Thalamus sponsi oft t'Bruydegoms Beddeken

Cap. XVIII.
De selve materie wort vervolght, ende betoont hoe suyver de meyninghe moet we sen vanden ghenen, die door de dorricheyt begheert in de slaep-camer des Bruydegoms te gheraecken.

OP dat den mensch dit beter ende met volder wille sonder geveynstheyt soude moghen doen, dat hy dese leeringhe (als hy sijne ghebeden oft meditatien gaet doen) te werck stelle, te weten dat hy de selve begheert te doen alleenlijck om Godt sijnen Heere te behaeghen, ende sijnen liefsten wille daer in te doen sonder eenighen troost, smaeck,

[p. 161]

devotie oft bevoelijckheyt te begheeren, jae in soo verre Godt belieft dat hy al dien tijdt vol quellingen, verstroeytheyt, tentatien, quaede invallen oft oock beroerten blijft, dat hy daer mede seer wel te vreden sy, alwaert oock dat sijn natuere anders wel begheerde, waer op hy gheen acht en moet nemen, want Godt alleen den wille aensiet, die bevel heeft over sijn selfs wercken ende verkiest het ghene dat hem belieft sonder te passen op het teghen-strijden vande nature. Ende als de siele dickmaels alsoo wilt den wille Godts volbrenghen teghen haere quaede gheneghentheydt, soo comt sy allenskens haer nature te verwinnen, ende een ghelijckheyt met Gode wille sonder tegenstrijden te verkrijgen, aenden welcken wille haer vast houdende, al wat haer mach overcomen tegen haeren danck in haere nederste partije, en can haer tot gheene sonde gerekent worden. Ende dit is de edelste manniere van te wederstaen alle verstroeytheden ende tentatien, diemen can ghebruycken, het welck ick u bidde wel te mercken.

Als ghy dan in het beginsel ws ghebedts alsoo uwen wille gherecht hebt, doet eene reflexie op u selven ende siet oft ghy dat meynt soo ghy gheseydt hebt,

[p. 162]

ende indien ghy bevint dat neen, ende dat ghy liever ghetroost soude zijn dan dorre te blijven, recht dat teenemael ende stelt uwen wille gelijck met den wille Godts sonder te achten op die contrarie gheneghelijckheyt van uwe nature (soo ick gheseyt hebbe) want dese gheneghelijckheydt sal u voor een salich cruys gerekent worden, ende en can uwe meyninghe teghen uwen danck niet quaet maecken.

Nu dan ghelijck staende met den liefsten wille des Heeren beghint uwe Meditatie met alle ruste ende vrijheydt des gheests, als die anders niet en soeckt oft en pretendeert dan dat den Heere u gheve al dat hem alderbehaeghelijckst is. Waer door gheschieden zal, dat als ghy die consideratien niet en sult connen hebben, noch die affectien verwecken soo ghy plocht oft ghelijck uwe gheneghentheydt wel wilde, dat uwe siesle terstont sal ghedencken van haer eerste opset, hoe dat sy niet anders en soeckt oft en pretendeert dan 't volbrenghen van den Goddelijcken wille, ende sal alsoo wel te vreden wesen van al den tijdt des ghebedts dorre ende verstroeydt gheweest te hebben, al oft sy met overvloedighe devotie begaeft hadde gheweest.

[p. 163]

Daerom zijt ghewaerschout dat ghy dese leeringe nauwe volghende, nemmermeer (om soo te segghen) dorricheydt noch quellinghe die u quellen sal, en sult ghevoelen; wantmen seght nemmermeer datmen gequolen oft dorre is, alsmen al heeft datmen begeert. Cont ghy dan van Godts wille uwen wille maecken, ende dit alleen verkiesen ('twelck Godt in uwe macht ghelaeten heeft met de hulpe van sijne gratie) soo zijt ghy alle dorricheydt ende quellinghe (in maniere van spreken) ontloopen, want al dat u sal overcomen, hoe swaer, bitter ende quaet dat het u dunckt, (al hadt ghy daer oock door uwe allende ende schult oorsaecke toe ghegheven) ghy en sult het selve niet aensien als sulckx, maer aenveerden als den liefsten wille Godts, die u straft oft beproeft naer sijne beliefte, van wiens wille ghy den uwen hebt ghemaeckt, ende sult metter daet bevinden dat die eenighe oorsaecke van alle dorricheydt, is de onghelijckheydt van onsen wille met Godts wille, met den welcken waert dat den mensch wel gevoeght waere ende wel over een quaeme, hy soude in alle dusdanighe dorricheydt meer ghenoechte ende voldoeninghe vinden, dan hy en soude pijne gevoelen in alle de

[p. 164]

quellinghen die hem souden overcomen, ghelijck dat blijckt inde seer onsteken minnaers der werelt, die gheene saecken swaer en rekenen die hunne beminde van hen begheeren, ende daer sy meynen dat sy ghenoechte in nemen.

Door dit cont ghy mercken hoe licht het valt aende ziele, als sy met haer Meditatie oft affectie niet voorts en can, oft daer in gheenen smaeck oft voldoeninghe meer en vindt, van te ghebruycken die voorseyde corte stille 'tsaemensprekinghen met Godt, waer mede sy hem ghetuyght de ghelijckheydt van haeren wille met den sijnen, om van twee willen maer eenen wille te maecken, waer af wy in't eynde van het voorgaende Capittel ghesproken hebben, welcke 't samensprekinghen indien sy daeghelijckx soeckt vredsaemigher ende met meerder stillicheydt ende gherusticheydt te oeffenen, als sy geenen smaeck inde Meditatie en heeft, soo sal sy bevinden dat alle haere meditatien ende voorgaende affectien, haer sullen ontvallen, ende dat dese ghelijckheyt met den wille Godts haer alleen sal by blijven, waer in sy haer niet en moet quellen maer verblijden, want hoe min beroerlijcke werckelijckheydt den wille van doen heeft om met Godts wille daedelijcke ge-

[p. 165]

lijck te blijven, hoe stercker dat haer liefde is.

Ende dit is de maniere die Godt ghebruyckt met de sielen die hy voorder tot het schauwende leven wilt trecken. Want die altijts met voldoeninghe connen mediteren,⁺ dat is een teecken dat sy luttel liefde hebben ende cleynen voortganck doen; seght den saligen Ioannes vanden Cruyce, naer dat sy Godt niet eenpaerlijck beminnen en connen, oft sy en moeten t'elckens op een nieu eerst ondersoecken, oft hy schoon, goet ende hen aenghenaem is, ende oft hy hen bemint; al 'twelck een claer teecken is, dat sy luttel ghemeynschap ende conversatie met hem houden, want waert dat die geduerich waere sou wel buyten den tijdt des ghebedts als binnen, sy souden van al dat soo seker zijn, dat in plaetse vanden tijdt over te brenghen in dit met den verstande t'ondersoecken sy dien besteden souden in hem te beminnen ende te genieten.

Het waere wel een teecken van coude liefde in eene bruydt die weten soude dat haeren bruydegom verwachte met uyterlijcke begeerten om haer te omhelsen, dat sy het selve niet doen en coste oft en wilde tot datmen haer met vele redenen soude overtuycht hebben, dat het haer goet, betaemelijck, redelijck ende proffijtich

+ Ioan, à Cruce.

[p. 166]

waere, soo ist oock vande sielen die

hen niet en connen stellen noch onderhouden in die daedelijcke gheduerighe liefde met Godt, ten zy dat sy eerst deur die meditatien de redenen verstaen hebben waerom sy dat doen moeten. Daerom hoe de siele meer met liefde ontsteken wordt, hoe sy haer verder vindt van alle meditatie en de ondersoeckinghe, deur dien dat haer teghen reden dunckt te ondersoecken oft reden is dat opperste goet te beminnen, die opperste waerheydt aen te hangen,ende in die opperste liefde haer te laeten smelten. Iae sy doet haer uyterste beste, hoe sy meer in dese liefde aenneemt, van geenen tijdt in dese goede gepeynsen over te brenghen noch te verslijten, om dat hy haer te cort valt, ende dien beter can in't ghenieten der liefden besteden. Want al hebben dese heylige ghepeynsen haer geholpen om tot hier te comen, nochtans hier wesende, ende soo ghestelt zijnde, souden sy haer nu verachteren. Ghelijck iemant niet en soude connen inde stadt gheraecken die altijdts zoude willen opden wegh blijven, die tot de stadt is leydende: alsoo en can oock niemant tot dat edel schouwende leven comen, die altijdts dese goede meditatien ende

[p. 167]

ghepeynsen wilt behouden, deur dien datse [...]er den wegh en zijn om den gheest te leyden tot die gheduerigh liefde ende aen-hanghen aen Godt sonder middel. Waerom den Heylighen⁺ Bonaventura seght, Intellectuales operationes & formae in hoc loco in superintellectuali exercitio reputantur maculae & offendicula. De wercken des verstandts moet de siele vlieden in dese oververstandelijcke oeffeninghe als beletselen.

Ende dit is de oorsaecke dat de sielen die vanden heylighen Gheest tot het schouwende leven gheleydt worden, hoe sy meer voorderen inde liefde, hoe hen allengskens dese voorgaende meditatien ende bevoelijcke affectien min voldoeninghe gheven.

Ende daerom hebben de beghinnende zielen, die noch niet teenemael boven de meditatien van Godt gheleydt en zijn, noodt van haeren toevlucht te nemen als hun die meditatien ontsmaeckelijck worden, om hun in dese liefde te stercken, tot dese ghelijckheydt van haeren wille ende over-ghevinghe haere selfs inden liefsten wille Godts, waer mede verre van daer datse souden comen min te voorderen

+ Bon. de 7. Itineribus aeternitatis distinctions 4. ante primum iter.§ quarto videndum.

[p. 168]

dan met haere voorgaende meditatien, want ter contrarien sy stercker worden in die pure liefde in corten tijdt op dese maniere, dan sy en deden in veel jaeren, doen sy haer anders oeffenden.

Maer door dien dat de ziele nemmermeer in eenen staet en blijft, maer moet gheduerichlijck voortgaen soude sy eens gheraecken tot de vereeninghe met haeren beminden, soo bevint sy, als sy nu eenighen tot dese t'samensprekinghen heeft gheoeffent, om haer met Godts wille gelijck te houden, dat de nature noch haer selven in veel manieren is soeckende. Want somtijts is sy dese t'samensprekinge noch sprekende oft peynsende met eenige persse oft benautheyt, waer mede sy haer soeckt tot medelijden van haer selven te neyghen, somtijts soeckt sy noch daer in eenighen soeten smaeck, andermael doet sy die met eenige drifticheydt waer mede sy den gheest groot hinder doet alwaert maer voor dien dat haer dese oeffeninghe nu al te menichvuldich wordt.

Soo wort de siele van ghenootsaeckt de selve voortaen te doen met meerder stillicheydt, eenvoudicheydt, ende vrede dan van te voren, want in plaetse van met Godt te spreken ende hem te segghen dat sy anders niet en begheert dan sijnen

[p. 169]

wille, soo lust haer het selve maer te doen sonder woorden, ende bycans sonder ghepeynsen met een stom swijgende ghedencken des wille van haren beminden, aenden welcken sy haer selven ende al dat haer aengaet teenemael heeft overghegheven, ende vanden welcken sy eenpaerlijck is ontfanghende al het gene hy haer inwendich oft uytwendich laet overcomen, hoe ende in wat maniere dat het zy, niet anders behoudende van alle haere voorgaende oeffeninghen, dan alleen dit alderstilste een-vuldich ghedencken van den wille van haren beminden, met den welcken sy haer gheduerichlijck vereenicht, ende haer aenden selven onderworpen houdt soo stillekens alst haer moghelijck is.

Dit is het edelste ende laetste werck dat de ziele werckelijck behoudt van alle hare voorgaende werckinghen in via abnegativa, inden wech des verloochenen sijns selfs, eer dat sy beghint Godts in-wercken te ghevoelen, ende die inghestoorte tegenwoordicheydt des Bruydegoms, oft die contemplatie te smaecken, maer van ⁺P.Benedictus van Canfelt spreeckt in sijnen regel der volmaecktheydt in't eerste deel in't neghenthienste capittel, noemende het selve de vierde ende laetste soorte van

+ P.Benedict. in den regel der volmaecktheyt, eer ste deel 19. cap.

[p. 170]

ghebedt van het werckende leven. Ende al is dat soo stil ende soo eenvuldich, dat het gheen woorden, ja oock bycans gheen ghepeynsen en ghebruyckt, het is nochtans veel edelder ende veel crachtigher dan alle de voorgaende oeffeninghen die de siele ghehadt heeft, om dat sy hier alle crachten versaemt heeft om gheheel onghedeelt haer in den gheest te vereenighen met haeren beminden, doende daer in ghelijck den schutter die alle beyde sijn ooghen sluyt op een cleyn spletken naer om soo veel snelder te sien, want Virtus vnita fortior est seipsa dispersa, De versaemde cracht is stercker dan de ⁺verstroyde, vt sic vna vni & sola soli vniri possit, om dat sy, te beter een ende alleen met dat eenich Een vereenicht worde.

Dese practijque leert ons den heylighen Bernardus dat onsen Salichmaker heeft ghebruyckt met sijne discipelen, doen sy noch geheel sinnelick ende lichamelijck waren, om de welcke te locken ende hunne affectien op hem te verlieven, heeft daer toe sijn alder-schoonste, alder-edelste, ende alderlieflijckste menscheydt ghebruyckt, met hun handelende, sprekende, leerende, hun alle de teeckenen van liefde toonende, ja voor hun sterven-

+ Harphins.

[p. 171]

de, ende noch daer naer soo langhe met hun blijvende tot dat alle hunne affectien, begheerten ende liefde soo op hem stonden ende in hem versaemt, verlieft, ende vergadert waren, dat sy niet swaerders en hadden connen peynsen, dan van hem gescheyden te worden. Maer alsdan was het eerst tijt hem selven naer de H. Menscheyt van hen te trecken, om alle die bevoelijcke affectien te veranderen ende op te draghen inden gheest, 'twelck niet geschieden en cost soo bequamelijck alsoo langhe als hunne sinnen behielden den lieflijcken voorworp van die heylighe menscheydt Christi, daer sy soo op verlieft waren, gelijck hy ons te kennen gheeft met dese woorden: Coeterum non vt maneret in⁺ carne, sed vt transferretur ad Spirtum, totius ab eo in illam carnem discipulorum fuerat collectus affectus, vt dicere possent aliquando. Et^a secundum carnera Christum sed nunc jam non nouimus. Vnde & benignissimus ille Magister blandis eos refovens consolationibus ait: Rogabo^b Patrem meum, & alium Paracletum dabit vobis Spiritum veritatis, vt maneat vobiscum in aeternum. & item; Ego^c veritatem dico vobis, expedit vobis vt ego vadam; nisi enim abiero, paraclytus non ve-

+ Bern. serm. 6 de ascensione Domini post medium.

a 2. Cor. 5.

b Ioan. 14.

c Ioan 16.

[p. 172]

niet ad vos, Grande mysterium fratres mei. Quid enim sibi vult, nisi ego abiero, paraclycus non veniet? Itane inuisa paraclyto praesentia Christi, aut contubernium Dominicae carnis Spiritus sanctus horrebat: qui, sicut Angelo pronunciante cognovimus, nec concipi quidem nisi eo superveniente potuerit? Quid est ergo, nisi ego abiero, paraclytus non veniet? Nisi carnis praesentia vestris subtrahatur aspectibus, spiritualis gratiae plenitudinem occupata mens non admittir, non recipit animus, non capit affectus. Onsen Salichmaker, seght hy, heeft in sijn menscheydt versaemt al te liefde van sijn discipelen, niet om dat sy daer souden blijven, maer om die over te voeren totten gheest, om dat sy ⁺souden metter tijdt moghen segghen, al hebben vvy Christum ghekent naer den vleesche, maer nu voorts soo en kennen wy hem soo niet. Daerom seyde hen desen alder-goedertierenste meester met ⁺troostelijcke woorden: Ick sal mijnen Vader bidden ende hy sal u eenen anderen vertrooster gheven, den gheest der vvaerheyt, op dat hy eeuvvelijck by u blijve. Ende noch daer-en-boven: Ick segghe u de vvaerheydt; het is u nut dat ick gae, want indien ick niet vvech en gae, den vertrooster en sal tot u niet comen. Groot wonder broeders, hoe

+ 2. Cor. 5.

+ Ioan. 14.

[p. 173]

is dit te verstaen? gaen ick niet wech den vertrooster en sal niet comen? was de teghenwoordicheydt Christi soo pijnelijck aenden vertrooster, oft hadde den H. Geest de eenen schroom vande menscheydt Christi, de welcke self niet en conde vande H. Maghet Maria ontfanghen worden dan door sijn hulpe? wat wilt hy dan hier medt segghen, Indien ick niet vvech en gae, den vertrooster en sal niet comen; dan, ist sake dat mijn Lichamelijcke tegenwoordicheydt u niet ontrocken en wort, uwen gheest die daer mede becommert is, en sal die volheyt der gratien niet connen ontfanghen. Dit segyt den heylighen Bernardus.