Algemeen letterkundig lexicon

aposiopese

Etym: Gr. apo-siopaein = verzwijgen, geheim houden.

Retorische stijlfiguur, ook wel aangeduid met het Latijnse synoniem reticentia, waarbij men in de vorm van een bewuste anakoloet een gedachtegang afbreekt, omdat men zogezegd te opgewonden is om de zin verder af te maken, of omdat men indruk wil maken door het idee te geven dat de niet afgemaakte zin iets heel bijzonders bevat. Men vertrouwt erop dat de lezers of toehoorders in gedachten zelf de zin aanvullen en dus weten wat er wordt bedoeld. Een voorbeeld uit Gezelle’s gedicht ‘Wij warender vereend’:

De jongens waren daar
als eertijds even vreugdig,
zij, onveranderd, wij,
integendeel ... maar toch
(G. Gezelle, 'Wij warender vereend', Tijdkrans, dl. 2, 1893, p. 26)

En hier een voorbeeld uit het verhalend proza:

En Wanna akert. Zij benut veel water, zij is proper, zij ... Met een ruk schoot Warden uit den halfslaap.
(Jan H. Eekhout, Warden een koning, 1937, p. 134)

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 1 (1992), kol. 828-830.

aporie

apostelspel