Algemeen letterkundig lexicon

samizdat/tamizdat

Etym: Russ. zelf-uitgave/daar-uitgave.

Samizdat is het niet-officieel literair circuit in de voormalige Sovjetunie dat bestond naast het officiële, door de staat gecontroleerde, literaire circuit (gosizdat = staatsuitgave). Eigenhandig in kleine oplagen gestencilde teksten werden in beperkte kring rondgedeeld, wat door de officiële instanties tot op zekere hoogte werd getolereerd. Wanneer dergelijke ondergrondse literatuur in het Westen gepubliceerd werd, om daarna clandestien in de Sovjetunie binnengebracht te worden, spreekt men van tamizdat (Russ. daar-uitgave). Zo werd het in Rusland lange tijd verboden Dr. Zjivago van B. Pasternak in het Russisch gepubliceerd in Milaan (1957) en vandaar de toenmalige Sovjet-Unie binnengesmokkeld. De Russische term 'samizdat' wordt ook algemeen gebruikt voor allerlei vormen van oppositionele literatuur in landen met sterke censuur.

Lit: Samizdat: documenten van de Oosteuropese linkse oppositie (1971) • F.J.M. Feldbrugge, Samizdat and political dissent in the Soviet Union (1975) • D. Brown, Soviet Russian Literature since Stalin (1978) • E. Waegemans, Russische letterkunde (1986), hoofdstuk 11 • L. Richter & H. Olschowsky (red.), Im Dissenz zur Macht: Samizdat und Exilliteratur der Länder Ostmittel- und Südosteuropas (1995) • A. Haun e.a., Samizdat (2001) • J.W. Roberts, How the internet is changing the practice of politics in the Middle East: political protest, new social movements, and electronic samizdat (2009).

samenvatting

sapfische ode