Algemeen letterkundig lexicon

cyclisch gedicht

Etym: Gr. kuklos = kring, cirkel.

Aanduiding voor een gedicht met een cyclische bouw, d.w.z. dat de tekst eindigt zoals hij begonnen is. Zo begint ‘Vers 5’ van Paul van Ostaijen met de woorden:

Ik zou willen een jazz op de melodie van/ Frère Jacques

en het eindigt met 

en ik zou willen een jazz op de melodie van/ FRERE JACQUES 
(VW, Poëzie, dl. 1, 1979, p. 229-230).

Soms betreft de overeenkomst precies één regel, zoals het geval is bij het gedicht ‘Sonate’ van Martinus Nijhoff: ‘Hoor de sonate der clavecimbale’ (VG, 1974, p. 17). Bij uitbreiding wordt de term ook wel gebruikt voor gedichten waarvan begin en eind, zonder identiek te zijn, door woordherhaling sterk op elkaar lijken, zoals bijv. in:

O kenner van het Oude Boek,
o volger van het Kruis,
[...]
Gij hebt als kandelaar gediend
voor ’t licht van Boek en Kruis.
(M. Nijhoff, VG, 1974⁴, p. 512)

Een middeleeuws voorbeeld van een cyclisch gedicht is het rondeel.

cybernarratologie

cyclus