Algemeen letterkundig lexicon

stoplap

Hedendaagse benaming voor een (correctie)techniek om door middel van versvulling een correct rijm of ritme te verkrijgen. De ene dichter zal meer stoplappen gebruikt hebben dan de ander, maar de lezer/onderzoeker moet ervoor waken om – afgaand op een hedendaags esthetisch oordeel – overal stoplappen te zien: als een dichter een vers afsluit met de mededeling ‘naer waerhede’, is dat dan een stoplap om te kunnen rijmen op ‘mede’, of wil hij echt benadrukken dat het vertelde waar is?

Daarnaast hanteerden kopiisten stoplappen om een, in hun legger aangetroffen, onvolledig rijm (weesrijm-1) te herstellen. Zij beschikten hiervoor over een uitgebreide verzameling pleonasmen, tautologieën, tussenwerpsels en niets- of weinigzeggende woorden en uitdrukkingen zoals ‘metter vaert’, ‘oec mede’ en ‘saen’, maar ook over langere zinsneden die hun oorspronkelijke betekenis grotendeels verloren hebben en aan het verhaal niets toevoegen.

Ook in de spreektaal worden veel stoplappen gebruikt. Zij hebben dan het doel om de luisteraar niet teveel informatie ineens te geven en om de spreker tijd te geven om na te denken.

Lit: A.M. Duinhoven, Bijdragen tot de reconstructie van de Karel ende Elegast I (1975), p. 406-408 • E. van Alphen, 'Literatuur als theorie: Gerard Reve en interdiscursiviteit: de theorie van de stoplap' in Y. van Dijk, M. de Pourcq & C. de Strycker (red.), Draden in het donker: intertekstualiteit in theorie en praktijk (2013), p. 249-266.

stomme vertoning zie tableau vivant

story