Cyrurgie

Cap. 15.
⁺¶ Va(n) dat me(n) th(er)ssenbecke(n) wont so dat dene zide vand(er) score va(n) de(n) bene sciet ond(er) dandere. dat gevalt ond(er)tide(n) me(t) g(ro)ten score(n)²⁾

Somwile wont men int hoeft met groeter scoren int herssenbecken so dat onder es gescoten³⁾. tastet met uwen vingere ende ondersoeket daer mede. Want het en siin geen ⁺so zekere proeven alse die vinger es daer hi in mach. want hi beseft bider beseffelicheiden⁴⁾ van sinen musen die liggen

⁺in den ende vanden leden.^{5) +}Ende tinten⁶⁾ die en beseffen niet. ende daerbi en eist gene so seker proeve. Ende alse gi wet dat tebroken es. so snidet in cruus⁷⁾ met enen sceerse⁸⁾ (verg. fig. IV) thooft ierst gescoren. ende wieket also u vorleert es. Ende daer na berecket⁹⁾ thooft ende therssenbecken also u vorleert es. ¶ Ende of gi wilt meester lancfranx leringe doen. de welke hi proevede bi der leringen van galyene daer hi leert dat men make also cleine .1. gat⁺ int herssenbecken alse men mach. ja dat mer mach dat etter dore suveren. so dunct lancfranken dat men bat mach etter suveren dore .1. screve vanden herssenbeckene dan dore die vergaderinge vanden iersten dele of vanden middelsten⁺ dele daer men dore geneest die in frenesiën siin. Want galyeen die wijsde dat men soude nemen olye van rosen. ende .1. luttel aysiins. dwelke aysiin soude die olye doen gaen dore die commissuren. ende aldus souden die herssenen wesen⁺ geconforteert. Ende die aposte¹⁰⁾ wijst ende hi deedt selve dat men scere thooft dat haer af daer therssenbecken tebroken es. of gescoordt daer dene zide niet gesonken en si onder dandre. Ende wijst dat men tfleesch snide alse .1. scilt die snede gaende metten hare. ende datmen dbeen wel suvere van den vleesce so dattie score si al

+ G 20c.

2) C: Van den hersenbeckin ghewont: dat den stic sciet onder dandere stijc. G: Van dat men thersebecken wont. L: vanden hersenbecken ghewont doordat een stic sciet onder tander. Onderwilen soe wont men thersenbecken met scoren.

3) C, L: so dat deen stic onder tander

+ C 15c.

4) L: want hi volet bider ghevoelentheit der natueren van den musen

+ B 114a.

5) C: die liggen in de henden; L: in die eynden.

+ †

6) C: tinteleye, L: tenten

7) C: cruus wijs

8) L: so snidet dat vleisch op cruus wijs

9) G: berechtet; L: suvert. In C bevindt zich hier een onbetamelijke teekening, die vermoedelijk later is gemaakt. Zij stelt voor twee personen, waarvan de een een clysteerspuit in den anus heeft zitten.

+ G 20d.

+ C 15d.

+ L 154b.

10) C: apostelen

[p. 36]

suver vanden vleesce met .1. scerse. [met eenen formoere aldus ghemaect C: eenvoudige schets, verg: fig. XVIII].¹⁾ Ende dan nemt olye ⁺van rosen .2. deel. ende .1. deel rodomels [ende dat wermet C, L] ende dopter in plaesterkine van stoppen. ierst dat geminsel verwarmt. ende dat so legt optie score. ende daer af so legter .3. vout of .4. vout. ende daer op so legt plaesterkine genet in doders van eyeren. ende daer met so tempert oliën van rosen. Ende boven alle dese plasteren so legt .1. groet plaester van stoppen genet in wermen wine. ende ierst gesmeert omtrent die wonde metter vorseider zalven int capittel van den vacken. daer hi wyst nemt screpelinge van baken specke. ende al dandere.²⁾ Ende dat bint met .1. langer scroden menechwerf gewimpelt omtrent thooft. ende dat so vroedelike dat niet ontbinden en mach. Ende dit doet tote diere ⁺tijt dat gi siet dat uter scoren comt gewassen goet vleesch. Ende daerna so legt in de wonde dit pulver. dwelke heet thoriec pulver. ⁺ende dit wijst meester bruun van legoburgens. Alse die liese sweert³⁾ dats tontsiene dat si apostema si⁴⁾ dat sorchlijc

⁺es ten live wert. het en ware bi der cracht van der medicinen diere op leit ware esso niet corosijf so en beteret niet ane en ware essoe corosijf. so es die zieke doot. Wach u daer af dats mijn raet.

1) In L een onbeholpen schets van een mes, rysore genoemd.

+ G 21a.

2) L: ende dat ander

+ C 16a.

+ G 21b.

3) C: ende es die lijse zwart

4) G: dat zij apostemeren zal

+ B 114b.