Algemeen letterkundig lexicon

cognitieve literatuurwetenschap

Etym: Lat. cognitio = het leren kennen, kennis.

De cognitieve literatuurwetenschap (Eng. cognitive poetics, cognitive stylistics) is een overkoepelende term voor een aantal recente ontwikkelingen in de literatuurstudie die een brug slaan tussen cognitie en literaire effecten. Er wordt daarbij gebruikgemaakt van inzichten uit de cognitieve wetenschappen, zoals psychologie, cognitieve linguïstiek en kunstmatige intelligentie, met als doel specifieke hypothesen te formuleren met betrekking tot de relatie tussen literaire effecten van teksten enerzijds en bepaalde patronen in de cognitieve opbouw en verwerking van die teksten anderzijds. De basishypothese van dit interdisciplinaire onderzoeksprogramma is dat literair-poëtische teksten cognitieve basisprocessen creatief uitbuiten voor esthetische doeleinden. Daarmee sluit de cognitieve literatuurwetenschap aan bij de traditie van de stilistiek (o.a. foregrounding theory). In tegenstelling tot de traditionele stijlleer bestudeert de cognitieve stilistiek literaire teksteigenschappen vanuit het perspectief van de onderliggende cognitieve mechanismen. Voornamelijk de verschijnselen die in de cognitieve taalkunde een centrale plaats verworven hebben, zoals conceptuele metafoor, metonymie en integratie, frame/script, blending (blending theory), deixis, polyfonie, enz., vormen een bijzonder aandachtspunt van de cognitieve literatuurwetenschap.

Lit: R. Tsur, Toward a theory of cognitive poetics (1992) • E. Semino & J. Culpeper (red.), Cognitive stylistics: language and cognition in text analysis (2002) • P. Stockwell, Cognitive poetics (2002) • J. Gavins & G. Steen (red.), Cognitive poetics in practice (2003) • H. Veivo e.a. (red.), Cognition and literary interpretation in practice (2005) • G. Brône & J. Vandaele (red.), Cognitive poetics: goals, gains, and gaps (2009) • L. Zunshine, Introduction to cognitive cultural studies (2010) • B. Dancygier, The language of stories. A cognitive approach (2015) • L. Zunshine (red.), The Oxford handbook of cognitive literary studies (2015) • S. Csábi (red.), Expressive minds and artistic creations: Studies in cognitive poetics (2018).

codicologie

collaborative writing zie schrijverscollectief