Algemeen letterkundig lexicon

sapfische ode

Aanduiding voor een ode van het type zoals oorspronkelijk geschreven door de Griekse dichteres Sapfo (7^de-6^de eeuw v. Chr.). Deze ode is opgebouwd uit vierregelige strofen. Men onderscheidt twee hoofdvormen, de zogenaamde eerste sapfische strofe en de tweede sapfische strofe. Reeds in de Oudheid volgde menig dichter dit model, o.a. Horatius (Horatiaanse ode). Vermeldenswaard is dat de sapfische strofe de enige versmaat is waarin men vanaf de Oudheid tot heden voortdurend gedicht heeft. Nederlandse vertalingen van Horatius zijn van Jan van der Noot, D.J. van Lennep, M. Siegenbeek en W. Bilderdijk, en later o.a. van J.D. Meerwaldt (in het tijdschrift Centaur 1 (1946), augustus-september) en W.E.J. Kuiper (in het tijdschrift Hermeneus 22 (1950-1951), p. 123-137). Dichterlijke bewerkingen van sapfische oden zijn o.a. geschreven door Kloos, Boutens en Bloem.

Bijv. ode 22 van Horatius 'Aan Aristius Fuscus', beluisterbaar in de interpretatie van W. Stroh (Proben lateinischer Verskunst):

īntĕgēr vītāe scĕlĕrīsquĕ pūrŭs
nōn ĕgēt Māurīs jăcŭlīs nĕqueˉarcū
nēc vĕnēnātīs grăvĭdā săgīttīs,
Fūscĕ, phărētrā
Wie onbesproken is, in doen en laten
vrij van gekuip, heeft, Fuscus, geen behoefte
aan Moorse speren, boog, propvolle koker
met pijlen in vergift gedoopt!
(Catullus, Verzamelde verzen, vert. L.M. Oostenbroek, 1989, p. 56)

Lit: S. Kolsteren, ‘Sappho in de negentiende eeuw’ in Hermeneus 53 (1981), p. 249-269 • M. Giebel, Sappho (1993) p. 78-81, 155-165 • M. Peereboom (red.), Fragment 31. Vertalingen van fragment 31 van Sappho (1995).

samizdat/tamizdat

sapfische strofe