Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1558. 1630 november 15. Aan Willem de Groot⁷.

Ternas, mi frater, literas prope eodem tempore a te accepi. Illa 17 Octobris per Vinquium⁸, cui quantum potero probabo me amicorum non esse immemorem. Cum ea accepi Borrianam historiam⁹ sane exactam et alia, pro quibus gratias ago. 28 Octobris quas dedisti, debuerant ante hos octo dies ad me venisse, sed scias artem hanc esse Langeracensis¹⁰, ne quis ante eum hic res patriae norit aut hinc aliquid ante ipsum nuntiet; quod si per se nesciret tamen consultore Hottomanno¹¹ disceret. Quare nihil per eum mitti aut huc aut hinc debet, nisi in quo nullum sit momentum citius an tardius perferatur.

7 Gedrukt Epist., p. 834.

8 Niet geïdentificeerd.

9 Vgl. n^o. 1545, p. 271 en n. 10 aldaar.

10 Vgl. n^o. 1545, p. 271 en n. 9 aldaar.

11 Jean Hotman; zie III, p. 1 n. 3.

[p. 288]

Bene judicas magnam esse ϰϱίσιν in negotio Rotterodamensi¹. Quare rogo discamus quae sequentur; deinde caeteri magistratus an cor habeant; in utram partem propendeat τὸ πλεῖον.

Medii² responsum ad libellum supplicem Foederatis oblatum³ prima occasione, id est per amicum, exspectabo. Velim et literas civitatum Alpinarum ad nostros⁴, et illa Ecclesiarum Gallica aut latina⁵, id est ita ut scripta sunt. Vide, quam paulo populus aut moveri aut sedari soleat, qui in maximo negotio re tantilla passus est sibi satisfieri.

Halsius⁶ impatiens est bonorum consiliorum ni resipiscat. De Iure belli et pacis⁷, de Institutionibus⁸ et praeloquio vide, ut memineris. Antiquitas Reipublicae Batavae⁹ jam tum, cum ederetur, Batavico, id est suo sermone, versa est partim mea, partim optimi parentis me, ut semper solebat, sublevantis opera. Pannum rogo per aliquem mittas, qui primus ad nos veniet. Forte potuisset per Bronchorstum¹⁰ aut per hunc Vinquium mitti, si id succurisset memoriae.

Conventus Hollandici exitum, rebus quo sunt loco positis, multum exspecto. Erit id nobis ad eas, quibus urgemur, consultationes magnum adjumentum. Hogerbetii viri, quem semper et amavi et admiratus sum plurimum, liberos¹¹ velim etiam atque etiam cogitare, quid incipiant. Nam nisi de eventu certi sunt, plane utilius et ipsis et nobis, ad quos redundabit exemplum, erit rem a nobis incipi; quae causa vel praecipua est itineris, quod uxor vere proximo in patriam destinat. Nostrae urbis magistratus minus sunt inclementes et pacta, ni fallor, disertiora. Rogo hac de re et tu et ipsi cogitent. Si tamen res ita gubernatur, ut boni successus justa spes sit, nobis quoque id lucro cedet.

De Schaffero¹² non adeo miror. Nam illi homines, qui sibi conscii sunt quantum in jus deorum hominumque peccaverint, quovis modo si possunt se rediment. Et potest eorum metus esse usui.

Godefrido Brassero¹³ ex animo gratulor, non modo ob amicitiam veterem, sed et ob nominis ejus reverentiam. Rogo ei meo gratuleris nomine quam amicissime. Rogo sciam, sensu et professione quomodo se gerat. Hodie apud me fuit dux Holsatiae¹⁴ honorifice de ipso locutus.

Capita pacis Anglicanae¹⁵ si habere potes, fac videamus. Etiam notata illa ad literas Alpinas¹⁶

1 Vgl. n^o. 1535, p. 252 n. 2.

2 Schuilnaam voor Johannes Wtenbogaert; zie III, p. 117 n. 9.

3 Knuttel, Pamfl. n^o. 4073.

4 Knuttel, Pamfl. n^o. 4055.

5 Knuttel, Pamfl. n^o. 4057.

6 Zie n^o. 1486, p. 174 n. 6.

7 Zie n^o. 1549, p. 278 n. 12.

8 Zie n^o. 1549, p. 278 n. 7.

9 Zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 698 en remarque 3 aldaar.

10 Niet geïdentificeerd.

11 De kinderen van de in 1625 overleden Rombout Hogerbeets, o.a. Adriaan, Josina, Joanna; vgl. n^o. 1375, p. 18 en n. 8.

12 Goosen Schaffer; vgl. n^o. 1505, p. 209.

13 Govert Brasser, pensionaris van Delft; zie III, p. 137 n. 2.

14 Dit moet Johan (1606-1655) zijn geweest, een broer van de regerende hertog Frederik III (1597-1659); zie III, p. 31 n. 8.

15 Vgl. n^o. 1550, p. 280 n. 6.

16 Knuttel, Pamfl. n^o. 4055; zie ook ibid, n^o. 4057. Het tegenschrift tegen dit laatste

[p. 289]

¹⁶ videre cupiam, praecipue cum et me implicent.

16 kwam in 1631 van de hand van Daniel Tilenus: Antidote ... teghen de missive der leeraren ende prof.... in Zwitserlandt ... aen de prof.... tot Leyden; mitsg. teghen de annotatien op de selve ... uytghegheven, ... 1631; zie Rogge, Bibl. Rem. Geschr., p. 101; zie ook id., Johannes Wtenb. en zijn tijd III, p. 250.

[p. 289]

Hactenus tuis respondi. De rebus, quae heic aguntur, accipe pacem esse certo certius multum gaudente rege. Casali est quidem filius minor Mantuani¹, sed imperat Caesaris legatus² usque, dum investitura veniat.

Magnae in aula turbae. Nam regina mater³ quod diu compressit tandem evomuit: iram implacabilem in cardinalem⁴, quem ab aspectu suo removit et omnes, quos ipsi putavit obnoxios. At rex perstat in ea, quam cardinali hactenus habuit fide; et fontes, unde hoc malum ortum, existimat clausurus: custodem sigillorum⁵ jussit Cadomum deportari quasi captivum; sigilla tribuit Castellinovano fratri Altirivii⁶, primum praesidem fecit Iayum⁷, unum praesidum Parlamenti. Regina tamen mater perstat in ira et frater regius⁸ juveniliter minatur. Rex interim cardinali non minus quam sibi cavet. Quo res sit eruptura, etiam sapientissimi dubitant. Sunt qui foeminam cessuram putent nec ausurum quae audet cardinalem, nisi percognito tali ingenio. Alii bellum civile augurantur, multis jam siquis fovere velit seminibus. Nam in Delphinatu, in provincia Narbonensi - ubi imperant Guisius⁹ et Crequiacus¹⁰ cardinali infensissimi - visuntur seditiones plebis rusticanae, oppidorum etiam non tam contra onera nova quam contra onerum exactores invidia horum maxime Defiatum¹¹ urgente et propter ipsum etiam cardinalem, sine quo ille se non sustineret.

Omnes vestros nostri salutant.

Vale.

15 Novembris 1630.

Scriverii¹² amicam manum agnovi in notis ad Antiquitatem, gratias ei ago et scire desidero, ecquid pro Harlemo cogitet.

Hondius¹³ si huc mittat exempla magnae tabulae, in qua Hollandia visenda ponitur, lucrum faciat. Multum quaeruntur. Mittere possit ad eum, qui hic tabulas vendit Tavernier¹⁴.

Princeps Condaeus¹⁵ in aulam vocatur, ut sit qui opponatur fratri regio.

1 Enrico Gonzaga, tweede en jongste zoon van Carlo Gonzaga, hertog van Mantua; vgl. III, p. 282.

2 Matthias, graaf Gallas (1584-1647).

3 Maria de Medici.

4 De Richelieu.

5 Michel de Marillac; zie III, p. 53 n. 11.

6 Charles de l'Aubespine, markies van Châteauneuf, broer van François de l'Aubespine, markies van Hauterive; zie over hen II, p. 104 n. 1.

7 Nicolas Lejay; zie III, p. 123 n. 6.

8 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans, broer van Lodewijk XIII.

9 Charles de Lorraine, duc de Guise; zie III, p. 76 n. 3.

10 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples; zie III, p. 221 n. 1.

11 Antoine Coiffier de Ruzé, markies van Effiat; zie III, p. 29 n. 10.

12 De filoloog en historicus Petrus Scriverius; zie III, p. 417 n. 8.

13 Hendrik Hondius (± 1597-na 1644), cartograaf en uitgever te Amsterdam.

14 Melchior Tavernier (1544-1641), befaamd graveur.

15 Henri de Bourbon, prins van Condé.