Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2000 (nrs. 89-92)

[p. 37]

Anna Swirszczynska
Vier gedichten

Moed

Ik zal geen slavin van enige liefde zijn.
Aan niemand
geef ik het doel weg van mijn leven,
mijn recht om onophoudelijk te groeien,
tot de laatste ademtocht.

Gekluisterd door het donker moederschapsinstinct,
naar tederheid smachtend als een astmalijder naar lucht,
bouw ik met heel veel moeite in mij zelf
aan mijn mooie menselijke egoïsme,
sinds eeuwen voorbehouden
aan de man.

Tegen mij
zijn alle beschavingen van de wereld,
alle heilige boeken van de mensheid
door mystieke engelen geschreven
met de scherpe pen van bliksems.
Tien Mohammeds
in tien voornaam mosovergroeide talen
dreigen mij met hun verdoemenis
op aarde en in de eeuwige hemel.

Tegen mij
is mijn eigen hart.
Duizenden jaren lang gedrild
in de wrede deugd van het offers brengen.

[p. 38]

We zullen elkaar de keel dichtknijpen

Ik zal lopen en lopen
zo ver ik maar kan,
tot al mijn ellende door mijn hielen
naar buiten is gedropen.

Ik zal zingen en zingen,
uit volle buik,
tot alle ellende uit mijn darmen
naar buiten is gespoten.

Ik zal vrijen en vrijen
met dieren,
tot ik van walging al mijn ellende
heb uitgekotst.

We zullen elkaar de keel dichtknijpen,
mijn verdomde lot en ik,
tot één van ons
krepeert.

[p. 39]

Morgen ga ik onder het mes

Ze kwam en bleef bij me staan.
Ik zei: ik ben klaar.
Ik lig op chirurgie in Krakau,
morgen
ga ik onder het mes.

Er zit veel kracht in me. Ik kan leven,
ik kan rennen, dansen en zingen.
Dat zit allemaal in me, maar als het moet,
dan ga ik.

Vandaag
maak ik de levensbalans op.
Ik was een zondares,
sloeg mijn hoofd tegen de grond,
vroeg aarde en hemel
om vergiffenis.

Ik was mooi en lelijk,
verstandig en dwaas,
heel gelukkig en heel ongelukkig,
vaak had ik vleugels
en dreef op de lucht.

Duizend paadjes in de zon en de sneeuw heb ik platgetreden
met mijn vrienden onder de sterren gedanst.
In vele menselijke ogen
de liefde gezien.
In vervoering mijn
kruimel geluk gegeten.

Nu lig ik op chirurgie in Krakau,
zij staat bij me.
Morgen ga ik onder het mes.
Buiten staan de meibomen zo mooi als het leven,
en deemoed, vrees en rust zijn in mij.

[p. 40]

Zo gelukkig als een hondenstaart

Zo gelukkig als alles wat niet serieus is
en zo vrij als iets dat onserieus is.
Als wat niemand hoog acht
en wat zichzelf niet hoog acht.
Als hetgeen waar ieder mee spot,
als hetgeen dat met dat spotten spot.
Als een lach zonder serieuze reden.
Als een schreeuw die zich uit kan schreeuwen.
Gelukkig als wat dan ook.
Als wat voor wat dan ook ook.

Gelukkig
als een hondenstaart.

Hoewel haar debuut in 1936 al opzien baarde, zou het tot de jaren zeventig duren voor Anna Swirszczynska een algemeen erkend dichter werd. Haar kale, provocerende poëzie - die over oorlog, honger, seks en het lot van de vrouw gaat - was lange tijd niet verteerbaar voor de kritiek. Inmiddels is zij onder andere door toedoen van Czeslaw Milosz (die haar in het Engels vertaalde) ingelijfd bij de canon van de twintigste eeuwse Poolse poëzie. Anna Swirszczynska (die in het Engels gemakshalve wordt uitgegeven onder de naam ‘Swir’, haar oorlogspseudoniem) werd in 1909 in Warschau geboren en stierf in 1984 in Krakau. Zij debuteerde in 1936 met de bundel ‘Gedichten en proza’. Daarna verschenen ‘Verzamelde lyriek’ (1958), ‘Zwarte woorden’ (1967), ‘Wind’ (1970), ‘Ik mens’ (1972), ‘Ik bouwde een barricade’ (1974), ‘Zo gelukkig als een hondenstaart’ (1978) en in 1985 tenslotte, postuum, ‘Lijden en blijdschap’.

vertaling: gerard rasch