Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1572. 1631 januari 3. Aan N. van Reigersberch².

Mijnheer,

Dese mael heb ick van uE. niet gehadt, 't zij door de banqueroutte van Ferijn³, aen denwelcke de brieven plagen geaddresseert te werden, 't zij door de bruyloft van Bijland⁴.

2 Hs. U.B. Amsterdam, coll. R.K. H 14 f. Eigenh. oorspr. Beschadigd. Niet ondertek.

3 Zie III, p. 240 n. 6.

4 Jason van Bijlandt (geb. 1585 of 1586), gewezen predikant bij de ambassade te Parijs (zie III, p. 11 n. 3) was na de dood van zijn eerste vrouw, Elisabeth Doedens uit 's-Gravenhage, op 19 januari 1631 in ondertrouw gegaan met Margarieta van der Ulst uit Gorinchem.

[p. 307]

Ick wensche wel eens claer te zyen in de saecken van Numerianus¹ ende van dye bij de Maes² om eens soo op mijn huysvrouws reys als op het beleydt van mijne saecken te mogen letten.

Uyt Londen heb ick brieven van den VII Dec. haeres stijls, medebrengende:

Quinto Decembris finita concione promulgata fuit inter Hispanum Anglumque reges cupita multis, sed invisa pluribus pax. Hodie solemni iuramento sancient conditiones rex³ et legatus⁴, quem ex sacello digressum epulo superbissimo et digno regia luxu exceperunt rex et regina⁵, famulante accumbentibus tota procerum manu. Fama est redditurum Palatino⁶ Hispanum⁷ urbes, arces et oppida, quae praesidiis suis tenet adlaboraturumque, ut Caesar⁸ et Bavarus⁹ partibus suis cedant. Sed prudentibus subolet οὐδὲν ὑγιές. Interim in Belgas hic intumescit odium et, ni fallor, classis apparatus, quae libertate maris et quod vindicant piscandi iure illos exuat. Sed ea res nisi conditionibus comparatur, haud facile armis transigetur.

Hyer blijft het hoff in eenen doen; nae de uyterlijcke reconciliatie comt de coninginne-moeder¹⁰ mede in den raedt. Toiras¹¹ gaet nae Italië om 't gunt aen de paix resteert te executeren. Evenwel wil men, dat ons volck gelove, dat dye paix niet vast ende werdt. Mons^r d'Hauterive¹², als extra-ordinaire afgesonden om de tresves te beletten, tot welcken eynde men oock wenscht ende hoopt te vorderen den man van 18 ofte van 13 stemmen¹³. Men geeft uyt, dat Neeff¹⁴ het oorlogh wil. Defiat¹⁵ is mede mareschal, Vendosme¹⁶ losgelaeten met last om binnen acht dagen uyt het rijck te vertrecken. De zijnen seggen, dat hij, omdat de pest in Italië is, meent nae Hollant te gaen, misschyen oock nae Sweden.

De heer van Langerac¹⁷ heeft dese dagen audientie gehadt bij den coningh¹⁸, dye magnifyc was. Bij den cardinael¹⁹ quam hij ter bestemder (ti)jdt, maer wierd met excuse ongehoort thuys gesonden. Men spreeckt van twee millioenen gereedt aen ons landt te geven pour faire bonne bouche. Apparentelijck sal men daerin wil-

1 Schuilnaam voor Amsterdam.

2 Rotterdam; het woord ‘Maes’ staat in de tekst in code.

3 Karel I van Engeland. De vrede was op 5 november o.s. te Madrid gesloten.

4 Don Carlos de Coloma, buitengewoon gezant van Spanje in Engeland 1629-1631.

5 Henriette Marie van Frankrijk, koningin van Engeland.

6 Frederik V van de Palts, de Winterkoning.

7 Philips IV, koning van Spanje.

8 Ferdinand II, keizer van Duitschland.

9 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

10 Maria de Medici.

11 Jean de Saint-Bonnet, seigneur de Toiras; zie over hem n^o. 1545, p. 271 n. 6.

12 François de l'Aubespine, markies van Hauterive; zie n^os. 1558 en 1567, resp. p. 289 en 299.

13 Dit schijnt te doelen op de Staten van Holland, waarin 18 steden een stem hadden. Het woord ‘stemmen’ staat in de tekst in code.

14 Frederik Hendrik.

15 Antoine Coiffier de Ruzé, markies van Effiat; zie III, p. 29 n. 10.

16 César, hertog van Vendôme; zie III, p. 54 n. 6.

17 Gideon van den Boetzelaer, heer van Langerak, ordinaris gezant van de Republiek te Parijs.

18 Lodewijk XIII van Frankrijk.

19 De Richelieu.

[p. 308]

len reckenen het achterstel van het tractaet van Compiègne¹, de reys van Hautain², etc.

Julien³, consul van Orangie, comt ons bijwijlen besoecken ende saegh garen de amnestie van het gepasseerde. Dan dye daer nu zijn, sullen best weten, hoe de saecken daer staen ende hoe dye gehandelt moeten werden.

Mij dunckt, dat ick claer zy(e), dat de brieff van Genève ende Switsers⁴ is gevordert ten deele door beleyt van Anthemius⁵ ende hulp van hyer. Mij dunckt niet vremdt en waer, dat de Edelen van Volusianus⁶, een persoon, dye haer wel dyende, recommandeerde aen Gallus⁷ in Gallienus⁸ plaets. Sij hebben interest, alsoo 't haeren raedt is nequis invitus obtrudatur.

UE. werdt gebeden op alles wel te letten ende punctuelijck te adviseren.

Den III Januarij XVI^cXXXI. Wenschende uE. ende de vrunden dit jaer geluckigh.

De dienaers van den hertogh van Mantua⁹ twijffelen niet aen de volle ex[e]cutie van de paix.

Den ambassadeur van Spaignie¹⁰ is aengeseit ..... bij ......... gonel (?) van Vianen ................ te letten ....... in s.le.mel.¹¹.

De jesuyten in Engelant hebben een boeck uitgegeven¹², 't welck hier overgeset sijnde, alle de bisschoppen onstelt, sustinerende het boeck, dat de ordre van bisschoppen in de kerck niet noodigh en is, maer dat alleen wel ende beter can bestelt werden door de religieux, dit is een puriteinschap in de R. Kerck.

1 Gesloten 18 juni 1624.

2 Willem de Zoete van Laecke, heer van Hauthain; zie III, p. 291 n. 5.

3 Jean de Julien; zie n^o. 1560, p. 291 n. 10.

4 Zie Knuttel, Pamfl. n^o. 4057.

5 Schuilnaam voor Nicolas de Baugy, van 1628 tot 17 september 1634 gezant van Frankrijk te Den Haag.

6 De Edelen van Holland; Volusianus is een schuilnaam voor Holland. Het woord ‘Edelen’ staat in de tekst in code.

7 Frederik Hendrik.

8 De raadpensionaris Anthonie Duyck; hij was op 13 september 1629 overleden.

9 Carlo Gonzaga.

10 Don Antonio de Toledo y Davila, markies van Mirabel.

11 De tekst is hier nagenoeg onleesbaar geworden.

12 An Apology of the Holy See Apostolicks Proceedings for the Government of the Catholicks of England during the tyme of persecution. With a defence of a Religious State written by Daniel of Jesus (= John Floyd S.J.), Rouen 1630, in het latijn vertaald onder de titel: Apologia S. sedis apostolicae de modo procedendi circa regimen Catholicorum Angliae, tempore persecutionis, cum defensione religiosi status. Avdomaropoli 1631. Het boek werd op 30 januari 1631 door Johannes Franciscus de Gondi, kardinaal-aartsbisschop van Parijs, veroordeeld; zie verder V, no. 1866 en de aantekeningen aldaar.

Adres: Mijn Heer Mijn Heer Reigersberg, raed in den Hoogen Raide in Holland.

in 's Gravenhage.

port.

In dorso schreef Reigersberch: broeder de Groot, den 3 Janu, 1631 wt Paris

Verder met andere hand: Willebeek.