Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 3
(1839)–J.F. Willems, [tijdschrift] Belgisch Museum–
Auteursrechtvrij
[pagina 156]
| |
Claudius de Clerck of de Bierkruyer van Ypre.Dat degenen die met eenen dichterlyken geest bezield zyn, deze begaefdheid aen de natuer zyn verschuldigd, zal niemand ontkennen. Ook heeft deze waerheid uitgeschenen in eenen man wiens lettervruchten (van welke er zeer weinig aen de drukpers overgeleverd zyn geweest), waerdig zyn meer gekend te worden. Claudius De Clerck was geboren te Ypre, den 9sten january 1587. Zyne geringe ouders konden hem slechts eene zeer bekrompene opvoeding geven, en in zyne middelen van bestaen, geduerende een acht-en-vyftig jarig leven, was hy niet gezegend; in korte woorden, en daer het den man tot geene oneere kan verstrekken, hy was een bierkruyer. Schoon hy reeds, van zyne jeugd af, blyken gaf van zyne bekwaemheid in de dichtkunst, vond hy echter geenen Mecenas dien hem onderschraegde en begunstigde; doch zynen bekrompen staet belette hem niet zich aen zyne ingeschapene neiging, de beoefening der godentael, met hart en geest over te leveren. Hy had den ouderdom van dertig jaren bereikt wanneer hy aenveerd wierd als lid der rhetorykekamer van Onze-Lieve-Vrouw van Alsemberge, anders gezeyd de koornbloem, onder de zinspreuk: door s' geests weldaden zyn ligt geladen, in zyn geboortestad gevestigd. Dit gebeurde den 8sten october 1617, en men deed hem, ten zelfden tyde, volgens het gebruik des genootschaps, | |
[pagina 157]
| |
deze aenspraek, in het bywezen van zyne twee peten, Jan Letten en Domyn Bekaert: ‘Als het pampier wel wit, een secren cloucken handt
Met swarte teekens deckt, het is een seker pandt
Van eenen goeden clerck, maer Phaebus const verheven
Geeft u de naeme Clerck die naer uw dood sal leven.’
Men weet dat den opsteller van dezen, in zeker opzicht onbeduidenden vierling, in zyne voorspelling niet bedrogen is geweest. Inderdaed, er zyn byna twee eeuwen verloopen sinds het overlyden van Claudius De Clerck, dien door zyne tydgenooten een geboren rymkunstenaer genoemd wierd, en s' mans naem wordt nog met eerbied door de nakomelingschap uitgesproken; ook zegt de geleerde opsteller der bekroonde Verhandeling over de Nederlandsche dichtkunst in Belgie, met eene volstrekte overtuyging, dat onzen Ypreling met roem mag genoemd worden. Het was ongetwyfeld uit achting voor hunnen bloedverwant, dat de volgende zich schaerden onder het vaendel der Ligtgeladen, te weten: Arnould De Clerck, in 1618, Joris, in 1620, Antheunis, in 1621, Boudewyn en Francois, in 1626 en Anthone De Clerck, in 1627. Naeuwelyks had de kamer der Koornbloem eenige maenden weêrgalmd van het geluid zyner lier, wanneer men hem, den 19sten oegstmaend 1618, het ambt van dichtmeester opdroeg. Achtervolgens wierden hem vergeldingen toegestaen voor het opstellen van vier treurspelen, het verbeteren van andere, het in rym brengen van twee kluchten en het maken van verscheidene gedichten, en eindelyk, den 20n augustus 1623, eene wedde van tien ponden grooten, onder voorwaerde dat hy jaerlyks aen de kamer een treurspel en een esbatement zoude inleveren. Hieruit moet men noodzakelyk besluiten, dat Clau- | |
[pagina 158]
| |
dius De Clerck, wiens, dichttrant niet ongelyk was aen dien van Cats, zoo veel bekwaemheid als vlugheid van geest moet gehad hebben. En indien het niet bekend ware dat de oude rederykers zich voornamelyk toelegden op de tooneeloefening, men zoude zich daervan kunnen overtuigen wanneer men in aendacht neemt de taek welke onzen dichtmeester was opgedragen. Hoe het zy, zyne rymwerken moesten ook dagelyks aengroeyen, aengezien de kamer, reeds den 20n augustus 1620, een van hare leden, geheeten Christiaen Werkyn, aenstelde om de ghedichten en revereinen by Claude ghemaeckt te bouck te stellen. Van deze dichtwerken zyn er slechts eenige overgebleven, en deze maken den bundel uit, welken ons in handen is gevallen; zy bestaen uit lofzangen, lier- en bruiloftsdichten, zamenspraken, rouwklagten, zinnebeelden, prysdichten, refereinen, kluchten, liederen, enz. Behalven de stukjes in dezen bundel begrepen, vind men er nog eenige andere van De Clerck in de geschrevene jaerboeken van Ypre; deze zouden, indien zy den dichtminnaren onder de oogen gelegd wierden, hunnen eerbied voor dien wonderlyken man, zekerlyk, niet verminderen. Schoon wy, by mangel van onwraekbare bewyzen, aen de getuigenis van eenen jaerboekschryver, die met de gezonde oordeelkunde niet bekend was, geen geloof geven, wy zullen echter, om niet onder stilzwygendheid voorby te gaen al wat onzen geboren dichter tot eere kan verstrekken, hier doen aenmerken, dat dezen jaerboekschryver, steunende op eene overlevering, die thans nog, te Ypre, voor eene waerheid wordt aengezien, wilt verzekeren dat de beroemde Cats, gehoord hebbende dat onzen Yperling ook, met zekere uitstekendheid, in de kennis der schoone dichtkunst vereerende vorderingen had gedaen, en dus de achting der geleerden tot zich | |
[pagina 159]
| |
trok, dat, zeggen wy, dezen schranderen regtsgeleerden en staetkundigen Hollander naer Ypre is gekomen, en dat hy onzen Claude drie dagen op eene treffelyke wyze onthaeld, en hem zyne hartelyke voldoening over zyne bekwaemheid in de kunst, die zy beide oefenden, zoude betuigd hebben. Hoe het ook zy, en niettegenstaende de jaerboekschryver, dien wy hier volgen, den naem der uitspanning, alwaer vader Cats zynen intrek had genomen, ook opgeeft, en er byvoegt, dat dezen en De Clerck, geduerende dezelfde drie dagen, niet anders dan in rym zouden gesproken hebben, zoo willen wy hierin niet voorder treden, zoo veel te min, om dat wy deze byzonderheid by geene andere schryvers hebben gevonden. Ook zullen wy over het hoofd zien het allezins ongegronde voorgeven, geleden vyftig jaren nog opgeworpen, dat onzen bierkruyer noch lezen noch schryven kon; de overschietende bescheeden van de aloude kamer der Ligtgeladen, in welke men zyne handteekening ontmoet, zoo we als op het tooneelspel getiteld het Guese ghejanck, handteekening die men van eenen man in de schryfkunst onbedreven, niet zoude kunnen verwachten, bewyzen onwederleggelyk dat dit voorgeven geene aendacht verdient. De heer Willems, in zyne Verhandeling over de Nederduitsche tael- en letterkunde, II, 92, heeft aengemerkt dat hy, behalve het lofdicht door De Clerck gemaekt, en geplaetst voor de gedichten van Nieuwlant (uitgegeven by Willem van Tongheren, te Antwerpen, 1621, in-4o), niet wist of er van onzen dichter nog iets gedrukt was. Het is ons bekend, dat van hem ook in het licht zyn gebragt eene zamenspraek tusschen Zoïlus en Momus, dienende tot verheffing en staende aen het hoofd van het werk van jonkheer Jacques Ymmeloot, heere van Steenbrugge, getiteld La France et la Flandre reformées, ou | |
[pagina 160]
| |
traité enseignant la vraye méthode d'une nouvelle poesie francoise et thioise, Ypre, Jean Bellet, 1626, en eene andere zamenspraek tusschen Momus en Zoïlus voor den Lusthof van de doorluchtighe ende deughtsame vrouwen, door Joos Grietens, by denzelfden drukker, 1636. Wy zullen het eerste van deze dichtstukjes hier achter mede deelen. De treurspelen van Claudius De Clerck, getiteld het vonnis van den koning Salomon, Theophilus, opgemaekt in 1691, en Chrisoarius, voltrokken in het volgende jaer, zyn verlooren geraekt, of, indien zy nog bestaen, wy hebben ze toch nooit onder de oogen gehad. Daerentegen behelst onzen bundel een treurspel, met zang doorzaeid, by wyze van zamenspraek, tusschen Belgica en Spinola. Belgica begint met eene redevoering aen de aenhoorders, waerin zy in klagten uitvalt over den bedroefden staet van het Nederland, hetwelk zy, in persoon, verbeeldt. Zy betrouwt echter op de hulp van den veldheer Spinola. Deze troost haer, en geeft haer hope op rust, daer hy Breda reeds heeft overmand en den vyand heeft doen vlugten. Belgica verblydt zich, en voorspelt, zingende, de verlossing van het Nederland: zy valt de herdoopers en hunne ministers vinnig aen. Dan verwisselen de vertooners hunne reden; de veldheer verhaelt al wat hy, geduerende zyne vorige krygsdiensten heeft bedreven, en belooft aen Belgica eene gewisse zegeprael: zy wordt bedaerd. Spinola verzekert haer dat hy den prins van Oranje en zyne aenhangers zal ten onder brengen, hen hunne veroveringen ontrukken, en dat Spanje dus in zyne vorige bezittingen zal hersteld worden. Dit spel, of zamenspraek, eindigt met het gezang van den schryver, hier achter (no. 6). Wy hebben uit hetzelfde stuk eenige regels medegedeeld aen den heer Snellaert, die er in zyne beroepene | |
[pagina 161]
| |
Verhandeling, bladz. 260, gebruik van gemaekt heeft, en daer zeer wel heeft doen aenmerken dat den autheur den rhetorikalen styl nog aenkleefde. Dit treurspel was eerst van 324 regelen, waeronder een gezang van zestien coupletten van vier reken, door Belgica, tot lof van Spinola, en den sluitzang, door den schryver aen de aenhoorders voorgezongen, van drie zesregelige strofen. Naderhand heeft De Clerck hetzelfde treurspel veranderd en vermeerderd tot 420 versen, in welke begrepen zyn het gezang van Belgica, nu in eene andere versmaet, en gebragt tot zestien coupletten van zes reken, en den sluitzang, aen welken geene veranderingen gedaen zyn geweest; het een en ander van deze stukken behelst versen die voor de beste van des schryvers mengeldichten niet moeten wyken. Wy bezitten bok, afzonderlyk, een tooneelspel, geheeten het Guese ghejanck, van hetwelk wy reeds gesproken hebben. Dit oorspronglyk stukje, hetwelk alleenlyk bestaet uit 278 versen, is aen de Ligtgeladen eerst vertoond geweest en draegt de handteekening van den autheur. Het wordt geopend door Kees, met eene klagt over de netelige omstandigheden in welke Holland zich bevind (1635). Egbert kondigt haer aen en beweent het innemen van den Schenkenschans; Kees neemt een levendige deel in deze gebeurtenis. 2e tooneel. Langhe Lyse klaegt ook, doch voornamelyk over het gevangennemen van haren man, Japick, door een fransch oorlogschip. Deze vertooners spreken daer na, beurtelings, over de ongelukken met welke Holland word bedreigd, en vertrekken. 3e tooneel. Prins Henrik van Oranje komt op met twee leden van de staten. Hy doet een verslag van al wat hy, tot welzyn der vereenigde provincien, gedaen heeft; doch hy schynt aen een goeden uitslag te wanhopen. De staetsmannen stellen hem gerust en geven hem | |
[pagina 162]
| |
goeden raed. 4e Tooneel. Egbert, Kees en lange Lyse zingen op eene bedrukte wyze, waer na zy besluiten zich by de algemeene syaten te begeven, ten einde deze te bidden een bestand of eenen vrede te bemiddelen. En dus eindigt het stukje, in hetwelk de Spanjards en de papen, door de vertooners, niet zacht behandeld worden. Wy gelooven dat onzen dichter nog een treurspel, getiteld Sedechias, heeft zamengesteld, aengezien men in zynen bundel twee liederen vindt, die, volgens hun opschrift, geschikt waren voor dit spel, en hier achter ook zullen volgen. Hetgene wy hier aenteekenen wegens dit laetste stuk, komt ons zoo veel te meer waerschynelyk voor, en ook dat Claude De Clerck meer tooneelstukken zal gemaekt hebben, dan die ons bekend zyn, aengezien hy, gelyk wy het reeds hebben aengetoond, elk jaer voor de kamer der Koornbloem, een treurspel en eene klucht moest vervaerdigen. In deze veronderstelling, die wy niet verwyderd zyn voor wezenlyk te aenzien, zoo veel te min om dat het Guese ghejanck met den nummer 13 is gestempeld, zoude het allezins jammer zyn dat de overige tooneelstukken van onzen onvermoeyelyken dichter, hem niet overleefd hebben. Uit de inlichtingen, welke wy hiervooren te boek hebben gesteld, kunnen wy besluiten, dat hy, onder andere tooneelstukken, heeft voordgebragt het vonnis van den koning Salomon, Theophilus, Chrisoarius, Belgica en Spinola, Sedechias en het Guese ghejanck, welke drie laetste tot heden aen de geleerden niet bekend waren. Nu, om tot ons voortnaem doelwit te komen, daer Witsen-Geysbeek, in zyn Woordenboek der Nederduitsche dichters (Amsterdam, 1821 à 1824, II, 24), zich beklaegt, dat er, in de reedsgemelde verhandeling van M. Willems niet meer dan zes regels zyn opgegeven van | |
[pagina 163]
| |
De Clerck, dien hy eenen waerlyk verdienstelyken man noemt, en die den aenvang uitmaten van een trouwdicht, en daer wy, wat ons betreft, sinds lang gewenscht hebben de gelegenheid te kunnen aentreffen om de geestvruchten van onzen dichter meer bekend te maken, zoo durven wy hopen dat de mededeeling der volgende stukjes, tot heden onuitgegeven, en ter loops getrokken uit de verzameling van zyne, nog in wezen zynde, dichtwerken, meer ruchtbaerheid aen 's mans kunde zal geven. Lof-dicht
ter eeren van de reden-rycke gilde der Roosieren binnen Ypre, op haeren feestelicken dagh, 1621. Gulden post, die ons de maer
Brynght van ure, dach en jaer,
Ghy hebt, met u perden viere,
Drie mael 's hemels bandeliere
Deur ghereen, en deur gheraeyt,
Drie mael Janus hooft ghedraeyt
Hebt ghy, sedert dat beghonste
Onse plummedraeghers konsteGa naar voetnoot1,
Hier te synghen een nieu liedt:
Argas schrijft gelijcke niet,
Liedt van vrientschap, liedt van deuchden,
Van vereeren, en van vreuchden,
Liedt 't welck dreef up zijnnen stroom,
't Lof van dezen Roosenboom.
Twee mael hebben wy ghesonghen,
Liefd' heeft wederom ghedwonghen
Onsen sangh, die heden zal
Gaen voldoen 't volmaeckt ghetal;
Sangh die jonst om t' eeren wende
Tot dees Helichonse bende,
| |
[pagina 164]
| |
Die door Pallas zijn ghebaert,
Tot verblijden hier vergaerdt.
Hoogh verheven volck, Roosieren,
Die hun roosenboom verchieren,
Dat zy t' Ypre jeuchdich leeft,
End' alomme reucke geeft:
Tot d'onstervelicke Goden,
Wederom tot d'Antipoden,
Deur de konst die uut haer groeydt,
En met zoete vloeden vloeydt;
Deur de wijs - gheleerde saecken
Die haer Roosen elck doet smaecken,
Hoe ghelukich is den standt
Van den Roosenboom gheplant!
Eerstmael was zy van RodoorneGa naar voetnoot1
Rond bevrijd van Momus toorne,
Die van hem, niet zonder pijn,
Wel kond' anghegrepen zijn.
Want Roodoorens scherpe tanden
Staecken, waer hy slouch zijn handen;
Nu staet haeren stand geheel
In een wel bevrijd kasteelGa naar voetnoot2.
Momus sult ghy nu versmachten
Desen boom? Drie leeuwen wachten
Dit kasteel an elken kantGa naar voetnoot3.
D'eersten leeuw is het Verstant,
En den tweeden Goeden wille,
En den derden, om al stille
Neer te houden uwen haet,
Is de Gramschap teghen 't quaet.
Waer op zult ghy nu dan rommen?
An wat einde zult ghi commen
An den boom? 't Verstant voor al
U den tand eerst bieden zal.
U zal noch veel meer beswaeren
Goeden wil, om booms bewaeren,
| |
[pagina 165]
| |
In Kasteele t' aller eeuw.
Gramschap oock den derden leeuw
Zal u heel in sticken scheuren.
Dus waer teghen zult ghy deuren?
Wilt vry briesschen, maekt gheluut,
Roept Mars uwen broeder uut!
Doet hem moorden, bloed vergieten,
Yser, donder, blixem schieten,
Zy zal blijven onghescheurt
In Kasteele vast bemeurt,
Want hy volgen zal de paeden
Van zijn edel ouders daeden.
Als men dertien hondert schreef
Tneghentich en twee, bedreef
Osten van d' Kasteel in 't steken
Vromicheden, 't heeft ghebleken
Binnen Brugghe, zoo men sach,
Doen 't was maerte d'elfsten dach.
Dus Kasteele zal zijn roosen
Wel bevrijden voor den boosen,
Deur zijn wijsheid, wie hem plaeghd:
Dat hy an zijn sijde draeghd
Zal hem noch wel meer beschaemen.
Gildebroeders dan, te samen,
Weest al in den geest verblijdt,
Dat ghy in zulck vrijdom zijt.
Boom gheluckich, leeft in rusten;
Synght en speelt, ghebruuckt u lusten,
Want niet mach u commen an
Dat u roosen derren kan:
't Sterck bevrien is t' uwen deele
Van den edelen Kasteele.
Aen Het hoofd van het werk, voor titel voerende: La France et la Flandre reformées: Ick zagh eens Zoïlus en Momus t' saemen tuysschen,
En, eer 't spel eynde nam, d'een d'ander lustigh buysschen.
Van weder-zijden wierd dit spel stout anghegaen:
't Ghewin was wie daer eerst Steenbrugghe zou versmaen.
| |
[pagina 166]
| |
Het was ghenoucht om zien hoe elcken sich gheneerde
In 't spelen om een zaeck van gheen of ydel weerde.
De kans viel elck ghelijck, zoo in ghelijcken aerd,
Men siet dat 't opstel boos oock boose vruchten baerd.
Aen 't schadich mijffelberd was 't snoo ghebouft ghezeten,
Daer wierd met oogh-gebeent, om ooghen meest ghesmeten.
Den eenen vier en drie kreegh na den eersten smack,
Den andren vijf en twee, dus wat zy wierpen, 't stack.
Hierom tot een nieuw spel elckand'ren sy beriepen,
En naer de rolle-baen met grooten yver liepen:
Wiens boll' eerst keeren zes zou ligghen naest de staeck,
Hy zoude ontgonner sijn van Steen-brughs laster-spraeck.
Dus bolde 't schemper volck ten besten dat het moghte,
Zoo wel dat over-hands elck vast de stake rochte.
Sy haelden vijf om vijf: om winnen 't letste slagh,
Elcks bolle vast ghestuyckt de stake tegen lagh.
Sy vielen weer ghelijck, door elks om best bedrijven,
En vraeghden wie daer wan? Ick sprack: het is te kijven.
Doen zeide Momus floux: ghy Zoïlus laet my
't Berispen vooren doen die 't beter kan als ghy.
't En quam noyt in 't verstand van uwe heersens rijsen
Om Ronsard en Bartas hun feilen aen-te-wijsen,
Daer Steenbrugh' eer verdient dan zy te zijn gheeert,
Die 't oud missinghen toont, en 't nieuw zoet-singhen leert.
Uw klap en haelter niet. Hoe Momus, snooden schemper,
Sprak Zoïlus verstoort, beliegher, eere-kremper,
Dweers-ziender, schommelkop, waen-wijsen, grooten sot,
Hert-knagher, ratel-beck, neus-wijsen, knorre-pot,
Het fransche mis-ghedicht door d'hoogh-geleerdheid prachtigh,
Versteld' ons bee te gaer, bee spraek-loos en onmaghtigh:
En waerom zoud' ghy 't doen? ghy dickbalgh, als ghy zijt:
Ghy die d'onwetenschap my schandelick verwijt?
Dat ick zulcx niet en zagh spijt my van een te hooren
Die d'ooghen had vermomt door zijn langh' esels-ooren.
Hoe dus, sprack Momus weer (en wierd zoo gram als gheck,
Slaende een ghesloten vuyst voor Zoilus satiers beck),
Ghy herseloosen kop, dit mes gaet door uw rebben:
Zoud ghy my vooren-gaen, end'ick de naer-hand hebben?
Ja, ick, sprack Zoïlus, gy plompart, drouven uyl,
Midsdien hy zijn ontfangh betaelde op Momus muyl.
| |
[pagina 167]
| |
Doen ghingh 't al over noen, de boose schempers stonden
Straf teghen een ghekant als felle grinsend'honden:
Elck slouch, elck krabd', elck beet: d'een wierd een oog ontrooft,
En d'ander kreegh den beck tot d'oore toe gheklooft.
Ick schiet van dit ghevecht, en toonde 't spel mijn hielen.
My docht dit nijdig volck sal eer sich self vernielen,
Dan weten te versmaen Steen-brugghes onderwijs,
't Welck d'eeuw vereeuwen zal door zijn verdienden prijs.
Twee nieuwe liedekens in 't spel van Sedechias: O God almachtich, hemels vader,
Zult ghy noch langhe zijn verstoort,
Om uwe kinders allegaeder
Te schenden deur een wreede moort?
Houd' op, houd' op, en ons verhoort,
Eer wy al zijn in 't bloed versmoort.
Wilt noch het overschot bewaeren
't Welck hier in yser boeyen gaet,
Op dat hier uut naer korte jaeren
Voortkommen mach een vruchtbaer zaet.
O God, toont ons een zoet ghelaet,
Want ons is leet het zondich quaet.
Send over ons doch uwen seghen,
En neempt gheen uutstel, want 't is tijd,
Ons hulp', ons macht is al versleghen,
Wy zijn ons strijdbaer helden quijt.
Den heiden boos, die u benijdt,
Is in ons ongheval verblijt.
Siet Sion an, u stad, u meuren,
Ziet het vergoten priesters bloet,
Ziet uw ghesalfden koninck treuren,
O God! ziet al den tegenspoet
't Welk Ysraël verdraeghen moet:
Verlost ons met ghenaede goet.
1
O God, wilt mercken
Het boos verstercken,
| |
[pagina 168]
| |
En quaede wercken,
Die, tot ons leet,
Den boosen heiden
Wilt gaen bereiden,
En hem niet scheiden
Van moorden wreet.
2
Deur schoone spreken,
Deur traenen leken,
Wilt hy niet breken
Zijn wreet ghemoet;
Maer wilt hem baeden,
Vol onghenaden,
Tot onser schaeden,
In konyngs bloed.
3
D'onnosel zielen,
Die voor hem knielen,
Wilt hy vernielen,
Och moorder quaet!
Ons konynck blenden,
Om voort te schenden,
Tot 's werelts einden,
Al Davids zaet.
4
Ghy Babel schaedigh,
Die zeer moordaedigh
End' onghenadigh,
Ons landen zijt,
U zal in treuren
Noch wraek ghebeuren,
God zal u scheuren,
Eer langhen tijd.
Belgica, in hare zamenspraek met Spinola, drukt aldus zynen lof uit: 1
Wel an, bedroefde Belgica,
Loft nu den vroomen Spinola,
Die zeer verzoet heeft uwen druck,
En noch vervoordert u gheluck.
| |
[pagina 169]
| |
2
Hy heeft (dus is hy groot gheacht)
Ghedwonghen Gulyck deur zijn macht.
Al was het sterck, deur 's honghers noodt
Wiert al zijn kracht ghesleghen doodt.
3
Ach, Holland, Seeland, waert ghy vroed,
Gy zoudt oock keeren u ghemoed,
U zelven geven (naer Gods woord)
An hem an wie ghy toebehoort.
4
Geen wonder ist dat uwen geest
Voor zulcken vromen krijgher vreest,
Die onverwinnelick bestrijdt
U meuren, en ter neder smijt.
5
't Is Hanybal in stoutigheid,
Traianus in gherectigheid,
En Cesar, die geen aerbeid vlied,
Die Gulyck bryngt in zijn ghebied, enz.
Uit het gezang van den dichter tot de aenschouwers in hetzelfde stuk: 1
Edel heeren,
t' Uwer eeren
Is dit cleen vertoogh ghedaen.
Wilt bemercken
Dat mijn wercken
Van den tijdt zijn lichtghelaen.
2
Als de maeren
Zeker waeren
Van 't ghewin dat u verheughd,
D'ader moeyde
My, en vloeyde
Om te vieren Gulyckx vreughd.
3
Dies ick vrochte,
En ick sochte
Naer mijn pen, die stelde licht
Belgis clachten,
Oock de crachten
Van ons veltheer in mijn dicht.
4
Is mijn jonste
Cleen van conste,
| |
[pagina 170]
| |
Cleen ook t' uwer vreughd gheschiet,
Wilt verschoonen
Myn vertoonen,
Dynckt den tijd en had hy niet.
De woorden: Dit cleen vertoogh en myn vertoonen, bewyzen dat deze zamenspraek, of treurspel, op den schouwburg gegeven is geweest. De Clerck, die, volgens de getuigenis van Sanderus, welken zynen stadgenoot is geweest, een beter lot verdiend had, stierf den 13 october 1645, en wierd op het kerkhof van St-Marten te Ypre begraven. Omtrent zyn graf, en wel in den muer van de kapel van het heilig Sacrament, is, eenigen tyd na zyn overlyden, eenen zerk gemetseld, voerende dit vereerende letterlyk opschrift: Graf-schrift van Glaude de Clerck,
Gheboren rymconstenaer. Staet leser, waer toe sulcke drift?
Ey leest toch eens dit opgheschrift.
Hoort Glaude, byghenaemt De Clerck,
Die spreekt u aen uyt desen serck.
Hy die u op het schauw-tooneel,
Met liedjes, clinckdicht en rondeel,
En redenrijcke cluchtvermaeck,
Soo dikwils heeft gheweirt den vaeck,
Die slaept hier; maer de siel van hem
Roept noch misschien om requiem.
Bidt gy toch, dat den goeden man,
Nu hy dit selfs niet doen en can,
Dat alles wat hy heeft verbeelt,
Voor u soo wel heeft uytghespeelt,
Voor God oock in den jonghsten dach,
Zyn eyghen rol wel spelen magh.
Amen.
L. Lamb. Vossius. Overleden den 13 octoher 1645. P.J.B.B.
| |
[pagina 171]
| |
Het komt ons waerschynelyk voor dat wy dit grafschrift, hetwelk eenen bewonderaer van onzen Claudius, geleden eenige jaren, heeft doen vernieuwen, verschuldigd zyn aen Bartholomeus Beaugrand, dien hem, in het ambt van dichtmeester, onmiddelyk, is opgevolgd. Wat aengaet den naem van Lambertus VossiusGa naar voetnoot1, welken zich op den zerk bevind, zoude men hieruit niet mogen besluiten, dat dezen geleerde, zelf een goeden dichter zynde, gelyk Sanderus getuigt, de schets van het grafschrift van De Clerck zal gezien en goedgekeurd hebben, om hierdoor een bewys te geven van zyne achting voor dezen geringen, doch verdienstelyken man? Hoe dit wezen moge, wy denken uit den 14n regel van dit grafschrift te mogen besluiten dat hy, in de tooneelstukken van zyn eigene vinding, dikwils eene rol speelde, en dus den toehoorders een dubbel genoegen verschafte. Het doorbladeren van den bundel zyner overgeblevene rymwerken heeft ons overtuigd dat De Clerck waerdig was den Helikon te beklimmen. De rykdom in zyne uitdrukkingen; zyne dichtkundige vindingen; de versieringen die hy zoo geestig invoerde, en, hetgene niet min verdient in aenmerking genomen te worden, de verstaenbaerheid en de vloeyendheid van zyne versen; het in acht nemen der rust in het midden der alexandrynsche rymen; het naeuwkeurig gebruik van gelykluidende rymslagen, en het vermyden van bastaerdwoorden, dit alles zyn verbeteringen in den rhetorikalen trant, die men by alle de rederykers der 16e en 17e eeuw niet ontmoet, en die onzen Ypreling, schoon de natuer hem met de dichtkunst had begaefd, aen de lessen van Ymmeloot te danken had; trouwens, dezen laetsten zegt, in zyne | |
[pagina 172]
| |
aenspraek tot den lezer aen het hoofd van zyne Triple Meslange uitdrukkelyk, dat zyne verbeterde versmaet door Claude De Clerck is nagevolgd geweest. Zie hier, in weinig woorden, wat in zyne dichten, byzonderlyk onze aendacht heeft opgewekt. Deze drie regelen van het eerste stukje: Roept Mars uwen broeder uut!
Doet hem moorden, bloedvergieten,
Yser, donder, blixem schieten,
zyn, eenigermate, stout en verheven. In het tweede stukje, vers 8, Men siet dat 't opstel boos oock boose vruchten baert,
is zedelyk, en uit de schacht van een weldenkend man gevloeid. Ook ontwaert men hier dat De Clerck, in het geven van schampere bynamen, voor vader Cats niet moest wyken. Zie de regelen 29, 30, 31 en 32. Het laetste couplet van het stukje No 5: 't Is Hanybal in stoutigheid,
Traianus in gherechtigheid,
En Cesar, die geen aerbeid vlied,
Die Gulyck bryngt in zyn ghebied,
besluit veel in weinig woorden. Thans zoude men kunnen doen bemerken, dat de uitgangen heid der twee eerste regelen van dezen vierling geen rymslagen zyn; maer de rederykers zagen zoo naeuw niet toen onzen dichter leefde. Wy zullen hier nog byvoegen dat er in de versen van Claudius De Clerck eene loffelyke zedigheid doorstraelt, dat is te zeggen dat hy, op verscheidene plaetsen, toont dat zyne dichterlyke voordbrengselen hem geenen hoogmoed inboezemden. | |
[pagina 173]
| |
Daer wy ten opzichte van eenige andere oude dichters van Ypre (tot dus verre, om zoo te zeggen, niet bekend) inlichtingen bezitten, die, volgens ons gedacht, den geleerden niet onverschillig kunnen zyn, zoo denken wy dezelven, by gelegenheid, in het Belgisch Museum nader bekend te maken.
1839.
LAMBIN. |
|