symmetrie

Etym: Gr. summetria = het hebben van gelijke maat, evenredigheid < sun = samen; metrein = meten.

Term uit de esthetica voor de harmonische onderlinge verhouding van delen ten opzichte van elkaar en van een deel ten opzichte van een geheel. De hoofdvorm van een symmetrische verhouding is altijd het spiegelbeeld. Men verwarre deze harmonische verhouding niet met die van een parallellisme, zoals J. van Mierlo (ten onrechte) deed met betrekking tot Maerlants poëzie (Uit de strophische gedichten van Jacob van Maerlant, 1954, p. 11).

In de literatuur vindt men talloze voorbeelden van symmetrie. Zo kan het cyclisch gedicht symmetrisch genoemd worden. Romans en drama’s die zijn opgebouwd volgens het schema ABBA eveneens. Gevallen van symmetrie in de stijlleer zijn omarmend rijm en chiasme.

Lit: B. Sitko, Symmetry in syntax: merge, move and labels (2011).