Logo DBNL
Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken (1623)

Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken

(1623)–Michiel Zachmoorter–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Cap. VIII.
Verclaringhe van noch veel ander spreeckwoorden van't schouvvende leven.

 

DOor dese leeringhe en comen wy niet alleen tot kennisse hoe den gheest met God vereenicht wort, maer oock van veel ander spreecwoorden vande contemplative, ende namentlijcke van een dat den seer verlichten Doctoor Ioannes Taulerus somtijts +gebruyckt in fijn sermoonen, te weten dat den Vader sijn eeuwich woordt in ons baerdt, want Christus gheeft ons sijn licht, dat is, sijn Godtheyt, nademael hy is lumen de lumine, & Deus verus de Deo

vero, licht van't licht is ende Godt van Godt, maeckende ons door ghenade dat hy is door natuere, waer door wy kinder[...] Godts worden, soo dat wy hier door niet alleene het leven ende licht onser geest en ontfanghen, ghelijckt nu ghetoont is, maer oock ghespijst worden, want van +dit broodt, seght Christus, moet den mensche leven, te weten van't woort dat uyt den mont Godts comt. den mont Godts ist wesen Godts, ende daer uyt wort vanden Vader ghebaert dat eeuwich woordt dat alle dinghen in hem besluyt, ende niet alleen en worden my daer af ghespijst, maer daer-en-boven daer af bevrucht, +gelijck ons Isaias ghetuycht, A facie tua Domine concepimus & quasi parturiuimus & peperimus spiritum, &c. Van u aenschijn Heere hebben wy ontfanghen ende als baerende gheweest, ende wy hebben ghebaert den gheest.

Niet dat Taulerus dit baeren van dit woort inde ziele toeschrijft aenden Vader alleen, uytsluytende die andere persoonen, cùm operationes ad extra sint communes tribus personis, noch dat hy dat woort (baeren) eygentlijck neemt voor d'eeuwige generatie, die in onse siele meer dan elders soude geschieden, maer wel voor de nieuwe kennisse Gods, die Godt den Vader in onse

ziele stort, soo Taulerus hem selven dickmaels uytlegt; ende men mach alsoo wel dit werck aenden hemelschen Vader toeschrijven, al ist gelijckelijck aende drij persoonen, alsmen die heylichmakinghe aenden H. gheest toeschrijft, want de siele wort soo wel vanden H. Gheest ghespijst als van't woort Godts, die in dese materie, lato modo ghenomen, maer een Godtheyt en bedieden, de welcke aende ziele door genade wort medegedeylt. Wat wonder ist dan als een mensch met sulck-eenen nieuwen geest gebaert wort, verlicht ende ghespijst, dat, hy seght: Viuo ego iam non ego, viuit verò in+ me Christus: Ick hebbe twee levens in my, een natuerlijck als kint van Adam, ende een overnatuerlijck als kint Godts, ende daerom ick leve, maer niet ick, maer Christus leeft in my, per Spiritum sanctum qui datus est nobis: door den H. Gheest die ons geschoncken is, waer door omnia opera+ nostra operatus es nobis Domine, ghy hebt o Heere alle onse wercken in ons gebrocht.

'Twelck als den mensch laet geschieden ende niet meer selve en werckt naer sijne natuerlijcke gheneghentheyt, kennisse, ende wille, maer laet hem leyden ende regeren in alle sijn wercken vanden Gheest Godts, die alle goede wercken in ende metten mensch werckt, om dat hem den

mensch soo teenemael in sijn handen heeft overghegheven, soo dat hy hem van desen gheest teenemael laet leyden, ghelijck het kindt sijn handt laet leyden vande handt van sijnen meester, dan wort hy gheseydt te wesen een Godt-lijdende mensch +soodanich dat S. Dionysius ende Thomas schrijven dat den grooten Hieroteus was segghende, dat hy was perfectus in diuinis non solum discens, sed patiens divina, dat hy inde Goddelijcke saken volmaeckt was niet alleen de selve leerende, maer oock lijdende, om dat den mensch Godt met hem meer laet wercken in desen staet, dan hy selve door sijn eygen vernuftheyt ende wille en werckt, ende soo mach het beter Godts werck ghenoemt worden dan des menschens werck, al ist dat den mensch gheheel sy-selven daer toe leent ende met sijnen vrijen wille dat versoeckt, ghelijck het constich gefchrift dat van't kindt gheschreven wort als den meester sijn handt leydt, meer 't gheschrift des meesters is dan't kindts cladderije, want het daer meer den meester heeft laten toe-doen dan't selve gedaen heeft: soo geschiedet oock in dese Godt-lijdende menschen, inde welcke Godt alle goede wercken doet met hen, 'twelck sy lijden ende toe-laeten, hy bemint sy-selven met hen, ghelijck S. Bernar-

dus seght: Amans semetipsum de homine+ Deus, hy bidt sy-selven voor ons door hen, Spiritus sanctus orat pro nobis gemitibus inenarrabilibus, &c. Hy werckt met ons alle goede wercken, omnia opera nostra operatus es in nobis. ende anders en willen sy hen niet roeren, die kinderen Godts willen wesent dan soo sy van Godt geroert worden om dat alleene qui spititu Dei +aguntur ij sunt filij Dei, die vanden gheest of Godts gheroert worden die zijn kinderen Godts.

Hier door wort oock licht om verstaen hoe+ sulcke menschen van Christo worden Goden genoemt, Ego dixi; Dij estis, ick segge; Ghy zijt Goden, om datse door den gheest Godts leven door ghenade: Maer hier rijst een questie, naedemael dat dit groot geluck den mensch aen-comt door de gratie, ende dat alle menschen door berouw ende biechte in staet van gratie gheraecken, oft sy alsoo haest als sy in staet van gratie zijn, dese vereeninghe van hunnen geest met Godt vercrijghen. Hier-op antwoorde ick, dat soo haest als den mensch in gratie is, dat hy wordt vereenicht met Godt; maer al is dese vereeninghe waerachtich, soo schilt sy nochtans in volmaecktheydt van dese opperste vereeninghe daer wy hier af spreken, soo veel dat

qualijck segghelijck is. Ende dit salmen connen eenichsins verstaen door dese +ghelijckenisse die de mystijque ghebruycken segghende dat ghelijck een glasen veynster vande sonne bestraelt wort, soo wort oock eenpaerlijck onse siele vande Goddelijcke tegenwoordicheyt bestraelt, maer ghelijck dit licht der sonne geensins en sal connen door-schijnen noch sijn licht inde camer straelen, alsoo lange als de veynster soo dick van vuylicheyt sal wesen dat den strael niet door schijnen en can: soo en sal oock den strael vande gratie alsoo lange als de siele met dootsonde besmeurt is. Maer indien den mensch comt door berouw wat vande vuylicheyt te weeren, soo dat die sonne een lutsken doorschijnen can, soo sal hy wat lichts inde camer crijgen soo dat hy de mueren sal connen sien, ende hoe hy meer de ghelasen suyvert hoe hy wat meer verlicht sal worden, soo dat hy noch minder dinghen inde camer sal connen mercken, maer daeromme en sal hy niet terstont connen die minste vlecken van sijn cleederen onderscheyden, noch met soo cleynen licht konnen lesen, schrijven, schilderen, ende andere saecken doen, daer groot licht toe van noode is, ten zy dat de veynster gheheel suyver zy, soo dat sy claerlijck can dat licht des sonnen door haer laten

schijnen, ende als den mensch in die camer niet en blijft, maer twee camer dieper in huys gaet, de welcke gheen ander hemels licht dan door d'eerste veynster en connen ontfanghen, d'een door d'ander, soo sal hy daer seer luttel lichts ghenieten; want eer de sonne door-straelt sal hebben die twee veynsteren vande twee andere camers, (door dien dat men aldaer maer dit ghemiddelt licht door drije veynsters en can ontfanghen) soo wordt het licht van d'eene passerende tot die andere soo seer vermindert, dat al waer't dattet gheheel claer lichte inde eerste camer, datter luttel licht can wesen inde tweede, ende noch veel min inde derde, eensdeels om de distantie en dit verrichheydt vande sonne, ende ten anderen om dat elcke veynster veel min claerheydt sendt tot die ander dan sy en ontfanght, ende soo wordt het licht seer vermindert. Het gheschiet eenichsins op de selve maniere met de ziele, want als sy in dootsonde is (gelijck ick geseyt hebbe) al is God haer tegenwoordich, sy en wort nochtans van sijn Goddelijck licht niet verlicht, tot dat sy haer met berouw gesuyvert ende in state van gracie ghestelt heeft: 'twelck hebbende gedaen en crijght sy terstont soo overvloedigh licht niet om daer door

volmaecktelijck alle dinghen te kennen ende die te onderscheyden tot die minste to[e] noch om soo bequamelijck haer daer door te gouverneren, noch veel min en wordt daer door seer verwermt ende verhit, ten zy dat die veynster nu al seer suyver zy; 'twelck Goddelijck licht de ziele min sal ghewaer worden, indien sy niet en kan woonen met gheestelijcke oeffeninighe inde eerste camer des gheests die van Godt sonder middel bestraelt wordt, maer haer moet houden inde camer vande reden met verstandighe oeffeninghe haer keerende met haere natuerlijcke crachten tot dit licht 'twelck nu soo veel minder is, om dat het vermiddelt wordt van dese tweede veynster vande reden. Maer indien sy noch maer en can inde derde camer woonen, ende Godt door de sinnen ende bevoelijckheydt alleen kennen ende beminnen, hoe claer dat het licht der gratien inden geest schijnt, soo moet nochtans dese ziele seer verduystert blijven, alleen om datse haer wooninghe houdt inde camer vande sinnen oft oock in de middelste camer vande reden. Ende hier door compt de groote ongherustheydt van veel zielen die nu al veel lichts der gratien ontfanghen waes doo haren gheest met groote liefde ontsteken wordt, ende wilden wel eenpaer-

lijck dit licht ende brandt der liefden ghenieten, maer om datse niet en weten hoe sy hen moeten houden inde eerste camer des gheests, maer loopen oft inde tweede der verstandelijcke werckinghen, ofte inde derde der bevoelijcke devotie die door de sinnen inghetrocken wordt, daerom zijn sy ongherust, onghetroost, ende ongheduerich, ende quellich aen hunne biecht-vaders soo langhe tot dat sy, oft alle de goede begheerten verdrucken, laten verconden ende verliesen door menichvuldighe occupatien, oft tot dat sy eenen leydtsman vinden die hen den middel toont, hoemen eenpaerlijck inde eerste camer des gheests dit licht in heylighe Ledicheydt moet ontfanghen, om daer van verlicht ende verwermt te worden, welck licht eenpaerlijck is groeyende om dat dese venynster eenpaerlijck van weghe vande ziele, maer noch veel beter van Godts weghe meer ende meer ghesuyvert wort (wiens werck is immediatè sonder middel de zielen te suyveren, te verlichten, ende te volmaecken) soo wort de ziele allenskens meer ende meer verlicht, verwermt, verhit, ende verlieft, tot dat sy nu soo overvloedich verlicht wordt dat sy de Goddelijcke vereeninghe in haer compt te bevinden, dat is te segghen, dat

het gelas soo claer is ende soo doorstrael[t] wordt datmen dat niet meer en siet maer alleen de sonne, al isser het ghelas ghelijck van te voren: soo gheschiedt het oock met de siele, de welcke als sy beghint te treden in het schouwende leven, dan beghint sy eerst die vereeninghe ghewaer te worden, ende alle andere vremde lichten ende ghedaenten der creatueren beghinnen in haer te verdonckeren door over-natuerlijcke Goddelijcke kennisse ende liefde die Godt in haer stort, haer mede deylende door gratie sijnen Goddelijcken gheest, die haer gelijck levende maeckt, in haer woont, haer roert, in haer werckt, alle goede wercken in haer ende met haer voorts-brenght met eene onsprekelijcke genoechte vanden geest, die daer in liefden smelt, ende daerom wort dese vereeninghe van Gerson aldus beschreven: Vnio mentis cum Deo est simplex & actualis perceptio Dei gratiae suae gratum facientis dono, qualis hîc incipit & perficitur in gloria per gratiam consummatam. De vereeninghe vanden gheest met Godt is een eenvuldich ende dadelijck ghewaer-worden Godts ons ghegeven door de gratie die ons aen Godt aenghenaem maeckt, die hier begint in dit leven ende hier naermaels volbracht wort inde glo-

rie door de bevestinghe oft confirmatie der gratie.

Dit schouwen wort oock ghenoemt gebedt+ van stillicheydt stilswijghen oft silentie, van blooheyt, H. ledicheyt, woestijne, ende met diergelijck namen, om dat de dry natuerlijcke crachten der zielen, verstant, memorie, ende wille duerende 'tselve in stillicheyt sonder gheruchte van hun eyghen werckelijcheyt, gebloot zijnde van de ghedaenten ende verbeeldingen van alle creaturen in heylighe ledicheydt rusten, om met meerdere cracht, volheydt, ende liefde dat overnatuerlijck Goddelijck werck te genieten, ghelijckmen om snelder te sien sijn een ooghe toe sluyt, ende alle die sinnelijcke crachten in die andere vergaderrt die in twee ooghen ghedeylt was; soo doet oock de ziele: sy treckt al haer natuerlijcke crachten af van alle creaturen ende keert haer teenemael tot Godt in haer opperste deel, daer dit Goddelijck licht een-paerlijck licht. Want soo den selven Gerson seer wel leert, inde contemplatie: Mens in actu primo essentiali manet, +nullum actum secundum circa seipsum, aut circa quodlibet aliud ens praeter Deum exercens. Den gheest en heeft sijn ghesicht op niet dat gheschapen is, dan op Godt alleen.

Ende om dat dit opperste deel verscheydelijck ghenoemt wordt, van sommighe te wesen vande ziele, van andere, den gront, den geest, boven sy-selven wesen oft boven de crachten, mens, spiritus, vis obedientialis, intelligentia, oft verstandenisse, daerom noemen sy het schouwen dat in dit deel +geschict, dalen in sijnen gront oft climmen boven sy selven, boven sijn crachten, oft inden geest, oft wel inde verstandenisse; ende met sulcke termijnen daer-mede datse dat opperste deel der sielen gheven te kennen, in't welck dit edel schouwen wort geniet. Ende als de siele van den dadelijcken treck met een by-sonder hulpe gevoelt, dan +seggen sy datse is inde lijdende verstandenisse, in intelligentia passibili; maer alsse den selven meer door een cloecke liefde sonder op de creaturen te sincken vermacht sonsder dien ghewaer te worden, dan geven sy haer den naem van intelligentiam possibilem, moghelijcke verstandenisse, om dat sy bereet is ende bequaem om terstont vanden treck vanden H. Gheest gheroert te worden. Taulerus seght oock dat dese verstandenisse boven't verstant is, verstaende door de verstandenisse den gheest ende door 't verstandt de natuerlijcke werckelijcke cracht waer-mede wy de creaturenverstaen.


Vorige Volgende