer wij de reste van ons leeven sullen eindigen. UE. weet ic wel sult zeggen ofte ten minsten dencken: wat houft men becommert te zij[n] de dochters te huilycken? Dat waere heel goedt als zij gheresolveert waeren altijdt ongetroudt te blijven, maer zijn dickmael zodt als zij behoeren wijs te zijn, en als wij die inzighdt niet en hadden, ist niet tijdt, dat wij eens een resolutie nemen? Als mijn

1 Guillaume Bautru, Frans ambassadeur in de Spaanse Nederlanden.

[p. 517]

man hier al zijn jeughd zonder iet wt te rechten versleeten sal hebben, wie sal begeerich zijn om hem in zij[n] oude dagen veel te geeven?

UE. moet weeten, dat ic meest klage over ons Neef¹. Niet alleen, dat hij hem geen goedt en doet, maer quaedt. UE. en sal dat niet willen verstaen, dan is evenwel zoo. Ic sal uE. mijn meeninge wtleggen. Hij en wil hem daer niet hebben. Ic zegge het zoo alzoo ic het zoo gheloove, want bijaldyen hij hem daer wilde hebben, waer alzoo mackelyc voor hem te weege te brengen alsdat ic desen brief schrijve. Dat weet ic heel wel ende alle verstandige oordeelen het met mijn, maer de eere, dien hij daervan heeft, is zeer kleine. Wij en sullende[r] ooc geen suplicatiën om doen, alzoo wij daer weinigh naer vragen. Het en is noch niet ghenogh dat hij hem daer niet hebben en wil, beledt ander conditiën, die hem voorgecommen waeren. Wij mercken wel, wat het is. Hij vindt goedt, dat mijn man hier blijft, alzoo het ons landt noch hem niet ondienstych en is. Dat is tot daer en toe.

Nu verzoucke ic op uE., dat wij met den eersten moogen weeten, wat van Numerianus commen sal, want bijaldyen daer niet van commen en sal, zoo is mijn meeninge met de vrou van Valckenburg² naer Hollandt te gaen. Ic bidde uE. mij te willen antwoorden zoo ras als uE. desen ontfangen sult hebben, want het sal al zijn, zoo de vrou van Valckenburgh hier zoo lange blijft, dat ic antwoorde op desen hebbe, maer bijaldyen datter van die zaecke iet commen sal, zoo en sal ic niet gaen, voor dat alles hier ghedaen is, anders zoude ic hier wederom moeten commen, en dit en is geen reise om zoo dickmael te doen. Ingevalle dat ic met de vrou van Valckenburgh zoude reisen, sult uE. mijn ghelieven een pasport te zenden tot Antwerpen ten huyse van van der Ast³. UE. ghelieve het van de prins te versoucken en zouder niet gaeren iet voor geeven. Bijaldyen dat men der daer geldt voor zoude moeten geeven, zoo sal uE. aen een van mijn broeders in Zeelandt ghelieven te schrijven, om van mijnentweege te versouck[en] een pasport van de admiralteyt ende te zenden te Lillo naer ouder ghewoonte voor mijn twee dochters ende een meissen. Bijaldyen uE. iet begerdt, schrijft het mij, sal alles meede brengen, ofte ingevalle dat ic niet en comme, sal het zenden. Ic sal in passeerende te Brussel op onse zaecken letten, en meene niet lange in Hollandt te blijven. Mijn reise sal meest zijn om moeder⁴ te besoucken.

Ic verwondere mijn wt uE. schrijven te zien, dat uE. noch delibereert over een zaecke, dien ic meende dat al lange gheresolveert was; zoo doende en sal uE. den rinschen wijn niet winnen. Ziedt ghij, hoe qualyck dat een mensche, die jaeren heeft, resolveeren can? Ic zoude bijcans oordeelen, datter geen groote liefde en is, want alsser groote liefde is, zoo en overweeghdt men elck aes zoo naeuwe niet, maer gaedt er zoo wat over.

Onse nicht⁵ hadde een behangse[l] van een bedde ende een tappitserie ontbooden, dan heeft gheschreeven, dat men noch het eene noch het andere niet en zoude zenden. Het tgene uE. begerdt heeft te weeten van de vrouwe⁶, die hier is,

1 Frederik Hendrik.

2 Josine de Bie, weduwe van Jan de Hertoge van O(r)smael, heer van Valkenburg.

3 Hans van der Ast, schuilnaam voor Johannes van Naersen (Narsius), voormalig remonstrants predikant te Zaltbommel, later lijfarts en geschiedschrijver van Gustaaf II Adolf van Zweden.

4 Maria Nicolaï.

5 Elisabeth Campe; vgl. III, p. 338, n. 12.

6 Zie n^o. 1590, p. 340 en n. 1 aldaar.

[p. 518]

uE. en moet niet dencken dat zij op den man¹, daer uE. over acht dagen van schreef, heel wel te vreeden is, dan dit dient beeter ghezeidt als gheschreeven; daerom en sal ic daer niet meer van zeggen. Zij ende ic sprecken dickmael daervan ende doen mijn best om haer te stillen, daer ic veel reden toe ghebrucke.

Cornelia bidt nicht Campe, dat bijaldyen haer kandt ghemackt is, dezelve met den eersten te willen zenden, bijaldyen haer perrelen noch niet verkoght en zijn, haer best te willen doen dezelve te doen vercoopen. Laet zij pertenent schrijven, wat zij ghesonden ofte ghebracht wilt hebben, want daer sal nu goede gheleegentheyt zijn.

Adieu. Zeghdt aen mijn mans broeder, dat de vrou van Valckenburg rekeninge mackt binnen drie weecken, weinigh dagen min ofte meer, vanhier te vertrecken. Ic verlange zeer te verstaen waer onse provisie zoo lange blyeft, wij en hebben noch niet ghehoordt dat se te Rouen gheariveert is. Ic vreese dat se te Paessen commen sal. Adieu.

1 Jacob Wyts? Vgl. n^o. 1589, p. 338.