Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 7

[p. 180]

Twee oude akten van zoendinc uit de XIV^e eeuw.

I.

‘Kenlic zy, etc. Dat Jan De Donre commen es vor scepenen van der Kuere in Ghend, Jan Yoens Boudine van Zwijnaerde ende Simoen den Necker. Kende ende verlijde dat hy es bleven over hem zelven, over Arnoude den Vroiden, Cornelisen van Ardersem, Goesin Sleibarde ende Lauwereins Truden Smets sone, sijnen cnapen, die hy vervaen heeft in dese saken up v hondert lib. parisis, te gane de eene eelft te minen here waert van Vlaendren, ende dandre eelft te minen here den abt waert van Dronghine, tseeghen¹ te houden van Fransois Sloeven ende Salmoene Borluutte, als van den groten mesgripen, mesdaden ende onredeliken worden, die daden ende seiden Jan ende de vorseide vier persone, te minen here den abdt waert vorseit, ende te sijnen convente, toecommende omme toequoison², dat Jan De Ram, wonende te Otterghem, pachtre mijns-heeren sabds vorseit, niet en mochte ghebruken paisivelic der tienden van Herpe, toebehorende minen here vorseit, also hy sculdich hadde ghewest te ghebrukene, welke thiende Jan vorseit in pachte heeft, van welken horibelen worden ende mesdaden Fransois ende Salmoen vorseit haer seeghen ende terminatie ghemaect hebben, inder manieren hier naer volghende te wetene es. Dat Jan De Donre over hem zelven ende over de

1 Tseeghen, het zeggen, de arbitrale uitspraek.

2 Omme toequoison, ter oorzake.

[p. 181]

vorseide IIII persoene, die met hem waren, vernoughen sal Janne den Ram vorseit, van alder scaden die Jan vorseit hadde ende ghedaen was bi Janne Den Donre ende bi den IIII personen vorseit, als vander vrucht der vorseide tienden toebehorende, ende vanden costen die hy ghedaen heeft omme dese sake te achtervolghene, ende dit sal hy hem ghelden binnen xiv nachten naerdien dat hy hem sijne scade ende coste met sinen simplen worden verclaert sal hebben. Vort so sullen de vorseide IIII persoene gaen in sondaghe voor hoeftmesse tijt in de scuere tErpe, toebehorende minen here vorseit. Ende daer sal elc van hem vieren in sijne lijnene cleedre nemen eenen scoef graene onder sinen haerme, ende gaen also in de kercke tErpe. Ende als men processien draecht van der hoeftmessen, so sullen de vorseide IIII persone gaen viertich voete voor de processie in linen cleedre ende den scoef graens onder haren haerme hebbende. Ende Jan De Donre vorseit sal de vorseide IIII personen volghen naer, in sijne linine cleedre, met eere vorcken up sinen hals, ende ane de vorcke anghende eenen scoef graens. Ende als dese vorseide V persone commen sullen in haren ommeganc, ten hoesthende ende ten westhende vander vorseider kercken, ten elken sullen sijs danne letten¹, ende secghen int openbare van den volcke, dat sy dese vorseide penitentie doen ter heeren van Gode, ende ter heeren van minen here den abdt ende den convente vorseit, als omme de mesgripe, overdade ende quade worde vorseit. Vort sal Jan De Donre vorseit sijne pelgrimagie doen te Sente Simoens bi Parijs, ten vermaenne van minen here den abdt vorseit. Ende ware enich ghebrec van allen desen vorseiden saken ende pointen, of van enighen zonder-

1 Letten, verletten, rusten (of, zoo men wil, laten).

[p. 182]

linghe ane den vorseiden Janne, of ane de vorseide persone, so es borghe over hem ende heeft gheloft up de vorseide scult Hughe De Coninc, van Aelst, hier af ghenouch te doene ende te vulcommene, inder manieren dat vorseit es. Ende hadde mijnsheren vorseit enich ghebrec van deser sake, ende het niet vulquame, also vorseit es, so mach mijnhere vorseit anespreken ende verhalen tvoorseide seeghen ane Janne Den Donre vorseit, als principael, of ane Hughen, sinen vorseiden borghe, welken hy liefst heeft van beeden. Actum in scabinatu ser Gillis Rijnvisch et sociorum, iii die septembris, anno XLIX (1349).’

II.

‘Kenlijc zy, etc. Dat van allen contenten, twisten ende gheschillen die gheweest hebben toten daghe van heden tusschen Heinricke Parijse ende Oylart Parijse, sinen broeder, ende van al dat daer an cleeft an deen zijde, ende Jacobe den Ketelboetere ende Willemme den Ketelboetere, sinen broedere van Eecloe, ende van al dat daer an cleeft an dandre zijde, hier af sijn de vorseide partien van al tal bleven in zes persoene, die mer toe kiesen sal, daef af sullen de vier persoenen gecoren sijn in de zijde van Oylarde Parijse, ende van ziere partien, dats te wetene in Oylarde Parijse selve, Zegheren Parijsse, Jhanne Hake ende Jhanne Parijsse, F.^s Willems, ende de ander twee persoene over de zijde van den Ketelboeters ende hare partien vorseit, dats te wetene, Gillis Van der Muden ende Ghyoet Hildebrand; in deser manieren, dat Jacob de Ketelboetere ende Willem sijn broeder hebben ghekend, voren in, dat sy quamen in Heinrix huus vorseit eten ende drincken, ende waren daer onbescheedich te Heinricke waert, ende te sinen

[p. 183]

huus waert, also men wel bevinden sal. Vort kenden de kindre sKetelboeters, doe Oylaert ende Heinric sijn broeder waren teere brulocht tEecloe, so dreechden sy daer Oylaerts knechte tontvoetene ende te mesdoene. Hier boven ghemelt dat Boudin van Wulfscoet ende sine hulpers, der Ketelboeters maghen, quamen up eenen Willeme Zuchtinc, daer sy jeghen in wette staken, ende Willem warter af quite ghewijst, die maegh es der Parijssinghers vorseit, ende binnen wetteliker dachvaert so gaven sy Willeme opene wonden ende loepende bloet, gelijc dat sy ghekend hebben. Voirt, doe Oylaerd ginc ter Heyden, tsinen goede, ende van danen rechte ter prochikerken toe, sinen rechten wech, so quam Jacob de Ketelboetere met groeter menechten van lieden, ghewapijnder hand, met boghen ende met ghescutte, groet gheruchte makende, ende by nachte ute Eekeloe commende, quamen tote Ravenscoete, daer sy vonden in eenen taverne Gherarde den Zwaef, ende daer slouch Jacob de Ketelboetere met een wapinbile Gherarde vorseit up sijn houft, ende adde hy gheene yserine mutsche up thoeft gheadt, hy adde zwarliken toter doed ghequitst gheweest, ende daer seide Jacob de Ketelboetere, adde hy Oylarde Parijsse daer vonden, hy adde hem van den selven ghedaen, mits dat hy Oylarde waende gheadt thebben doe hy den andren slouch.

Voirt es dit de kennesse, die Oylaert Parijs ende sinen partien ghedaen hebben: int eerste kende Oylaerd, dat hy quam binnen Eeclo, int Vleeschuus, daer de Ketelboeters stonden, ende doe troupten de Ketelboeters te gadere, ende saghen omme, ende Oylaert sagh oec omme. Doe seide Oylaerd, dochte hemlieden dat sy iet mesdaen adden, dat sijt beterden, ofte dat sijs waren up hare hoede, ende daerna quamen sy drincken int selve huus daer Oylaert in was. Eenen andren pointe

[p. 184]

kend Oylaerd: daer hy was ter vorseider brulocht tEeclo so trac hy met sinen gheselschepe omme sine knechte te bescuddene, ende daer waren Oylaert ende Heinric sijn broeder, vor Heinrix Ketelboeters huus, ende der an. Ende vort so quam Heinric Parijs, ofte iemene van sinen weghen, daer een Pieter Hildebrand was, de welke was daer Oylaerts neve ghequitst was, ende daer was Pieter ghesleghen metter vuust een slach ofte twee.

Vort so blijft elc van den vorseiden partien staende up sijn goede recht, omme orcontscepe te doen hoirne van allen pointen, up hare clachten, heven verre datter negheene vraie kennesse af en es, ofte also vele der toe te doene, dats de vorseide manne wel ghepait sullen sijn in elc point daer eeneghe donkerhede in bevonden worde. Ende so wat de vorseide manne, na al dats vor hem lieden commen sal, wijssen ofte seghen sullen, dat hebben partien an beede sijden belooft wel ende suffisantelic te houdene ende te vulcommene, teeuweliken daghen, up eenen redenlike schult, peyne ende verbuerte van M lib. parisise, omme die peyne te gane up dat so verbuert worde, na costume ende usagie vander stede van Ghend; nochtan soude tseghen van den mannen vorseit ofte van scepenen, int caes dat de saken te scepenen waert quammen, bliven goed ende van weerdden, al waert dat de peine verbeurt worde. Ende hier af sijn borghen over Jacobe den Ketelboetere, ende sinen broeder, ende elc over al, Huge van Lembeke, Boudin de Tolneere, Lauwereins Dherde ende Arend Scapijnscinkel. Ende over Heinricke ende Hoylarde vorseit sijn borghen, ende elc over al, Gheeraert Neemgheer, Jhan Poukaert, Loenis XX hoeghen, ende Jhan Dierlaer. Mits welken zaken vorscreven Scepenen kennen wettelijc zoendinc tusschen partien vorseit. 8^en feb. 1373.

[p. 185]

H. Parijs, Hoylaert Parijs, an deen sijde, ende Jacob de Ketelboetere ende Willem de Ketelboetere, over hem ende alle andre, aen dandre sijde kennen an beeden sijden alle dese vorseide zaken wel vulcommen. 23^en may, anno 1376. In scabinatu Jhan Utendale.

De eerste verzoeningsakte staet in het Register der schepenen van der Keure van Gent, van 1339 tot 1361, bl. 26 verso; de tweede is getrokken uit het Zoendincboek, fol. 7; beide registers berustende ter stadsarchiven van Gent. Medegedeeld door

A.L. VAN HOOREBEKE.