romantic agony

Etym: Eng. romantische kwelling, zielestrijd.

Term ontleend aan de titel van de Engelse vertaling (The romantic agony) uit 1933 van Mario Praz' studie La carne, la morte e il diavolo nelle letteratura romantica (1e dr. 1930). Liefde, dood en duivel (en de onderlinge relatie daartussen) zijn de hoofdelementen van dat deel van de door Praz bestudeerde literatuur uit de romantiek dat ook wel ‘zwarte romantiek’ (Byronisme) of ‘romaneske’ kunst wordt genoemd (satanisme, decadentie, sadisme, femme fatale, byzantinisme). Belangstelling voor de nachtzijde van het leven en de negatieve kanten van het bestaan, dikwijls voorgesteld als exotisch en positief (vgl. Baudelaires bundel Les fleurs du mal, 1857) domineert hier. De schoonheid van het lijden wordt o.a. bij Kloos en sommige symbolisten een geliefd thema, doorwerkend bij Nijhoff, Reve, G. Meijsing e.a.

Lit: W. van den Berg, De ontwikkeling van de term ‘romantisch’ en zijn varianten in Nederland tot 1840 (1973), p. 429 • G.J. Vis, Tussen vloek en zegen. De poëzie van de jonge Nijhoff (1987), p. 10-21 • M. Praz, Lust, dood en duivel in de literatuur van de Romantiek (1990).