Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 3

1292. 1628 juli 30. Aan N. van Reigersberch¹³.

Mon frère,

Alsoo ick gisteren had geschreven over Bruyssel, soude ick nu niet weder

13 Hs. U.B. Amsterdam, coll. RK. H12a. Eigenh. oorspr.

[p. 353]

geschreven hebben, 't en waer den uwen van den XVI^en deser mij daertoe oorsaeck gaf. De andere is gegaen op Hollant, dese gaet op Zeelant.

De heer, dye daer is¹ ende dye Gallus² seyt weynich authoriteyts te hebben, soude wel connen gebruyckt werden, soo Neeff³ will beloven met vigeur de saeck te behartigen, in welcken gevalle hij door Clemens⁴ terstont last soude connen becomen van Verus⁵ ofte zijn moeder⁶. Als men wel wilde, soude dit connen geschyeden, terwijl Aurelianus⁷ ende Valens⁸ van huys zijn, want comen zij t' huys, gelijck zij tegens Diocletianus⁹ gewoelt hebben ende noch woelen, soo sullen zij oock tegen mij woelen, tenzij ick haer wille resolvere te doen. Dit is oock de reden, waerom de tijdt van de aggreatie van een tractaet met Antoninus¹⁰ - als schoon sulcx gesloten werd, 't welck uE. syet zeer onseecker te zijn - niet bequaem en sal zijn, behalven noch, dat ick met Anthemius¹¹ geen kennisse en hebbe ende oversulcx daerop geen staet en can maecken. Ende Aelius¹² meen ick, gelijck voor dese meermael is geadviseert, dat mij liever hyer heeft dan elders, hebbende mij doen toetsen op hetgunt ons belanght. Mij hyer wel te stellen, can min wel geschieden dan alle gedachten van het landt quiterende, jae mij daertoe wedercomste onbequaem maeckende - want daertoe werdt hyer getrocken, daerbij dat dan comen sal de quelling in de religie. Sweden¹³ wil ick garen hyer dyenen, al waer het maer ten respecte van de groote qualiteyten van dye coning, maer daer te gaen, vind ick om veel reden niet geraeden. Moet ick een meester kyesen, soo sal het Vitellius¹⁴ moeten zijn. Wilt bij gelegentheyt alle de bekenden van Numerianus¹⁵ wel sonderen, wat sij doen willen ende connen.

Mij dunckt, dat ick het stuck van Grol¹⁶ behoor uyt te geven lettende eerst op uE. ende der vrunden goede aenmercking: geen naem daerbij te stellen, nochte enige dedicatie, opdat het schijne als een vervlogen stuck te zijn van een groot werck.

Ick ben Constantius¹⁷ zeer geobligeert ende bedancke hem zeer. Wij sullen ons best doen om Anthemius van beste te doen disponeren, maer vrese, dat men (?) hyer van de vrundschap van Philippus¹⁸ sal despereren. Van Valens sullen wij noch wat in bedencken nemen. Can ick Gallo dyenst doen in de saecke van Orange¹⁹, sal 't garen doen. 't Volck van Crequy²⁰ sullen buyten twijffel nae

1 Misschien de graaf van Châtillon; zie over hem n^o. 1140, p. 121 n. 1.

2 Frederik Hendrik.

3 Frederik Hendrik.

4 Zie n^o. 1279, p. 333 n. 5.

5 De koning van Frankrijk.

6 Maria de Medici.

7 Fr. van Aerssen.

8 Caspar van Vosbergen.

9 Cornelis van der Myle.

10 Frankrijk.

11 Nic. de Baugy.

12 De Richelieu.

13 In de tekst in code.

14 Ferdinand II.

15 Amsterdam.

16 Zie de verwijzing in n^o. 1290, p. 349 n. 9.

17 Jacques Wyts.

18 De paus, Urbanus VIII.

19 In de tekst in code.

20 Zie n^o. 1211, p. 221 n. 1.

[p. 354]

Italië gaen, maer de questie is, off het sal zijn op 's conings naem ofte op de naem van Mantua¹.

Wedercomende tot mijn stuck van Grol, ick heb een groote caerte, in Brabant aen twee stuck gedruckt, van de vaert tusschen Venloo ende Rijnberck²; dese wordt nu vercort in één plaet gesneden. Ick heb oock een caerte van Santvlyet, mij uyt Zeelant door d'heer Boreel³ toegezonden ende eenige slechter daervan uyt Brabant. Soo ick geen perfecter caerte become van Suthphen, sal een gebruycken, dye in Pompeio Justiniano⁴ is t'samen met Overijssel.

Om te accommoderen de saecken met Vrancrijck, dunckt mij op 't eerste poinct, dat men can beloven in gevalle van handeling met Spaegnie den coning te adviseren ende zijne entremise ende guarandise te versoecken. Op het 2^e geëxcuseert zijnde van nu yet te doen tegen Engelant, voorts de belofte te doen in termes van het tractaet van Compiègne⁵. Wij en hebben geen vruchten genooten, belooft bij de ligue met Engelant aengegaen, dye ons souden obligeren om niet te sorgen voor de defensie van Vrancrijck, bijsonder als wij insgelijcx ons mogen verbinden tot de defensie van Engelant. De Switsers zijn geallieerde van 't pausrijck ende trecken groot geldt ende voordeelen uyt dye alliantie. Evenwel zijn zij verbonden tot de defensie van Milanen ende de Franche Comté. Meer dyergelijcke exempelen can men allegeren des noodt zijnde. Op het derde, dat men de schepen van Spaegnie comende, notoirlijck tot hulpe van coning tusschen Spaegne ende Vrancrijck, nochte op de rede van Vrancrijck niet en sal attaqueren ende oock de Duynkerckers niet, soo wanneer zij ten selven eynde het Canael sullen zijn gepasseert. Ten vyerde schepen ende amonitie te laeten volgen, 't en waer den noodt van 't landt dye vereysche te behouden, welcke clausule oock is in de alliantie met de Switsers.

Men verwacht hyer de Engelschen. Ick heb versche brieven gezyen uyt het leger, dye seggen, dat een soldaet van 's conincx volck binnen Rochelle gevangen zijnde ende daer weder uyt comende hadde gerelateert, dat de maire hem gevraecht hadde, wat hem luste een paep te dyenen, om soo quaelijck gecleedt te zijn - hij was wat quaelijck in ordre - seggende, dat dyen paep was un Ravaillac déguisé - gevende hem drye brooden ende belastede, dat hij sulcx in 't leger soude relateren ende dat men daer zeer bedrogen was meenende, dat binnen gebreck was. De hoeren van Rochelle comen dagelijcx bij 's conincx soldaten ende bij dye ende dyergelijcke middelen crijgen zij altijd wat van de landzijde. 't Rapport, dat in Engelant gedaen is van de provisie, dye binnen Rochelle is, mochte wel waer zijn. Men meent het gevecht met de Engelschen furieux sal zijn ende de uytcomste onseecker. Den coning wordt het leggen daer moe. Hij was

1 Carlo Gonzaga, hertog van Mantua.

2 Zie n^o. 1138, p. 118 n. 4.

3 Bedoeld kan zijn Jacob Boreel (1552-1636), met wie Grotius te samen met Reynier Pauw en Dirck Meerman in 1613 in gezantschap naar Engeland was geweest; sedert 1620 was hij voor Middelburg raad en rekenmeester der Rekenkamer van Zeeland; ofwel diens zoon Johan (1577-1629), raadpensionaris van Zeeland, een geleerd man, bevriend met Grotius.

4 Pompeius Justinianus (1569-1616), legeraanvoerder en geleerde, geboortig van Corsica, die o.a. in het leger van Spinola in de Nederlanden gediend heeft. Hij schreef Delle Guerre di Fiandra in 6 boeken, dat in 1611 door Jos. Gamburini in het latijn vertaald onder de titel Bellum belgicum te Keulen wederom verscheen.

5 Zie n^o. 1067, p. 40 n. 9.

[p. 355]

dese dagen uytgereden om twee vossen te vangen, maer de grootste bleeff in 't leger.

Vaert wel met alle de vrunden.

Den XXX^en Julij XVI^cXXVIII.

UE. dyenstwillige broeder
H. de Groot.

Adres: Mijn Heer, Mijn Heer Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant, nu ten huise van den heer rentemeester, sijn E. broeder, tot Middelburgh.