Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 3

[p. 408]

Aenteekeningen van eenen pelgrim der XV^e eeuw.

Van den pardoene dat tAken es XV daghen lanc, beghinnende up der VII ghebroederen dach, X^ste dach in hoymaent, alle vij jaren.

Eerst te Maestricht thoechtmen¹ drie hemelsche cleedere, deerste es dat de inghel brachte een wit cleet, dat gheleit was up sente Servaes aenschijn, ende een roet cleet up sinen lichame, daer met dat hi begraven lach meer dan iij^c en l jaer. Item een wit cleet dat de inghel brachte up sente Servaes graf, doen hi verheven wart, met vele diversche figuren, niet met menschen handen ghemaect. Item sente Servaes bisscopstaf, die hem de inghel gaf in onser vrouwe kerke van heiden Tonghere, daer met dat hi maecte een cruce up de steene, so datter ute spranc² een schoene fonteine, daer hi of dranc, bider welker vele lieden hebben ghenesen gheweest van diversche ziecheden, de welke fonteine staet by Maestricht. Item sinen pelgrim staf, met eener potenchen³, daer hi den lintworm met doodde, ende veel andere mirakelen met dede. Item sente Servaes hooft, sinen kelct ende pathene, daer hi messe met dede. Item sente Thomaes rechtren arm. Item een cruce met goude ende selver besleghen in een cristael, dat sente Lucas evangeliste maecte, dwelc deerste was dat naer ons Hee-

1 Thoechtmen, toogt men, vertoont men.

2 Spranc, sprong.

3 Potenchen, fransch potence, middeleeuwsch latijn potentia, een staef, een kruk (crosse).

[p. 409]

ren cruce ghemaect was, ende drouch dat Ons Vrouwe tusschen haren ghebenediden borsten, toter tijt dat si te hemel voer. Item als men de voorseide helichdome toecht, de voorseide XV daghe lanc, so verdient men daer viij^c jaer ende viij^c carinen¹ afflaets. Item tsente Servaes kercke aenbeedt men den sluetel, die sente Pieter dapostel gaf sente Servase, hem macht ghevende te slutene ende te onslutene. Item eenen nap² die hem dinghel brachte, daer men met gheeft drincken grooten lieden. Item sijn tombe, daer die liede up ligghen metten ansichte ende biechten haer sonden.

1 Carinen. Kiliaen verklaert het woord door quadragena publicae poenitentiae sive indulgentiarum genus.

2 Nap, drinknap, fr. hannap.

Tonser Vrouwen tAken:

Daer toecht men Onser Vrouwen himde. Item Josephs cousen, daer Ons Heere in ghewonden was, ende in de crebbe daer mede gheleit. Item drie cleedere, deen dat Ons Vrouwe warp an Onsen Heere, doe hi an tcruce ghedaen was. Item tcleet daer Onse Heere met gheleit was int graf. Item een cleet daer sente Jan Baptiste up onthoeft was. TAken gheloeft men te verdienene aflaet van allen sonden ten tijt voorscreven gheduerende.

Te sente Cornillis³:

Daer toechtmen drie cledere, deerste daer met dat Onse Heere sinen jongheren⁴ haer voete met droechde up den witten donderdach. Item een cleet dat bespringt es met sente Jans Baptisten bloede. Item sente Cornelis hoeft ende sinen aerem. Tsente Cornelis sijn pardoene ghelijc te Tricht⁵.

3 Cornelis-Munster, by Aken.

4 Jongheren, apostels.

5 Tricht, Maestricht.

[p. 410]

Te guldinen domme¹ te Coelne:

Daer rusten de reliquien van den drie coninghen weerdelic. Item een gheheel Innocent in goude ende selver besleghen. Item reliken van den helighen xi^m maechden, ende vele andere helichdomme, ende sonderlinghe weerde dingen vele, ende es een rikelike stede. Te Maestricht staet een schoen brugghe buten der stat, ghemaect int jaer xiiij^c ende xij; van daer vaert men te schepe up de Mase te Ludeke, ende te Namen weert. Te Ludeke maecte men een brugghe van viij aerken², daer af dat tusschen elker aerken dwater es breedt lx voete int jaer XIV^c ende XXXIII. Te Huy, stad ende casteel up roche volesine³, groot den casteel; te Beaufort verbrandt Sampsoens casteel up roche. Bosch van palmboeme ende anderen houte, ysermine. Namen, stercke stat, hoech casteel up roche volesine, groot casteel ghebroken. Marbay où est gibet nommé flèche de diverse façon. Nivele goede oude stat, pas d'auwe⁴; Roesbeke; Edinghen ende dan te Gheeroudsberghe in den Vranxschen scilt.

Getrokken uit een handschrift in-folio, op papier, van de XV^e eeuw, berustende in de Bourgondische bibliotheek te Brussel (Inventaire N^o 837-845) blad. 133, recto. Naer den inhoud te oordeelen woonde de pelgrim te Geeraerdsbergen, en zou hy ten jare 1433 zyn pelgrimagie gedaen hebben.

J.F. WILLEMS.

1 Te guldinen domme, in den gulden dom (domkerk).

2 Aerken, bogen, fr. arches.

3 Roche volesine, fransch, voor ingehouwen rots.

4 Pas d'auwe, fr. point d'eau, geen water.