Algemeen letterkundig lexicon

archetype-1

Etym: Gr. oorspronkelijk, eerst gevormd < archè = begin, oorsprong; typos = indruk, vorm.

In de codicologie staat de term voor het – niet overgeleverde – handschrift dat aan de basis van de handschriftelijke overlevering staat. Het kan de autograaf van de auteur zijn, maar ook het afschrift (apograaf) van een kopiist. Als gevolg van fouten en ingrepen van kopiisten bevatten de afschriften afwijkende lezingen ten opzichte van het archetype. Het behoort tot de taken van de filoloog (filologie) de bewaard gebleven afschriften te ordenen in een stemma of stamboom, op basis waarvan de lezing van het archetype ge(re)construeerd kan worden.

Lit: M.J.M. de Haan, Enige aspecten van de tekstkritiek van Middelnederlandse teksten (1973) • A.M. Duinhoven, Bijdragen tot reconstructie van de Karel ende Elegast I (1975) • B.J.P. Salemans, Building stemmas with the computer in a Cladistic, Neo-Lachmannian, way: the case of fourteen text versions of Lanseloet van Denemerken (2000) • P. Th. van Reenen e.a. (red.), Studies in stemmatology, dl. 1 (1996), dl. 2 (2004).

archaïsme

archetype-2