Liederen en gedichten uit het Gruuthuse-handschrift. Deel 1: liederen

[p. 512]

tekstkritische noten

129 ⁺

Ach, lieflic zien, dijn zuetze cracht
Haet mir ghebracht
Des meyes vruecht
Den zuetzen dach vor meyes nacht!
Das mijn ghedacht
Steit so ontwuecht,
In can niet anders sijn verhuecht.^5-7

April, dijn hent, mir wael becant,

Ballade. Finalis-cadens b′-a′ conjectuur (vgl. 108). Het laatste notenstreepje als d″ gelezen (Carton e″). In het gedeelte tussen de strepen (zie facs.) een klein tekort aan noten. Hier (Couplet, regel 3) een passage van 4 noten, die meermalen in dit lied voorkomt (c″a′g′f′), herhaald.

+ Het eerste meiled voor Marie, dat kort na de eerste ontmoeting - op de laatste aprildag - geschreven moet zijn.

5-7 ‘daarvan zijn mijn gedachten zo ondersteboven (letterlijk: van de weg afgebracht), dat ik niet (meer) op een andere wijze verheugd kan zijn’.

[p. 513]

 

Die haet ghesant

10

Eyn vruntlic zien so minnentlijch

 

Int hertze mijn, das haet gheplant

 

Vrau Venus brant

 

Den mey in mich gaer vruechdenrijch.¹³

 

Mesloont mir das, dats onghelijch,¹⁴

15

Want mir das lieflic oghen blijch¹⁵

 

Nam hertze ende zin ende al ghenuecht.¹⁶

 

 

 

Ach, lieflijc zien etc.

 

 

 

Mey, gaer vruechdenrijche tzijt,

 

Gon mir jolijt

20

Van haer die mijns nu gheil vermach.²⁰

 

In vant nye ghein ter werelt wijt,

 

Das seiker zijt.

 

Die mir so gheil mijn hertze ontzach.²³

 

Ach, lieflich mey, does huer ghewach!

25

Mijns levens heil wert zaen verdrach,²⁵

 

Versmaet zi dan mijns meinens duecht.²⁶

 

 

 

Ach, lieflic zien etc.

13 mey, ‘meiboom’; terwijl volgens de traditie de minnaar de meiboom voor zijn geliefde moest planten, heeft hier het liefdevuur een (verbeelde) meiboom (symbool van een ‘bloeiende’ liefde) in het hart van de dichter geplant; verg. 9de gedicht, r. 111: ‘Want in mijn herte es een rozier’, en verder het hele lied 139.
vruechdenrijch: naar de plaatsen bij Verdam te oordelen is dit woord in het mnl. ongewoon geweest; we vinden het echter niet alleen bij Jan Moritoen (verg. ook lied 133, r. 1, lied 145, r. 23, 2de gedicht, r. 358), maar ook bij Jan van Hulst (14de gedicht, r. 41).

14 ‘het zou onrechtvaardig (onghelijch) zijn, als mij dat geen loon (wederliefde) zou brengen’; Verdam kent het ww. meslonen niet uit het mnl. (verg MW s. v. misloon) en moet het dus bij het excerperen van het liedboek over het hoofd hebben gezien (zie ook lied 141, r. 34).

15 oghen blijch, ‘oogopslag’.

16 ende al ghenuecht: in het hs. schijnen tussen ende en ghenuecht nog een paar letterresten te staan; de aanvulling is van N. Geerts.

20 die mijns nu gheil vermach, ‘die mij nu geheel in haar macht heeft’.

23 ontzach, ‘betoverde’ (MW 5, 1249); geen andere plaatsen van deze (aan het mhd. ontleende) betekenis van ontsien.

25 ‘het geluk van van mijn leven zou spoedig worden weggenomen, snel ten einde zijn’.

26 mijns meinens duecht, ‘de kracht van mijn liefde’.

[p. 514]

 

Lieflic beild, recht wijflic scijn,

 

Nu ben ich dijn.

30

Dus haet ghewracht dijn scote zoet³⁰

 

Ende haet gheplant ein gaerdelijn³¹

 

Int hertze mijn,

 

Daer nie ghein in so vaste en stoet.

 

Neimstu mir niet in dijn behoet,

35

Mijns levens ne sciet mich nummer goet,³⁵

 

Want ghi allein mijns al vermuecht.^28-36

 

 

 

Ach, lieflic zien etc.

 

Haet mir ghebracht

 

Das meyes vruecht

40

Den zuetzen dach vor meyes nacht.

 

Das mijn ghedacht

 

Steit so ontwuecht,

 

In can niet anders zijn verhuecht.

30 laatste woord onleesbaar; verg. voor het beeld lied 130, r. 8; Deleu leest het voorlaatste woord ten onrechte als scone.

31 verg. voor het beeld de aantekening bij r. 13 en ook lied 122, r. 8-9 (waar het gardelijn echter, parodiërenderwijs, in obscene zin geconcretiseerd wordt); verg. ook r. 33-34 met lied 122, r. 9 en 11; het voorlaatste, als ein gelezen, woord is in het hs. onduidelijk.

35 ‘dan zal mij levenslang nooit meer iets goeds te beurt vallen’.

28-36 ‘Het handschrift is zeker niet overduidelijk’, zegt Deleu (a.w. 464) terecht; het is echter, op een enkel woord na, toch wel leesbaar en door hem, als eerste, ook al grotendeels goed gelezen.