Algemeen letterkundig lexicon

dubbelroman

Romantype waarin twee belangrijke verhaalketens op elkaar zijn afgestemd, terwijl ze wat plaats, tijd en personages betreft hun eigen weg gaan. Deze dubbele verhaalstructuur biedt specifieke mogelijkheden voor de structurering van tijd en ruimte. Naast de courante spanning tussen verteltijd en vertelde tijd wordt nl. in de dubbelroman een spanningsverhouding tussen de respectieve vertelde tijden van de twee verhaalketens in het licht gesteld. Met betrekking tot de ruimte draagt de dubbelroman de mogelijkheid in zich een polariteit te ontwikkelen tussen vertelde ruimte en verteller-ruimte; deze laatste is nl. de plaats van waaruit het vertellen een aanvang neemt, terwijl de vertelde ruimte de wereld is waarover in de andere verhaalketen verteld wordt, bijv. in Multatuli’s Max Havelaar: Indië (verte) verteld vanuit Holland (nabijheid van verteller-ruimte). Wat ten slotte de personages betreft is een dubbele verhaalstructuur bijzonder geschikt voor een confrontatie tussen de helden van de respectieve verhaalketens. De dubbelroman was een geliefkoosd verhaaltype in de romantiek. Bekend zijn o.m. E.T.A. Hoffmans Die Elixiere des Teufels (1815-1816) en Kater Murr (1820-1822). Latere voorbeelden zijn Eenzaam avontuur (1948) van Anna Blaman en W ou le souvenir d’enfance (1975) van G. Perec.

Lit: F.C. Maatje, Der Doppelroman (1964) • H. Rogge, Der Doppelroman der Berliner Romantik (1999).

dubbelrijm

dubbeltalent