Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1510. 1630 juni 1. Van C. Salmasius¹.

Geminae mihi laetitiae causa acciderunt litterae tuae² et Vossii nostri, quas simul accepi; quo me amico nunc uti idque tuo debere beneficio, ne vivam nisi nimio quanto opere gaudeo. In ejus litteris ambigebam, quis esset Somerdicensis Dominus³, quem impensius ait favere illi negotio, de quo aliquid te audisse nullus dubito. An idem qui et Aerssenius proprio nomine? Ita quidem esse ex re ipsa videor coniecturam facere posse ...

Ad me quod attinet, parum sum sollicitus, quem exitum res ista⁴ habitura sit, nisi quod doleo eum in locum deductam esse, ut necesse sit aut vincere aut vinci. Sed et commissum me cum illo homine⁵ moleste fero, cui multum defero, quem et loco illo et successione, quam ambit, dignissimum judico, ut nec digniorem alium profitear me scire aliquem. Cur igitur alii detur quod ipse supra omnes meretur et ante omnes? Quod si adfuissem in illo conventu academico, quo tractatum est negotium, et sententiae dicendae jus habuissem, ad victoriam nec illi meus defuisset calculus. Exspecto, quid statutum fuerit, nec dum apud me stat, utram in partem malim propendisse sententiarum summam, adeo multa sunt, quae me dehortantur a vertendo solo. Sed haec alias tecum pluribus.

Laetor Thuanum⁶ arbitrium in se recepisse componendae litis inter Aurelianensem⁷ et amicum illum nostrum⁸. Aliud tamen ipse timuit in illis, quas nuper ad me dedit. Aurelianensem scribit irarum plenum libros adversus ipsum parturire et quidem latine concipiendos, ne noster ille glorietur solum se hodie existere, qui latine sciat scribere. Hanc ejus esse mentem non obscuris indiciis saepe mihi in communi conversatione ostendit. Eat nunc, et latinitatem charactere insignitam cincinnis illis suis et calamistris oppugnet. Si character scientiam etiam ἀδιδάϰτοις infundit; quidni et stilum et quidem phaleris omnibus N.N.⁹ potentiorem? Satis hoc illi negotii fuerit, etiamsi novam uxorem non duxerit¹⁰; de qua audire cupio, quid faciat, an etiam nunc trahat miseram?

1 Gedrukt Salm. Ep. I, p. 38; Ep. ad Gallos, p. 443. Antw. op n^o. 1501; beantw. d. n^o. 1521.

2 N^o. 1501.

3 François van Aerssen, heer van Sommelsdijk.

4 De benoeming van Salmasius te Leiden, die in 1631 een feit werd.

5 Bedoeld zal zijn Daniel Heinsius, die zelf de post begeerde en die Salmasius, toen deze eenmaal benoemd was, het leven in Leiden danig verzuurd heeft; zie o.m. Van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden s.v. Salmasius.

6 Jacques Auguste de Thou; zie n^o. 1501, p. 199 en n. 3 aldaar.

7 Gabriel de l'Aubespine; zie n^o. 1495, p. 188 en n. 15 aldaar.

8 Nicolas Rigault; zie ook n^os. 1501, 1499 en n^o. 1495, p. 188 en n. 15 aldaar.

9 Rigault, over wiens stijl Salmasius zich in zijn brief van 8 mei (n^o. 1499) al even ongunstig uitlaat.

10 Marie le Prudhomme.

[p. 218]

De Exiguo¹ permolestum mihi accidit, quod scripsisti, Plutum illi Aristophanis², quem elucidavit, nihil profuisse, ut Aesculapium saltem aliquem reperiret, qui veri Pluti oculos aperiret in sui gratiam. Discrucior non in talem incidisse, qualem inducit comicus. De Punicis Plautinis³ tecum sentio, vel Pluto caeciorem in plaerisque deprehendi. In primo versu omnes aberrarunt, quem sic componendum judico et judicii etiam tui facio, תיֶ םוׄקמָ תאׁזהַ תרֶקָשֶׁ תוׄנוׄילְעֶוְ םינִוׄילֶעְ תאֶ quod est: deos deasque, quibus urbs haec habitatio est⁴. Plautus ad verbum: qui hanc urbem colunt תי pro שי. Non dubito, quin illud Corath Plautinum sit urbs, hebraice Kereth, quae Syris Kartha. Eadem illa, quae scribis, animadverteram de repetitis versibus ex διττογϱαφίᾳ; ut et Antidamascon, Antidamas fuit, idque ex Arabismo meo, quibus ﳇن est, fuit. Hebraeis autem puto et Phoenicibus perpetuum est, ubi est Arabicum Elif ponere Vau, quod in sexcentis observati. Mirum vero Poenos Phoeniciam linguam vel usque ad extima tempora paene puram conservasse, ut constat ex multis Augustini locis⁵; apud quem Namphanio ille⁶, in quo haeret Seldenus⁷, debet esse Namphamio, ut saepe in libris vetustis n pro m reperitur exaratum. Nullus certe liber est Plinii aut Solini, quamlibet antiqua scriptus manu, in quo non Minas pro Mimante monte offenderim. Namphamio plane Punicum proprium nomen, quod boni pedis hominem significare scribit Augustinus⁸, nempe םעפ םענ.

Ita sum totus in hebraicis et Arabicis, ut tamen pristina studia non deseram et illas linguas, quibus pueritiam meam exercui. Non totum illis tempus do, sed horas tantum subcisivas, quae nihil agenti aut aliud perirent, nisi istis impenderentur. Linguarum harum cognitionem diu est cum studiis meis deesse animadverto et citius incepissem, si magistri copia fuisset. Dum hoc exspecto, pene factus sum senex frustra desidendo. Placuit tandem experiri, ecquid sine magistro possem proficere, ut in Graecis et latinis feceram. Satis hoc belle procedere sentio nec memoria provecto magis decoquit, quam puero fecit.

1 Samuel Petit; zie n^o. 1499, p. 195 n. 10.

2 Zie n^o. 1501, p. 199 n. 7. In de Πλοῦτος, een der laatste bewaarde stukken van de Griekse comediedichter Aristophanes, wordt de god van de rijkdom van blindheid genezen; hierop zinspeelt Salmasius in de volgende regels.

3 Vgl. n^o. 1501, p. 199 en nn. 8 vv., p. 200 nn. 1 vv. aldaar.

4 Samuel Petit, Miscell. 1630, p. 58 vv. leest de regel als volgt: Neth alonim, ualonoth, secor eth isi macom soth תאׁז םוׄקמָ ישֵׁיאִ־תאֶ רוׄכזְ תוׄנוׄילְעֶוְ םינִוׄילְעֶ טנֵ en vertaalt: Inclinate & aduortite, ô Di Deaeque, quorum sub numine viri huius ciuitatis sunt.
De transcriptie en vertaling van Selden in zijn De Dis Syris (zie verderop n. 7) luiden: תּאׂזּהַ םוׄקמָ םתָוׄא ארָקָּשֶׁ תוׄנוׄילְעֶוְ םינִוׄילְעֶ־תאֶ אנָ Obsecro superos superasque, quibus contigit locus iste.

5 Vgl. o.a. Serm. CLXVII, 3, 4; Ep. LXVI, 2 en Ep. CCIX, 3.

6 Vgl. Augustinus, Ep. XVII ad Maximum Madaurensem (Migne, P.L. XXXIII, kol. 83) en Ep. XVI Maximi Madaurensis (Migne, P.L. XXXIII, kol. 82 en n. 1 aldaar), waarop eerstgenoemde brief het antwoord is. Voor de schrijfwijze ‘Namphamo’, וימעָפְּ םעַנָ vgl. Samuel Petit, Miscell. 1630, p. 86 v.

7 John Selden (1584-1654), jurist en orientalist; Salmasius doelt hier op Seldens in 1617 te Londen verschenen De DIs Syris, Syntagmata II, in 1629 te Leiden verschenen en in 1680 te Amsterdam herdrukt. Men zie voor de bewuste plaats bladzijde 49 van de niet gepagineerde Prolegomena der Amsterdamse editie van 1680 en vol. II kol. 220 vv. van de uitgave der Opera Omnia Londini MDCCXXVI.

8 Vgl. Corpus Inscriptionum Semiticarum I Phoen. 263.

[p. 219]

Si quid deinceps litterarum ad me voles, Drouartio¹ trades; is curabit mittendas, cum in ejus vico stabulentur veredarii nostri, qui singulis nunc septimanis eunt redeuntque.

Vale, vir magne, et qui te magni facit, saltem amare digneris.

Divione Kal. Iun. MDCXXX.

1 Jérôme Drouard († 1636), befaamd boekdrukker.