Algemeen letterkundig lexicon

intentional fallacy

Etym: Eng. fallacy = denkfout, misvatting; intentional < Lat. intentio = bedoeling.

Term afkomstig van de New Critics (New Criticism) – speciaal in de jaren 1950 in gebruik gekomen – waarmee het bedrieglijke van de auteursintentie als hulpmiddel bij het interpreteren en evalueren van literaire teksten wordt aangeduid. De neiging om biografische gegevens te betrekken bij de vaststelling van de bedoelingen van de auteur met zijn werk kan leiden tot interpretaties waar de tekst zelf geen aanleiding toe geeft. Het begrip kadert binnen een autonomistische visie op de literaire tekst (autonomiebewegingen).

Een voorbeeld vormen de geliefdes van G.A. Bredero die men met alle geweld in diens poëzie wilde herkennen, hetgeen ertoe leidde dat de gedichten zodanig herschikt werden dat ze in de biografie van de auteur pasten. Pas veel later werd aangetoond dat veel gedichten van Bredero geïnspireerd waren op Franse voorbeelden.

Lit: W.K. Wimsatt, The verbal icon (1954) • M.C. Beardsley, Aesthetics: problems in the philosophy of criticism (1958) • E.D. Hirsch, ‘Objective interpretation’ in PMLA 75 (1960), p. 463-479 (herdruk in Validity in interpretation, 1967) • R. Gruttemeier, Auteursintentie: een beknopte geschiedenis (2011).

intentio operis

intentionale norm