ad spectatores

Etym: Lat. tot de toeschouwers.

Rechtstreeks tot de toeschouwers gerichte monoloog met het doel de handeling of zedeles uit het te aanschouwen toneelstuk toe te lichten. Net als het tot het publiek gerichte terzijde vormen dergelijke monologen een doorbreking van de vierdewand-fictie.

Zowel het begin van de proloog van P.C. Hoofts Warenar (1617) als het door Miltheyt uitgesproken slot van deze proloog kunnen als voorbeeld gelden.

Lit: J. Jansen, ‘’Ghy Amsterdammer burgers…, ick ben u mee poortres’: de aangesproken toeschouwers van de Warenar’ in Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde 106 (1990), p. 287-290.