Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1616. 1631 april 10. Aan J. Wtenbogaert².

Mijnheer,

De Uwe ontfangen hebbende ben ick gegaen bij D. Tilenum³, die uE. ten hoochste doet groeten.

Eenige stucken heb ick ontfangen, die over vyer maenden waeren gesonden ende de rest verwacht ick noch. T'gunt ick gezyen heb, behaeght mij wel.

Van de conferentie met de Louvesteynsche⁴ verwachte ick niet goeds, maer 't waer goedt geweest, had men dye met dat pretext connen uytcrijgen.

Hyer zijn bij mij geweest Veilleux⁵, predicant van Chastillon eenige maelen, oock Aubertyn⁶ van Chastres, meest om mij voor te werpen de nieuwe questies, dye sij seggen sonder eynde te zijn.

T'advys van d'Ailly⁷ gesonden aen Rivet⁸, waervan de vrouw van Tremouille⁹ copye gesonden heeft aen Sijne Excellentie¹⁰, is te accorderen met deghenen, dye blijven bij de vijff poincten, de rest uyt te sluyten; t' selve, seyt men mij, dat Turretin¹¹ weynich voor zijn doot had geadviseert aen Maistresat¹².

T'voornemen ende de woorden gebruyckt bij de Noordhollandsche synode¹³ gaen zeer groff ende is wonder, dat de prins ende alle de overheden de oogen niet en openen ende haer gesaementlijck daertegen stellen; veel meer is wonder, dat zij sulcke luyden haere synoden laeten continueren.

2 Hs. Bibl. Gem. Rotterdam, coll. Rem. Kerk, cat. v. hss. n^o. 1228: 2. Eigenh. oorspr. Exc. bij Rogge, Br. Wtenb. III: 4, p. 88, alwaar de brief ten onrechte op 7 april wordt gesteld. Antw. op n^o. 1612.

3 Daniël Tilenus.

4 Zie betreffende de op Loevestein gevangen gehouden predikanten III n^o. 1067, p. 39 n. 9 en verder n^o. 1481, p. 168 n. 3. Voor de conferentie zie p. 368, n. 8.

5 Waarschijnlijk Charles du Veilheux, over wie Haag, La France protestante t. IX, p. 456.

6 Edme Aubertin; zie n^o. 1457, p. 138 n. 13.

7 D'Alie, predikant van Charenton.

8 De Leidse theologie-professor André Rivet.

9 Charlotte Brabantina van Nassau, hertogin van La Tremouille; zie III, p. 285 n. 13.

10 Frederik Hendrik. Vgl. n^o. 1614, p. 372.

11 Bénédict Turretini; zie n^o. 1614, p. 372 n. 7.

12 Jean Mestrezat; zie III, p. 266 n. 5. Men vergelijke voor dit alles n^o. 1614.

13 In 1630 te Enkhuizen gehouden.

[p. 375]

Men verhoopt hyer zeer op het oorlogh in ons landt. De dryehondert duysent gulden zijn wel getelt, maer de rest sal volgen als dye can: de finantiën zijn hyer zeer uytgeput, de gemeente arm ende op eenige plaetsen met swaeren honger beladen, de regiering onseecker.

s'Conings moeder¹, hoewel de coning haer versoeckt te gaen nae Moulins, wil te Compiègne blijven tenzij men haer met geweldt wechvoere, schrijft zeer erbarmelijcke brieven aen den coning, maer den cardinael² doet hem geloven, dat dit alles zijn contre-mine tegens 's conings authoriteyt.

s'Conings broeder³ is te Neufchastel onder Bery, had een brieff geschreven aen den coning tot zijne naerder verantwoording, van zijns moeders ongeluck ende soo voort, waerdoor den coning soo is ontsteecken, dat den brenger genaemt Briançon⁴ datelijck gevangen is gestelt, een goed middel om gheen hinder meer uyt dye hoeck te crijgen.

Men vreest voor een oorlogh, maer niet vóór den oogst, alsoo men nu bij gebreck van eeten geen volck in t' veldt soude connen houden.

Vale cum fratribus.

X April XVI^cXXXI

uE. dyenstwillige
H.d.G.

1 Maria de Medici.

2 De Richelieu.

3 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

4 Zie Mercure François XVII, p. 153, p. 170.

Adres: A monsieur Monsieur van Meden.

In dorso schreef Wtenbogaert: R^a. 21 Aprilis Resp. 28 eiusdem.