Algemeen letterkundig lexicon

aporie

Etym: Gr. a = niet, zonder; poros = doorwaadbare plaats, uitweg, hulp.

Term uit de filosofische traditie ter aanduiding van een onoplosbaar probleem, of van de besluiteloosheid en onbeslisbaarheid (dubitatio) die een dergelijk probleem ons kan bezorgen. Hij werd in het bijzonder gebruikt voor een onmogelijke paradox of voor een geheel van proposities die elk apart onweerlegbaar lijken, maar waarvan de combinatie onaanvaardbaar is. Bekend zijn o.m. Zeno’s paradoxen (5^de eeuw v. Chr.).

De term kreeg een hernieuwde actualiteit en invulling in de filosofie en leespraktijk van Jacques Derrida (deconstructie, dubbele lezing), waar hij wijst op een problematisch tekstelement dat bij een kritische lectuur de illusie van de coherentie en waarheid van de tekst onderuit zal halen.

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 1 (1992), kol. 826-828 • J. Derrida, Apories (1996) • N. Rescher, Aporetics: rational deliberation in the face of inconsistency (2009).

apoplanèsis zie aversio

aposiopese