Algemeen letterkundig lexicon

traditie

Etym: Lat. < trans-dare = over-geven, over-dragen.

Gebruiken of gewoonten die van generatie op generatie worden doorgegeven en op die manier tot het cultureel erfgoed zijn gaan behoren. In literaire zin behoren conventies die afkomstig zijn uit een eerdere periode van de literatuurgeschiedenis tot de traditie. Dat kan bijv. het gebruik van bepaalde genres betreffen zoals de tragedie of het sonnet, maar ook allerlei stilistische of prosodische regels. De literaire traditie wordt aldus ook in verband gebracht met de canon die uit het verleden wordt overgeleverd. Daarbij kan men denken aan de bekende, erg selectieve geschiedenis van de Engelse roman door F.R. Leavis: The great tradition (1948). In een meer systematische benadering van de literatuur (polysysteem(theorie)) wordt er op gewezen dat de dynamiek van de literatuurgeschiedenis beschreven kan worden als een complexe interactie tussen traditie (dat wat uit het verleden als relevant wordt overgenomen), import (dat wat wordt binnengebracht uit andere talen en culturen, bijv. via adaptatie of vertaling) en productie (hedendaagse werken in de eigen taal). 

De term wordt ook gebruikt voor meer algemene of opvoeringsgerichte regels die meerdere generaties werden volgehouden. Zo werd bij de jaarwisseling in de Amsterdamse stadsschouwburg de Gysbreght van Aemstel (1637) van Vondel opgevoerd, voorafgegaan door de klucht De bruiloft van Kloris en Roosje van Dirk Buysero. Die opvoeringen behoorden tot een lange traditie (van 1707 tot 1968).

Traditioneel is bijv. ook het maken van rijmpjes bij de cadeautjes van Sinterklaas. Ook het voordragen van poëzie behoort tot een lange traditie: van de 19de-eeuwse voordracht in Maatschappijen en verenigingen tot 20ste-eeuwse Nacht van de poëzie van de VPRO.

Lit: P. Rodenko, ‘Experiment en traditie in de poëzie’ in K. Hilberdink (red.), Rodenko, Paul. Over Gerrit Achterberg en over experimentele poëzie (1991), p. 205-209 • J. Lambert, ‘Production, tradition et importation: une clef pour la description de la littérature et de la littérature en traduction’ in J. Lambert (red.), Functional approaches to culture and translation (2006), p. 15-21 • S. Lerer, Tradition. A feeling for the literary past (2016) • P. Mack, Reading old books. Writing with traditions (2019).

tradaptation

traditionele vorm