Algemeen letterkundig lexicon

journaal

Etym: Fr. journal = dagboek, dagblad, tijdschrift < jour = dag.

Geschrift waarin aantekening wordt gehouden van dagelijkse voorvallen, al dan niet vergezeld van commentaar. Zo hield Constantijn Huygens van zijn diplomatieke missie naar Venetië in 1620 een dagboek bij in het Frans (zie de ed. Worp) dat onder de titel Journaal van de reis naar Venetië (2003) door F.R.E. Blom vertaald en uitgegeven werd en dat tevens beschouwd kan worden als een reisverslag (reisbeschrijving).

Vaak wordt de term ‘journaal’, hoewel er strikt genomen geen onderscheid is met het dagboek of het reisverslag, bij uitstek gebruikt voor het verslag van een scheepsreis. (vgl. itinerarium, reisverhaal, logboek of scheepsjournaal). Bekende voorbeelden van scheepsjournalen zijn die van Gerrit de Veer: Waerachtighe beschrijvinghe van drie seylagiën, ter werelt noyt soo vreemt ghehoort (1598) en W.Y. Bontekoe: Journael ofte gedenckwaerdige beschrijvinghe vande Oost-Indische reyse (1646; bewerking door Lennaert Nijgh in de DBNL 2006).

Titelpagina van de eerste druk van Bontekoe's Journael (1646). [bron: A.G.H. Bachrach e.a. (red.), Moderne Encyclopedie van de Wereldliteratuur, dl 5 (1982²), p. 33].

Lit: M. Barend-Van Haeften, ‘Van scheepsjournaal tot reisverhaal: een kennismaking met zeventiende-eeuwse reisteksten’ in Literatuur 7 (1990), p. 222-228 • K.J. Bostoen, R. Daalder, V. Roeper e.a., Bontekoe. De schipper, het journaal, de scheepsjongens (1996).

jōruri

journalistiek proza