Algemeen letterkundig lexicon

dubitatio

Etym: Lat. overweging, twijfel, aarzeling.

Term uit de retorica voor het in vraagvorm uiten van twijfel om aan geloofwaardigheid te winnen. De spreker of schrijver vraagt zich bijv. af hoe hij een bepaald probleem zal aanpakken of welke naam hij eraan zal geven. Vaak laat hij hierbij een keuzemogelijkheid voor interpretatie aan de toehoorder of lezer. Het begin van J. van den Vondels Roskam (1630) heeft de vorm van een dubitatio:

Hoe koomt, doorluchte Drost, dat elck van Godsdienst roemt,
En onrecht en geweld met desen naem verbloemt?
(Ed. Wereldbibliotheek van de Werken van Vondel, dl. 3, 1929, p. 300)

Een soortgelijk effect kan de aporie en de exclamatio (bondige uitroep) hebben.

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 2 (1994), kol. 972-974.

dubbelzinnigheid

dubium