Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch
(1622)–Frederik de Vry–
Auteursrechtvrij
Het Lxij. Capittel.
| |
[pagina 348]
| |
Geboren en geteeld de menschen al te samen:
Ga naar margenoot+Maer de verdorventheyd der nature met namen,
Niet so die sondigh maeckt den menschen al te gaer;
Maer so als die noch is, en sich maeckt openbaer
In den herboren mensch, de welck in al zyn leden
Noch is, en werckt om die tot quaet te doen besteden,
Die in zyn leden leyd als eenen swaren last,
Als een inwonend quaet, een wortel waer uyt wast
Onsmakelijcke vrucht; als een lichaem der sonden,
Een Wet der sonden die in hem noch word gevonden;
Als een oud suur-deegh quaet der boosheyd, listigh suur;
Als eenen ouden mensch noch sondigh van natuur;
Als een verborgen vier van ydel quade lusten,
Begeerlijckheden quaet die nimmermeer en rusten.
In somma, 't sondigh Vleesch, 't sondige Vleesch en bloed
Dat den herboren mensch veel strijd en moeyte doet;
't Verdorven Vleesch en bloed dat in den mensch herboren,
Den Geest te bieden strijd, onstuymich komt hervoren;
Het sondigh Vleesch en bloed dat altijd bijt en queld
Den Geest, den nieuwen mensch bestrijd met groot geweld:
Ga naar margenoot+So dat de Geest en 't Vleesch altijd te samen stryden,
En de Geest tegen 't Vleesch moet kampen t'allen tyden;
So langh de nieuwe mensch hier leeft, heeft desen strijd,
Want hy en wordt het Vleesch (so langh hy leeft) niet quijt.
Hem 't aengeboren quaed, de sondige nature
Aen-kleeft so langh hy leeft; als getuyghd de Schrifture.
Het Vleesch, stout als een Reus, een wreed gewapend Held,
In den herboren mensch tegen den Geest hem steld.
Het Vleesch bestrijd den Geest met werck, woordt, wil, gedachten,
Self van den mensch, en met des mensches eygen krachten:
So dat de Sathan boos, door't Vleesch, veel voordeel heeft,
En doet dat door zijn Vleesch den mensch, of valt, of sneeft;
| |
[pagina 349]
| |
Met wil, of tegen wil, d'herboren mensch tot sonden
Word menigh-mael verruckt, door't Vleesch boos ongebonden.
So dat d'Apostel self, d'Apostel Paulus klaeghd
Dat het Vleesch tegens hem de kans oock heeft gewaeghd:
En seyd, tot Godes Wet na d'inwendighen mensche, Ga naar margenoot+
Door hulp van Godes Geest mijn lust streckt en myn wensche;
Maer ick een ander Wet vind' in mijn leden daer,
Die den Wet mijns gemoeds bestrijd in't openbaer, Ga naar margenoot+
En my gevangen maeckt onder den Wet der sonden,
Die in myn leden is; en in my word gevonden:
So dat ick niet en doe het goede dat ick wil, Ga naar margenoot+
En tusschen Vleesch en Geest in my heb groot verschil,
En doe wel tegen danck, en tegen wil het quade,
Of ick al 't goede wil, ick ben met quaed belade, Ga naar margenoot+
Ick hebbe wel de wil tot goed, maer niet de macht
Dat te vol-brengen voort; want my het Vleesch verkracht;
Ick arm ellendigh mensch! wie sal my doch bevryden Ga naar margenoot+
Van dit lichaem des doods? die strijd my helpen stryden.
Daer-om o Christen Mensch! is dat d'Apostel self,
Die op genomen was geweest in het gewelf
Des Hemels, droevigh klaeghd, en uyt-roept so vol-mondigh,
Dat hem so swaren strijd gedaen heeft 't Vleesche sondigh:
En denckt niet dat ghy zijt van desen strijd bevrijdt,
Maer so ghy door Gods Geest en woord herboren zijt,
Dat u 't verdorven Vleesch met swaren strijd sal quellen,
Dat Satan door u Vleesch u oock wel sal ontstellen,
En u doen, door u Vleesch, begaen veel sonden groot,
En trachten u also, doen vallen in den doodt.
Het is hoogh noodigh dan, om niet te gaen verloren,
Dat wy die door Gods Geest, en Gods woord zijn herboren,
Door hulp van Godes Geest, door dienst van Godes woord,
Door't vierige gebed, door't gaen in deughen voord,
| |
[pagina 350]
| |
En door't op-recht geloof kloeckmoedigh altijd stryden
Tegen ons eygen vleesch, om sonden te vermyden.
Laet ons dan door behulp van Godes woord en Geest
't Verdorven sondigh vleesch bestryden onbevreest,
En trachten die fonteyn, die sondigh vloeyd, te stempen,
d'Onreyne baren wild, der sonden zee, te dempen;
Laet ons 't verdorven vleesch doen wederstand met kracht,
Op dat so worden mach in ons tot niet gebracht
Des vleessches geyle lust, het sondigh quaet bewegen,
Gedachten quaet, ons wil tot sondigh werck genegen;
Want hier moet zijn gemerckt, dat men moet in't gemeen
't Wtwendigh sondigh werck, niet wederstaen alleen;
Maer dat ghelijck de Wet word geestelijck bevonden,
Men wederstaen oock moet 't inwendigh quaed der sonden;
Als zijn gedachten quaet, treck tot de minste saeck
Die Godes Wet verbiedt, het werelds dwaes vermaeck,
Bewegingh tot de sond', het sondige begeeren,
Als oock onreyne lust, en 't schijn van quaed niet weeren:
Ga naar margenoot+Want geest'lijck is de Wet, God door de Wet begeerd
Wtwendigh, ende oock inwendigh zijn ge-eert:
Niet alleen woord en werck, maer oock wil en gedachten,
Vereyst God in syn Wet, met al des mensches krachten:
Met lichaem ende ziel o mensche! hier op let
Wil de Heer zijn gediend, alleen na zynen Wet:
Ga naar margenoot+En na geen meeningh goet van menschen, want de Heere
Gehoorsaemheyd op-recht begeert, na zijns wets leere,
Al is dan dat het vleesch heel anders is gesint,
En 't geene God mishaeghd te doen zich onderwind;
So moet nochtans de mensch zijn eygen vleesch verwinnen,
En gehoorsaem te zijn voortaen op-recht beginnen,
En gaen gehoorsaem voort alleen na Godes Wet;
En bidden God de Heer, door't vierige gebed,
| |
[pagina 351]
| |
Dat hy hem door zijn geest wil stercken en bereyden
Tot den geest'lijcken strijd, en in den strijd geleyden,
Op dat hy onbevreest, kloeckmoedigh moge gaen
In den geestlijcken strijd, en door't geloof bestaen.
Laet ons dan in den strijdt ons met Gods woord beraden,
Vermyden al het geen een mensch verlockt ten quaden;
Ons wachten voor het geen gelegentheden geeft,
Tot sonde: die 't gevaer licht acht, licht valt en sneeft.
Want het verdorven vleesch ons so seer vast aen klevet,
Dat so haest als het vleesch gelegentheyd ons gevet
Wy daer door worden licht, tot sondigen verleyd,
't Vleesch neemt d'occasy waer, en so ons val bereyd.
Daer-om behooren wy d'occasij te betrachten,
Die dingen nemen waer die 't quaet ons doen verachten;
Ons oeff'nen in het woord des Heeren t'aller tijd,
Heylichlijck nemen waer den Godes-dienst met vlijt:
Beleven ons geloof, godsalighlijck besteden
Ons tijd; in Christi naem tot God gaen door gebeden:
Betrachten Godes Wet met werck, woord, wil, gedacht,
Om doen wat God behaeghd aen-leggen al ons kracht;
Oock tot de minste sond' d'occasie vermyden,
Om te verwinnen so ons eygen vleesch in't stryden.
Dewijl die strijdt dan is so swaer, en vol gevaer,
Is't droevigh dat men die so qualijck nemet waer.
Het is een seltsaem saeck die seer is te beklagen,
Dat tegen desen strijd so weynige raed vragen.
Want siet eens hoe het Vleesch met lusten word gedient,
Des Vleessches wil gedaen; oock van hun die men miend
Dat goede Christ'nen zijn, en haer daer voor uyt geven,
Die nochtans na den vleesch in dwaesheyd ydel leven.
't Is waer d'Afgoden-dienst by ons niet is in swangh,
Maer menichmael hoe veel zijnder die haren gangh
| |
[pagina 352]
| |
Gaen nemen naer een plaets daer zy des Pausdoms Papen,
D'afgoden-dienst, de Miss' uyt playsier gaen begapen;
Gaen in een batement daer men den af-God prijst,
Daer men d'afgoden-dienst, hoe die toe-gaet, aen-wijst;
Daer men Gods naem misbruyckt, al-waer men hoort vermonden
Onkuysheyd, en met vreught vertoont of speelt de sonden.
Hoe menigh godloos boeck men met vermaken leest,
Met wercken word getoont dat men God niet en vreest.
Aen staet, aen gelt, aen goed zijn hert sal menigh hangen,
Naer geld, meer als naer God, heeft menig mensch verlangen.
Men misbruyckt Godes naem in den gemeenen praet;
Lichtvaerdig men gebruykt Gods naem, of 't waer geen quaet,
De Sabbath word geviert met vleessches ydel wercken,
Om 't playsier van het vleesch versuymt men 't gaen ter kercken.
Gehoorsaemheyd voort'-aen seer weynigh word betracht,
Die God heeft over ons gestelt, men licht veracht.
Twist, tweedracht, haet en nijt by velen word gevonden,
Ontrou, bedroch en list, onkuyscheyt ongebonden,
Eer-sucht en hoovaerdij, gierigheyd, prael en pracht,
En 't geyle danssen dwaes seer weynigh word geacht,
Over-daet, en misbruyck van Godes goede gaven,
Dronckenschap, en met lust tot veel ondeught te draven,
Veel ydel dwaes vermaeck, en oock onkuysch gesang,
Begeerlijckheden quaed by velen gaen in swang;
Laet staen dat men sich voor d'occasi quaed soud' wachten,
En 't geen tot deught geleyd van herten soud' betrachten.
Daer-om, o Christen mensch! bewysen wilt met vlijt,
Dat ghy door Godes Geest, en woord herboren zijt,
Want een herboren mensch de sonden sal vermyden,
Door hulp van Godes Geest zijn eygen vleesch bestryden.
In den herboren mensch, als men by Paulum leest,
Den Geest staet tegen 't vleesch, en 't vleesch tegen den Geest,
| |
[pagina 353]
| |
En dese twee altijd malkander soo bestryden,
Dat oock d'herboren mensch wel schade komt te lyden.
Waerom dat Godes woort d'herboren mensch vermaent,
In den geest'lijcken strijt geensins te zijn verwaent;
Dat is, 't perijckel swaer van dien niet kleyn te achten;
Sich oock verlaten niet op eygen deucht of krachten:
Maer dat hy tegen 't Vleesch den strijt sal vangen aen,
En door't geloof in Godt kloeckmoedich staen en gaen,
Arbeyden om sijn Vleesch, zijn vleeschelijcke sinnen,
De lusten van zijn Vleesch meer en meer te verwinnen,
Te haten, laten oock 't quaet dat het Vleesche raed;
Te dooden 't boose vleesch, met haer begeert en quaet;
Begeerlijckheyt des Vleeschs, begeerlijckheyt der oogen
Vertreden, en soo voort nae d'overwinningh poogen.
Daerom, o Christen mensch! hebt acht op desen strijd,
Van u verdorven Vleesch geen overlast en lijd.
Laet in u 't boose Vleesch de heerschappy niet hebben;
Want het verdorven Vleesch spint doodelijcke webben:
Want waerlijck vleesch noch bloet, noch geen onreyn gemoet, Ga naar margenoot+
En sullen sien hier nae het Hemels eeuwich goet.
Daerom den ouden mensch doch arbeyt uyt te trecken,
En wilt den nieuwen mensch in u doch eens verwecken;
Temt, cruycight ende dood u sondigh Vleesch geheel,
Want aen het rijcke Gods heeft 't sondigh Vleesch geen deel:
Vertreed des Vleessches wil, verbreeckt des Vleessches krachten,
Buygt u wil na Gods woord, door heylige gedachten,
Door't swaert van Godes woord u Vleesch bestrijd met macht,
Bidt Godt, in Christi naem, om geestelijcke kracht,
Dat hy een heylich hert, bewegingh goet wil wercken
In u; en u geloof wil door sijn Geest verstercken;
En u geloof doen syn vruchtbaer in wercken goet,
V geven in den strijt een hop' vast, goeden moet:
| |
[pagina 354]
| |
Vertrout dan op Gods woordt, beloften Gods waerachtich,
Op hulp van Godes Geest, op Godes hant almachtich,
En weet dat Christus heeft verwonnen in den strijd,
Verwonnen heeft voor u, en daer-om oock altijt
V helpen sal, als ghy den strijd so gaet beginnen,
Dat ghy sult in den strijd u eygen vleesch verwinnen.
Daerom kloeckmoedich strijd, al ist dat ghy niet doet
Wat ghy wel wilt, en dat ghy wel met u gemoet
V God dient nae syn Wet; maer dat ghy wort gevonden
Te dienen met u Vleesch, den Wet van't Vleesch der sonden:
Soo gaet doch evenwel altijt kloeckmoedigh voort
Bestrijd u eygen Vleesch, vertrout op Godes woordt:
Door kracht van Godes Geest 't Vleesch wort syn macht benomen,
En ghy om Christi wil sult d'overhandt bekomen.
Ga naar margenoot+De Beenen volgen voort als fondamenten vast,
Als steunsels stijf en sterck het lichaem toegepast:
Daer op het lichaem rust; waer door des lichaems leden
Bekomen steunsels stijf, en stercke vastigheden.
Dees' beenkens zijn omtrent twee hondert veertich acht,
Die aen het lichaem zijn, den leden geven kracht,
Die al te samen sijn aen een gehecht, gebonden,
Door Zenuwen bequaem, dewelcke zijn bevonden
Wel boven twintich paer, negen paer in't getal.
Der Zenuwen is oock, gelijck der beenen al
Begin of oorspronck van het rugge-been bequame,
Waer van de beenen al, en Zenuwen al t'same
Sich door al 't lichaem heen uytbreyden, soo aen een
Gehecht, dat worden vast de leden in't gemeen:
De beenen dan gehecht door Zenuwen als zeelen,
Doen stijf en vast bestaen, aen 't lichaem al de deelen.
In den herboren mensch hier door ons wort beduyd,
De Geestelijcke kracht, die door het soet geluyd
| |
[pagina 355]
| |
Van't vierige gebed, wort sterck en vast gebonden,
Om door een vast geloof te strijden t'aller stonden.
Als sonder beenen niet het lichaem kan bestaen;
Soo met den nieuwen mensch ist oock geheel gedaen,
Hy kan bestryden niet 't verdorven vleesch der sonden,
Als geestelijcke kracht in hem niet wort gevonden.
Die geestelijcke kracht is een seer groote deucht,
Die ons soo wel in kruys als voorspoet maeckt verheucht.
Een deucht waer door men staet in het geloof kloeckmoedich,
Volherdich altijt voort Godsalich gaet en spoedich,
Van deucht tot deucht; en wort stantvastich van gemoet,
Om altijt en voor al te doen Gods wille goet.
Waer door den mensch bemint, en arbeyt te behagen,
God boven al, en sal nae Gods wil vierigh vragen:
Met yver gaen den wech die hem tot God geleyd,
Alles om Christi wil te lyden zijn bereyd;
Waer door hy is bereyt Gods waerheyt te belyden,
Voor Godes woort en leer kloeck-moedich oock te stryden;
Gewillich voor Gods eer te lyden kruys en noot,
Berooving' van zijn goet, en bloet, oock totter doot.
En sal om Godes woort en waerheyt te betrachten,
Perijck'len veel en swaer wel myden, maer kleyn achten:
En dese deucht hem doet dat hy geen dingh en heeft
Soo lief, soo waert als God, als God die alles geeft,
En doet hem voor Gods eer, en Gods woort t'allen tyden,
Met Satan, wereld, Vleesch, vroom en kloeckmoedich strijden:
Want hem geeft dese deucht in alle deuchden kracht,
Geeft sterckheyt in't geloof, de liefde sterck betracht,
En maeckt de hoop wel vast, versterckt de deuchden alle,
Die geestelijcke kracht bewaert ons voor den valle.
Die deucht, die stercke kracht is Godes gave goet,
Die Gods Geest door den dienst van't Euangeli soet
| |
[pagina 356]
| |
Werckt in den nieuwen mensch; geeft hem geest'lijcke krachten,
Om liefde, hoop, geloof met yver te betrachten.
Om te bekomen dan die geestelijcke kracht,
Ghebruyckt de nieuwe mensch met vieriger aendacht,
't Gebedt in Christi naem: want dat gebed is krachtigh,
Als zijnde vast gegrond op Gods beloft' waerachachtigh:
Want de gebeden veel gedaen in Christi naem,
In't Christen leven zijn als Senuwen bequaem,
Waer door de deughden al wel worden vast gebonden,
So dat waer d'eene deughd is d'ander word gevonden:
So dat dan d'eene deughd altijd den ander treckt,
En d'eene deughd het hert tot d'ander deughd verweckt:
Want door't gebed tot God, den mensch geeft God verheven
Kracht, om het waer geloof, in deughden te beleven.
Daer-om o Christen mensch! so ghy wilt in den strijd,
In den geest'lijcken strijd, zijn voor den val bevrijd,
V oeffend in Gods woord, doet vierige gebeden
Tot God in Christi naem; en Godt sal dan u leden
Doen instrumenten zijn, waer door dat word betracht,
Geloove, liefde, hoop, en ondeughd word veracht;
Door den Heyligen Geest u kleyn geloof verstercken,
V waer geloof doen zijn vruchtbaer in goede wercken;
In Christelijcke hoop vast maken u gemoed,
Ontsteken in u hert het vier der liefde soet.
Vyt u des vleessches lust voort meer en meer verdryven,
En tot den eynde toe Godsaligh u doen blyven.
Aldus o Mensch! tracht het bidden met aendacht,
Op Gods beloften vast vertrout; wilt dach en nacht
V geestelijcke kracht in't werck man-haftigh stellen,
Om u verdorven vleesch ter aerden neer te vellen:
V eygen vleesch bestrijd, u eygen vleesch verslindt,
Siet dat ghy nieet zyt aerds, maer geestelijck gesind.
| |
[pagina 357]
| |
Der wereld liefd' onreyn wilt uyt u hert veriagen,
Den wereld nimmermeer, maer Godt soeckt te behagen,
Oock alle schijn van quaet vermyden wilt met vlijt,
Al wat tot sonde lockt in Godes vrees vermijd.
Sijt niet swack in't geloof, maer sterck, gebruyckt u krachten
In den geest'lijcken strijd, voor ondeughd u wild wachten,
't Verdorven vleessches werck verbreeckt, treed met de voet;
Staet vast in hope sterck, gerust zijt van gemoed,
Staet vast in u beroep op geestelijcke beenen,
Bidt God dat hy u wil geest'lijcke kracht verleenen,
Door Senuwen bequaem van't vierige gebed
V deughden t'samen knoopt, en bind aen Godes Wet.
Wilt so met macht en kracht u eygen vleesch bestryden,
Om u so van't verderf des vleessches te bevryden.
|
|