Algemeen letterkundig lexicon

poëtisch

Deze term kan twee betekenissen hebben.

De eerste betekenis houdt in dat het niet gaat om een in proza geschreven tekst, maar een tekst van een dichter (dichtwerk, poëzie). De tweede betekenis staat tegenover 'prozaïsch' (zonder gevoel en verbeelding) en duidt op het poëtiseren in de zin van idealiseren.

Vandaar dat men met 'poëtische taal' twee verschillende dingen kan aangeven:

1. Taal geschreven in verzen (vers-1) en niet in proza.

2. Taal die niet transparant is, niet gericht op empirische feiten, maar gekenmerkt door de manier waarop het taalgebruik andere, nieuwe betekenissen voortbrengt. Dat kan op allerlei manieren gebeuren, zoals hantering van de grammatica, gebruik van beeldspraak en organisatie van de klank (prosodie). In het verlengde hiervan ligt de betekenis van dichterlijk gevoelig, idealiserend.

Een en ander impliceert dat men, om misverstanden te voorkomen, bij het gebruik van het woord 'poëtisch' goed moet weten om welke betekenis(sen) het gaat.

In de praktijk blijkt dat men vaak bij het hanteren van het woord 'poëtisch' de tweede betekenis op het oog heeft. Reden om voor de eerste betekenis andere, ondubbelzinniger termen te gebruiken (bijv. 'in dichtvorm', 'in verzen').

Lit: W. van Peer & K. Dijkstra (red.), Sleutelwoorden; kernbegrippen uit de hedendaagse literatuurwetenschap (1992) • W. Bronzwaer, Lessen in lyriek (1993) • J.T. Shipley, Dictionary of world literature (2000).

poëtiek zie poëtica

poëtisch proza zie prozagedicht