De Tweede Ronde. Jaargang 16

[p. 112]

Vijf gedichten
José-Maria de Herédia^*
(Vertaling Ard Posthuma)

Gebroken marmer

Goed dat hij sinds het mos zijn dode ogen sloot
over geen erfscheiding of veld meer hoeft te waken
in dit verwilderd groen, waar hij vergeefs zou haken
naar wat de Maagd aan pure melk en wijn vergoot.

Nu hebben moerbei, kamperfoelie, klimop-loot,
die zijn verminkte tors omranken en niet vragen
of hij Pan, Faunus, Hermes was in vroeger dagen,
op zijn gebroken slaap een groen gewei gepoot.

Kijk. Teder strelend legt het schuin invallend licht,
twee gouden schellen op zijn plompe aangezicht,
waarin de wilde wingerd lacht met rode lippen;

't is of de wind een toverspreuk gefluisterd heeft,
nu in een dans van schaduw, loof en zonnestippen
dit half verrotte marmer tot een God herleeft.

* José-Maria de Hérédia (1842-1905), dichter van geciseleerde en erudiete sonnetten. Zijn bekendste bundel is Les Trophées (1893), waaruit deze vijf gedichten vertaald zijn.

Sur un marbre brisé

La mousse fut pieuse en fermant ses yeux mornes;
Car, dans ce bois inculte, il chercherait en vain
La Vierge qui versait le lait pur et le vin
Sur la terre au beau nom dont il marqua les bornes.

Aujourd'hui le houblon, le lierre et les viornes
Qui s'enroulent autour de ce débris divin,
Ignorant s'il fut Pan, Faune, Hermès ou Silvain,
A son front mutilé tordent leurs vertes cornes.

Vois. L'oblique rayon, le caressant encor,
Dans sa face camuse a mis deux orbes d'or;
La vigne folle y rit comme une lèvre rouge;

Et, prestige mobile, un murmure du vent,
Les feuilles, l'ombre errante et le soleil qui bouge,
De ce marbre en ruine on fait un Dieu vivant.

[p. 113]

De dagloner

De zak met graan, een juk, de ploeg met blanke schaar,
de drijfstok en de eg, de vork die 't hooi vergaarde,
de zeis, zo scherp dat hij het werk in één dag klaarde,
tot zich de dorsvloer boog onder de korenaar;

al dat vertrouwd gereedschap, mettertijd te zwaar,
draagt Parmis op aan Rhea die Demeter baarde
en die het zaad laat kiemen in de heilige aarde.
Want zíjn taak loopt ten einde: hij is tachtig jaar.

Bijna een eeuw lang heeft hij in een karig leven
zijn span, onder de zon, over het land gedreven,
vreugde was nooit zijn deel, oud werd hij zonder spijt.

Nu is hij moe en vreest dat na zijn vele zwoegen
hij ginds misschien nog tot in alle eeuwigheid
de velden die de Styx bevloeit zal moeten ploegen.

Le Laboureur

Le semoir, la charrue, un joug, des socs luisants,
La herse, l'aguillon et la faulx acérée
Qui fauchait en un jour les épis d'une airée,
Et la fourche qui tend la gerbe aux paysans;

Ces outils familiers, aujourd'hui trop pesants,
Le vieux Parmis les voue à l'immortelle Rhée
Par qui le germe éclôt sous la terre sacrée.
Pour lui, sa tâche est faite; il a quatre-vingts ans.

Près d'un siècle, au soleil, sans en être plus riche,
Il a poussé le coutre au travers de la friche;
Ayant vécu sans joie, il vieillit sans remords.

Mais il est las d'avoir tant peiné sur la glèbe
Et songe que peut-être il faudra, chez les morts,
Labourer des champs d'ombre arrosés par l'Érèbe.

[p. 114]

Siësta

Geen kevertje, geen snorrend bijtje is te horen.
Alles slaapt in het woud dat onder 't zonlicht beeft.
De dag wordt door het dikke bladerdak gezeefd
en gaat in 't sombere velours van 't mos verloren.

Nu duizend naalden hier de donkere dom doorboren
kunnen mijn ogen, die de slaap geloken heeft,
het purperen netwerk dat de middag stiekem weeft
overal in het warme schemerlicht zien gloren.

Tussen de tralies van dat openschroeiend scherm
vliegt dwarrelend en teer een bonte vlinderzwerm,
naar het verblindend licht, bedwelmd door de aromen.

En ik, die alle draden in mijn vingers heb,
strik in de gouden mazen van het trillend web,
als jager, hongerig naar harmonie, mijn dromen.

La Sieste

Pas un seul bruit d'insecte ou d'abeille en maraude,
Tout dort sous les grand bois accablés de soleil
Où le feuillage épais tamise un jour pareil
Au velours sombre et doux des mousses d'émeraude.

Criblant le dôme obscur, Midi splendide y rôde
Et, sur mes cils mi-clos alanguis de sommeil,
De mille éclairs furtifs forme un réseau vermeil
Qui s'allonge et se croise à travers l'ombre chaude.

Vers le gaze de feu que trament les rayons,
Vole le frêle essaim des riches papillons
Qu'enivrent la lumière et le parfum des sèves;

Alors mes doits tremblants saisissent chaque fil,
Et dans les mailles d'or de ce filet subtil,
Chasseur harmonieux, j'emprisonne mes rêves.

[p. 115]

Voor een triomfator

Boekstaaf op deze boog je zoveelste gevecht,
roemrijke veldheer! Laat de grijze officieren
met hun barbaarse krijgers onder 't juk marcheren,
toon wapenbuit, verslagen vloot, boegbeeld en plecht.

Wie je ook bent, nazaat van vorst of boerenknecht,
hou voor altijd je naam en je geslacht in ere,
laat al je titels en verdiensten hier graveren,
zorg dat je roem in bas-reliëf blijft vastgelegd.

Reeds wet de Tijd zijn dodelijk zwaard. En jij, jij hebt
nog hoop dat men in later eeuwen van je rept?
Eén klimoprank vergruizelt elke zegeprijs!

En op dit trotse marmer, in het gras verstrooid,
waaronder je triomf verstikt, slaat hoogstens ooit
eens een Samnietisch maaier vonken met zijn zeis.

A un triomphateur

Fais sculpter sur ton arc, Imperateur illustre,
Des files de guerriers barbares, de vieux chefs
Sous le joug, des tronçons d'armures et de nefs,
Et la flotte captive et le rostre et l'aplustre.

Quel que tu sois, issu d'Ancus ou né d'un rustre,
Tes noms, famille, honneurs et titres, long ou brefs,
Grave-les dans la frise et dans les bas-reliefs
Profondément, de peur que l'avenir te frustre.

Déjà le Temps brandit l'arme fatale. As-tu
L'espoir d'éterniser le bruit de ta vertu?
Un vil lierre suffit à disjoindre un trophée;

Et seul, aux blocs épars des marbres triomphaux
Où ta gloire en ruine est par l'herbe étouffée,
Quelque faucheur Samnite ébréchera sa faulx.

[p. 116]

De vergetelheid

Hoog op de kaap vergruizen zuil en tempelmuur,
met brons en marmer ligt bezaaid het woeste veld,
de dood wierp bont dooreen menig godin en held,
onder het eenzaam gras verstikt het heilig vuur.

Soms drenkt een herder hier zijn vee op 't middaguur,
en bij het oud refrein dat uit zijn kinkhoorn welt
is 't of de zee verstomt, terwijl de hemel smelt,
als zwart zijn silhouet oprijst voor 't wijds azuur.

De aarde koestert zelf haar oude goden zacht,
ontvouwt elk voorjaar weer, als onbegrepen teken,
in 't brokkelend kapiteel nieuwe acanthusbladeren.

Maar onbewogen bij de verre droom der vaderen,
beluistert koel de Mens in de serene nacht
de golven, die in rouw om de sirenen smeken.

L'Oubli

Le temple est en ruine au haut du promontoire.
Et la Mort a mêlé, dans ce fauve terrain,
Les Déesses de marbre et les Héros d'airan
Dont l'herbe solitaire ensevelit la gloire.

Seul, parfois, un bouvier menant ses buffles boire,
De sa conque où soupire un antique refrain
Emplissant le ciel calme et l'horizon marin,
Sur l'azur infini dresse sa forme noire.

La Terre maternelle et douce aux anciens Dieux
Fait à chaque printemps, vainement éloquente,
Au chapiteau brisé verdir une autre acanthe;

Mais l'Homme indifférent au rêve des aïeux
Écoute sans frémir, du fond des nuits sereines,
La Mer qui se lamente en pleurant les Sirènes.