Algemeen letterkundig lexicon

literaire vertaling

De vertaling of overzetting van een literair werk (brontekst) in een andere tekst (doeltekst) door middel van een andere taal. De afbakening van literaire vertalingen ten opzichte van niet-literaire vertalingen is niet eenvoudig. De definitie kan in principe drie types van situaties omvatten: ‘literaire’ vertalingen van ‘niet-literaire’ teksten (bijv. een aantal literair gecanoniseerde bijbelvertalingen en psalmberijmingen); ‘niet-literaire’ vertalingen van ‘literaire’ teksten (bijv. woord-voor-woord vertalingen van een erkend literair meesterwerk, met didactische of wetenschappelijke doelstelling); en ‘literaire’ vertalingen van ‘literaire’ teksten. Dat laatste lijkt het meest zuivere geval te zijn, maar ook hier past de opmerking dat zowel literatuuropvattingen (wat is een echte of een goede literaire tekst?) als vertaalopvattingen (wat is een echte of een goede vertaling?) afhangen van historische normen en dus sterk variabel zijn.

Voor een systemische benadering van literatuur (zie polysysteem(theorie)) is de studie van vertalingen overigens een uitgelezen onderzoeksterrein, omdat vertalingen, als metateksten (metatekst(ualiteit)), inzicht kunnen verschaffen in de interferentie van normen en modellen van verschillende literaire systemen en subsystemen (relaties vertaalde literatuur/nationale literatuur; import/export, enz.). Ook vanuit de postkoloniale literatuurstudie en het moderne comparatisme (o.m. de studie van de wereldliteratuur) noteert men groeiende aandacht voor het vertaalfenomeen. Zie ook vertaalwetenschap.

Lit: J. Stegeman, Übersetzung und Leser: Üntersuchungen zur Übersetzungsäquivalenz, dargestellt an der Rezeption von Multatulis "Max Havelaar" und seinen deutscher Übersetzungen (diss., 1991) • M. Warners (red.), Italiaanse en Nederlandse literatuur in vertaling (1870-1992) (1993) • Vertalersnummer, speciaal nummer van Tirade 53 (2009) 2 [= 428] • D. Delabastita, ‘Literary studies and translation studies’ en ‘Literary translation’ in Y. Gambier & L. van Doorslaer, Handbook of translation studies (2011), dl.1, p. 196-208 en dl. 2, p. 69-78 • L. D'hulst & Chr. Van de Poel (red.), Alles verandert altijd. Perspectieven op literair vertalen (2019).

literaire theorie zie literatuurtheorie

literariteit