Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken

[p. 297]

Cap. IX.
Vytlegginghe van sommighe swaeste regels om verstaen die de leeraers van het schouwende leven gheven, de welcke de ziele in desen staet moet onderhouden soude sy daer in voorts gaen.

HEbbende in alle de naemen van het schouwende leven, die my te voren comen, uyt-gheleyt, waer door men lichtelijck die mystique leeraers sal connen verstanen; resteert nu te verclaeren sommighe leeringhen oft onvolmaecktheden die sy in hunne boecken beschrijven, daer die onvervaeren menschen hen af verwonderen, siende datse eenighe saecken verbieden als onvolmaectheden, die sy voor groote volmaecktheydt houden, om dat sy niet beters en hebben gesmaect, ghelijck den boer die niet costelijckers oyt en soude gesien oft geacht hebben dan silver, niet en soude connen begrijpen hoemen dat niet eens en soude willen aenveerden om die Croone vanden Coninck te maecken, maer datmen daer vtoe achten soude als onsuyverheydt, daer't nochtans tot anderen dienst vanden Coninck

[p. 298]

seer bequaem ende begeert soude wesen. Alle beletselen van het schouwende leven die d'andere Doctooren in verscheyden boecken tracteren, worden van P.Benedict. meest ⁺vergadert in het thienste ende derthienste cappittel van sijn derde deel, waer van ick hier ettelijcke sal uyt-legghen met corte woorden die swaerste om verstaen souden moghen schijnen, niet dat den voorseyden Pater, oft ick een conste wille maken van't schouwende leven, diemen soude door ons vernuft ende cracht door dese regels achterhaelen; maer wy toonen die verborgenste onvolmaecktheden van luttel menschen bekent, die de ziele beletten tot het schouwende leven te gheraecken, oft daer in sonder belet voorts te gaen.

Hy stelt dan in't voorseyde 10. cap. voor d'eerste volmaecktheydt datmen niet en moet vechten noch wederstaen in't schouwende leden teghen de verstroeytheden ende quaede in-vallen, maer alleenlijck deselve als niet achtende moet laten vergaen ende verdwijnen. Ten eersten, om dat de ziele hier levende in't gheduerich gheloove van de Goddelijcke teghenwoordigheydt, met de welcke haren gheest hem soeckt te vereenighen, niet en can in sonde vallen soo langhe sy soo soeckt te blijven; niet ach-

+ Bened. van Canfelt in het 10. en 13. c. van sijn derde deel.

[p. 299]

tende de quade ghedachten, van de welcke sy gheheel af-ghekeert is, ende toe-ghekeert tot Godt; ende sy soude veel voort-ganck versuymen, indien sy dit edel schouwen verstoorde om teghen dese in-vallen te vechten ende die te wederstaen, die door den duyvel ende door de natuere versiert worden om de ruste vande ziele te beletten die sy tot het schouwende leven van noode heeft. Ten tweeden om dat hoemen die meer wederstaet, hoemen die meer in sijne ziele druckt, ende hoemen die min handelt, hoese eer vergaen, ende daerom moet men dese maniere onderhouden in alle tentatien, te weten de selve niet achten ende sijn oeffeninge vervolgen, om noch veel schoon redenen die hier te lanck souden vallen te verhalen.

Hy seght oock in't selve 10. cap. dat het ten 4. een belet is bevoelijcke vereeninge te begeeren. De reden hier van is, om dat dit edel schouwen teenemael steunt op 'tbloot geloove ende pure liefde diemen inden geest geniet, verloochende aen alle den bevoelijcken smaeck die aende ziele door het nederste deel soude mogen aen-comen, ende daerom ist in desen staet onvolmaectheyt eenige bevoelijcke vereeninge te begeeren, om dat sy de vleuge vande ziele belet, al ist datse nochtans ten respecte van andere mindere oeffeningen seer goet gerekent mach wesen.

[p. 300]

Hy rekent oock voor de vijfde onvolmaecktheydt eenighe sekerheydt te begeeren te weten vande bevoelijcke partije, want aenghesien alle dese sekerheyt ghecregen wort door de sinnen ende 't ghevoelen, oft door natuerlijcke kennissen, die al lichtelijck missen connen ende leughenachtich zijn, soo hy daer probeert, ende dese edele oeffeninghe haere sekerheyt alleen ontfanght van Godt inde donckerheydt des gheloofs, soo en moetmen d'andere sekerheydt (die bedrieghelijck is) niet soecken, maer versmaeden.

De seste onvolmaecktheyt die hy seght van sijnen gheest op te willen heffen, is claer, om dat Godt niet min onder den mensch en is van boven, want dese maniers van spreken datmen den geest moet opheffen, en wilt niet beteeckenen te veranderen van een neder plaetse tot een hoogere, maer van eenen verworpen voorworp gelijck de creaturen zijn, tot eenen edelen gelijck Godt is. Alsmen dan seght Sursum corda, Heft uwen gheest tot Godt, dat is te segghen, en ghedenckt noch en bemint niet meer die vuyle aertsche saecken, maer dat opperste goet dat Godt is, die alsoo wel boven als beneden, alsoo veel binnen als buyten ons is.

De sevenste onvolmaecktheydt die hy beschrijft, is, datmen Godt niet en moet

[p. 301]

soecken te schouwen als groot, ghelijck met eene uytghereckte grootheyt, om dat sulcx maer een versieren en is van onse siele. Het welck sy noch behoudt vande groote creaturen die sy gesien heeft, 'twelck in desen staet voor onvolmaectheyt wort gerekent om dat hier den geest moet Godts oneyndich wesen schouwen door't vernieten alder creaturen die in hem worden verniet door de onbegrijpelijcke claerheydt van het doncker licht der Goddelijcker tegenwoordigheyt, 'twelck (soo ick gheseyt hebbe) gelijck de sonne alle de sterre lichten verduystert, soo doet het oock alle ghedaenten in de ziele te niet.

De achtste onvolmaecvktheyt, seght hy te wesen, datmen Godt soeckt, om dat Godt in desen staet sijne teghenwoordicheydt gheeft te ghenieten aende ziele inde donckerheyt van't geloove, met welcke tegenwoordicheyt de siele, oft niet en moet te vreden wesen, oft de selve niet ghelooven, als sy noch naer hem soeckt al oft hy niet tegenwoordich en waer, welcke ongheloovicheyt haer veroorsaeckt alle de schaeden die den Auteur daer vertelt, ende belet datse hem niet ghenieten en can, gelijckmen niet en soude connen vinden soeckende buyten den huyse die in ons waere, ende daerom seght den salighen Ioannes vanden

[p. 302]

⁺Cruyce, dat hoe een mensch in desen staet meer Godt soeckt, hoe hy hem selven meer vermoeydt, ende Godt meer moet derven, om dat hy is soeckende Godt als absent, die in hem ende in alle plaetsen meer is als present.

Hier door blijckt oock die neghenste onvolmaecktheyt, hoe dat in desen staet voor onvolmaecktheyt wort gerekent, na Gods te verlangen gelijck oft hy niet tegenwoordich en waer, want men moet hem als tegenwoordich in't bloot gheloove ende pure liefde genieten, gelijck hy inder waerheyt ons teghenwoordich is, ende niet naer hem verlanghen, wantmen niet en verlanght naer den ghenen die by ons is.

Maer ghy sult my seggen; Ick verlange om hem meer te beminnen ende te genieten dan ick en doe. Ick antwoorde, dat die veroorsaeckt wort door de eyghen liefde die dit genieten meten wilt met de mate vande bevoelijckheyt, ende haer meer beminnen, is datse wel wilde meer smaeck van Godt hebben, 'twelck in dit leven voor een onvolmaecktheyt wort gherekent, gelijckt hier voren geseyt is. Want den bequamen ende eyghen middel om in desen staet in de liefde Godts te voorderen, en is niet meer smaeck te hebben, maer een gheheele gelijckheyt te hebben aen sijnen

+ Ioan. à Cruce in explicatione figurae montis Carmel.

[p. 303]

wille met den wille Godts, anders niet dadelijck willende, ende tot niet anders gheneghen zijnde, dan dat Godt dadelijck wilt ende ons gheeft, waer in al de volmaecktheydt gheleghen is, 'twelck Christus scheen te willen kennelijck maken,⁺ doen hy seyde: Non omnis qui dicit mihi; Domine, Domine, intrabit in regnum coelorum, sed qui facit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse intrabit in regnum coelorum: Niet elck die seght, Heere, Heere, en sal in het Rijcke der Hemelen comen, maer die den wille ghedaen sal hebb en van mijnen Vader die inden Hemel is, die sal in het Rijck der Hemelen komen. Het welck seer wel den heylighen Hilarius uyt-leght, segghende: Quid enim meriti est Dominus, ⁺dicere, Dominie, nunquid Dominus non erit nisi fuerit dictus à nobis? & quae officij sanctitas est nominis nuncupatio, cùm coelestis regni, iter obdientia potius voluntatis Dei, non nuncupatio repertura sit? Wat acht neemt Godt den Heere op dat wy hem Heere noemen, sal hy gheen Heere wesen ten zy dat hy soo van ons ghenaemt zy? oft wat heylicheydt leght daer in, in desen naem te noemen, aenghesien dat de ghehoorsaemheydt aen den wille Godts ende niet het noemen van

+ Math. 7. 21.

+ Hilar. comment. Matth. c. 7.

[p. 304]

sijnen naem ons den wech des Hemels moet openen.

De thienste onvolmaecktheydt, seght P.Benedictus, is op Godt te peynsen. Ten eersten om dat die contemplatie inden gheest gheschiedt daer gheen vervolghende ghepeynsen wesen en connen. Ten tweeden om dat die ghepeynsen Godts teghenwoordicheyt niet en connen doen genieten, maer alleenlijck die ghedaenten ende verbeeldinghen vande goede dingen daer sy af zijn; het welck al ist dat voor volmaecktheyt gerekent wort inde voorgaende staeten, ghelijck oock die voorgaende onvolmaecktheden, nochtans beletten sy in desen staet, om datmen op een ander maniere edelijcker met Godt kan vereenicht worden. Ten derden om dat alle ghepeynsen inden redelijcken mensch met die natuerlijcke crachten geschieden, ende soo houden sy den mensch neder gheboghen, maer die contemplatie gheschiedt in den gheest, waer door den mensch boven sy-selven door de liefde in Godt ghevoert wordt, ende daeromme doender spraecke was vande Godtheydt, ⁺seyde Euagarius Bisschop:Ego quidem divinitatem definiendam non esse, assero, ideoque silentij tantum oratione adorandam, qui ineffabilis est. Mijn ghevoelen is dat-

+ Beyerlinck In Apophieg.titulo Deus.

[p. 305]

men niet en can te kennen gheven wat dat de Godtheyt is, ende daerom moetse alleen met het stil-swijgende gebedt aenbeden worden, om dat sy onsprekelijck is. Ende dit is de oorsaecke dat den H. Dionysius ghebiet. Sensus derelinque & ⁺omnes intellectuales operationes. Verlaet de sinnen ende alle werckingen des verstants, als ghy u met haer wilt vereenighen.

+ Dion. Theol. myst. c. 1.