De Tweede Ronde. Jaargang 10

[p. 120]

Een half velletje papier
August Strindberg^*
(Vertaling Rita Törnqvist)

De laatste verhuiswagen was vertrokken. De huurder, een jonge man met een rouwband om zijn hoed, liep nog een keer zijn woning door om te kijken of hij niets vergeten had - Nee, hij had niets vergeten, helemaal niets; en hij liep de vestibule in, vastbesloten niet meer te denken aan wat hij in deze woning had beleefd. Maar in de vestibule, naast de telefoon, zat een half velletje papier op de muur geprikt; het was volgeschreven in verschillende handschriften, sommige netjes, met inkt, andere gekrabbeld, met zwart of rood potlood. Daar stond het van a tot z, het mooie verhaal, dat zich in die korte tijd van twee jaar had voltrokken. Alles wat hij wilde vergeten stond er; een stukje mensenleven op een half velletje papier.

Hij haalde het van de muur; het was zonnegeel kladpapier van een glanzende soort. Hij legde het op de schoorsteenmantel in de zitkamer, boog zich eroverheen en begon het door te lezen. Het eerst las hij haar naam: Alice, de mooiste naam die hij kende, omdat het de naam was van zijn verloofde. En het nummer - 15 11. Het leek wel het nummer van een psalm in de kerk. Daarna las hij: De Bank. Daar had hij zijn werk, het heilige werk dat hem brood, onderdak en vrouw had verschaft, de basis van het bestaan. Maar het woord was doorgestreept! Want de bank was failliet gegaan. Gelukkig had hij zijn heil bij een andere bank gevonden, maar wel na een korte tijd vol onrust.

Toen kwam het. De bloemenwinkel en de huurkoetsier. Dat was de verloving, in een tijd dat hij zakken vol geld had.

Daarna: de meubelzaak, de behanger: hij richt zijn huis in. Het expeditiekantoor: ze nemen er hun intrek.

* August Strindberg (1849-1912), de bekendste van alle Zweedse schrijvers, heeft te veel opschudding in eigen land weten te bewerkstelligen om ooit de Nobelprijs te mogen ontvangen. Zijn omvangrijke werk zal, als de nu uitkomende zgn. Nationale Editie voltooid is, zo'n 75 delen bevatten: toneel, proza, essays, enz. Zijn betekenis voor de ontwikkeling van de Zweedse literatuur is baanbrekend geweest; wat het toneel betreft geldt dat ook internationaal. ‘Een half velletje papier’ is afkomstig uit de bundel Sagor (1903), de drie prozafragmenten uit de bundel En blå bok (1908), de brieven uit de grote uitgave van Strindbergs brieven, die nu zestien delen bevat. Een groot aantal van zijn werken is in het Nederlands vertaald.

[p. 121]

Opera, telefonische plaatsbespreking: 50 50. Ze zijn pasgetrouwd en gaan op zondag naar de opera. Hun beste ogenblikken waarop ze elkaar zonder woorden in schoonheid en harmonie ontmoeten in het sprookjesland aan de andere kant van het doek.

Nu volgt de naam van een man, die is doorgestreept. Dat was een vriend, die een hoge positie had bereikt in de maatschappij, maar zijn geluk niet kon hanteren, onherroepelijk ten val kwam en met de noorderzon moest vertrekken. Zo broos is geluk!

Hier schijnt iets nieuws te zijn toegevoegd aan het leven van het echtpaar. Er staat, met potlood, in het handschrift van een vrouw: ‘Mevrouw?’ Welke mevrouw? - Die met de wijde mantel en het vriendelijke, deelnemende gezicht, die zo geruisloos binnenkomt en nooit door de kamer loopt, maar de weg door de gang naar de slaapkamer neemt.

Onder haar naam staat dokter L.

Voor het allereerst duikt nu de naam van een familielid op. Er staat ‘mamma’. Dat is de schoonmoeder, die zich bescheiden op de achtergrond houdt om het pasgetrouwde paar niet te storen, maar nu de nood aan de man is, geroepen wordt en met vreugde komt omdat haar hulp gewenst is.

Hier begint allerlei geknoei met blauw en rood door elkaar. Het Arbeidsbemiddelingsbureau: het meisje is vertrokken, er zal een ander worden gestuurd. De apotheek. Hm! Het begint donker te worden. Het zuivelbedrijf. Hier wordt om melk gevraagd, tuberkelvrij.

De kruidenier, de slager enz. Het huishouden wordt van nu af per telefoon gedaan; de huisvrouw is dus niet beschikbaar. Nee, want ze ligt in bed.

Wat daarop volgde kon hij niet lezen, want het begint voor zijn ogen te schemeren, als bij een drenkeling in zee die door zout water heen wil kijken. Maar daar stond: De begrafenisonderneming. Dat spreekt voor zich! - Een grote en een kleine kist, wel te verstaan. En tussen haakjes stond geschreven: bekleed met stof.

Verder stond er niets meer te lezen! Stof was het laatste woord; en zo is het.

Maar hij pakte het zonnepapier, kuste het en stopte het in zijn vestzak.

In twee minuten had hij twee jaren van zijn leven opnieuw beleefd.

[p. 122]

Hij liep niet voorovergebogen, toen hij naar buiten ging; integendeel, hij hield het hoofd hoog, als een trots en gelukkig mens, want hij voelde dat hij toch het schoonste had bezeten. Hoeveel stakkers zijn er niet, die dat niet kunnen zeggen!