Algemeen letterkundig lexicon
(2012-....)–Anoniem Algemeen letterkundig lexicon–
Auteursrechtelijk beschermdnouveau romanEtym: Fr. nieuwe roman Stroming in de Franse prozaliteratuur van na 1945 waarvan de auteurs breken met de prozatraditie door het toepassen van nieuwe technieken en het doelbewust doorkruisen van bestaande literatuuropvattingen, door hen denigrerend ‘notions périmées’ genoemd. In die zin behoren de auteurs van de nouveau roman dan ook duidelijk tot de avant-garde. Bij de schrijvers van de nouveau roman bestaat een sterke preoccupatie met de taal, die in haar (sociaal-politieke) verstarring, vooral onder invloed van de voorbije oorlog, gewantrouwd wordt. Taal die vastlegt wordt afgewezen en er wordt de voorkeur gegeven aan proza dat voorlopig en voorzichtig formuleert en dat herroepen kan worden. Ook de vormgeving is daarop gericht. De nouveau roman wordt gekenmerkt door vormexperimenten die bezwaarlijk onder één noemer kunnen worden gebracht, maar die toch alle meer tenderen naar de zakelijke beschrijving door een personage van waarneembare objecten (vandaar ook de benaming ‘école du regard’), dan naar het lineaire vertellen van een verhaal of het opbouwen van een intrige. De nouveau roman is in die zin in hoge mate experimenteel. In Nederland spreekt men dan ook bij voorkeur van experimenteel proza, al is deze term minder dan de Franse een aanduiding van een stroming. Men kan in de nouveau roman één van de vele verschijningsvormen van het postmodernisme zien. Het experimenteel karakter blijkt ook uit de zgn. ‘nouveau nouveau roman’ die zich van haar voorganger onderscheidt doordat de reflectie op de genese van de tekst centraal komt te staan: de tekst spiegelt zich in zelfherkenning (zie ook metafictie), terwijl ook het ludieke wordt uitgebuit, zoals in Claude Simons Leçon de choses (1975). In Pour un nouveau roman (1963) geeft A. Robbe-Grillet een theoretisch-pamflettistische uiteenzetting van bovengenoemde denkbeelden. Prototype van de nouveau roman was N. Sarrautes Tropismes (1937). Bekende Franse auteurs van de nouveau roman zijn o.m. Marguerite Duras, Alain Robbe-Grillet (Les Gommes, 1953, La Jalousie, 1957), Michel Butor (La Modification, 1957) en Claude Simon (La Route des Flandres, 1960). Hun invloed op de na-oorlogse romanproductie is groot geweest. In het Nederlandse taalgebied is die invloed o.m. terug te vinden in het werk van Sybren Polet, Daniël Robberechts, Enno Develing, Lidy van Marissing, Paul de Wispelaere en Hector-Jan Loreis, en in de tijdschriften Diagram en Komma. Lit: A. Robbe-Grillet, Pour un nouveau roman (1963) • J. Ricardou, Problèmes du nouveau roman (1967) • F. van Rossum-Guyon, Critique du roman. Essai sur La Modification de Michel Butor (1970) • A. Jefferson, The nouveau roman and the poetics of fiction (1980) • W. Wehle, Nouveau Roman, (1980) • J. Baetens, Aux frontières du récit (1987) • J. Ricardou, Le nouveau roman (19902 ) • F. Dugast-Portes & H. Mitterand, Le nouveau roman: une césure dans l’histoire du récit (2001) • G. Yanoshevsky, Les discours du Nouveau Roman. Essais, entretiens, débats (2006) • B. Vervaeck, 'De nouveau roman in Nederland en Vlaanderen rond 1965' in Nederlandse letterkunde 18 (2013) 2, p. 122- 145.
|