De Tweede Ronde. Jaargang 10

[p. 118]

De pentekening
Hjalmar Söderberg^*
(Vertaling Rita Törnqvist)

Op een dag in april, vele jaren geleden, toen ik nog nadacht over de zin van het leven, liep ik in een afgelegen straatje een sigarenwinkeltje binnen om een sigaar te kopen. Ik koos een donkere, hoekige El Zelo uit, stopte die in mijn koker, betaalde en maakte aanstalten om te vertrekken. Maar op dat ogenblik kreeg ik de inval het jongste meisje dat in de winkel stond en dat mij dikwijls sigaren verkocht, een kleine pentekening te laten zien, die ik toevallig in mijn portefeuille had zitten. Ik had hem van een jonge kunstenaar gekregen en was er zeer mee ingenomen.

Moet u kijken, zei ik en ik reikte haar de tekening aan, wat vindt u hiervan?

Met grote gretigheid pakte ze het papiertje uit mijn hand en bekeek het heel lang en van dichtbij. Ze draaide het in verschillende richtingen en het was haar aan te zien dat ze ingespannen nadacht.

Maar wat betekent dit? vroeg ze tenslotte terwijl ze me vol verwachting aankeek.

Ik stond nogal versteld.

Het betekent niets bijzonders, antwoordde ik. Het is gewoon een landschap. Daar heb je de aarde en daar de hemel en daar loopt een weg... Een gewone weg...

Ja, dat zie ik ook wel, beet ze me nu toe; maar ik wilde alleen weten wat het betekent.

Met mijn mond vol tanden stond ik tegenover haar; ik was nog nooit op het idee gekomen dat het iets zou kunnen betekenen. Maar zij bleef op haar stuk staan; ze was er op de een of andere manier van overtuigd dat het plaatje een geheim moest behelzen, zoiets als een zoekplaatje. Waarom zou ik het haar anders hebben laten zien? Tenslotte hield ze het tegen het raam om het licht erdoor te laten schijnen. Waarschijnlijk had iemand haar eens van die eigenaardige

* Hjalmar Söderberg (1869-1941) behoort tot de zgn. flaneur-literatuur van rond de eeuwwisseling. Hij staat vooral bekend als een uitmuntend schrijver van verhalen en romans, die zich meestal in Stockholm afspelen. In Nederlandse vertaling verscheen de roman Dokter Glas en De jeugd van Martin Birck. ‘De pentekening’ is afkomstig uit de bundel Historietter (1898).

[p. 119]

speelkaarten getoond, die bij gewone belichting ruitennegen of schoppenboer voorstellen, maar die, als je ze tegen het licht houdt, iets onfatsoenlijks te zien geven.

Maar haar onderzoek leverde geen resultaat op. Ze gaf me de pentekening terug en ik maakte aanstalten om te vertrekken. Op dat moment begon het arme kind te blozen en riep met tranen in haar stem: ‘Bah, ik vind het echt gemeen van u zo de gek met mij te steken. Ik weet heus wel dat ik een arm meisje ben dat nooit de kans heeft gehad verder te leren; maar daarom hoeft u toch zeker niet de gek met mij te steken? Kunt u me niet zeggen wat dat plaatje betekent?’

Wat moest ik antwoorden? Ik had er veel voor over gehad als ik haar had kunnen zeggen wat het betekende; maar ik kon het niet, want het betekende immers niets!

*

Het is al weer een paar jaar geleden dat dit me overkwam. Ik rook nu andere sigaren en koop ze in een andere winkel, en ik denk niet meer na over de zin van het leven; maar dat is niet omdat ik meen die te hebben gevonden.