Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch
(1622)–Frederik de Vry–
Auteursrechtvrij
[pagina 288]
| |
Het Liv. Capittel.
| |
[pagina 289]
| |
Maer Ga naar margenootb op de liefde Gods, op Godes Ga naar margenootc goetheydt soet,
Op Gods Ga naar margenootd genaed' alleen, op Godes Ga naar margenoote wille goet,
Op d'almachtige Ga naar margenootf kracht van den Heer der Heyrscharen,
Op Ga naar margenootg Gods beloften trou, dat hy ons wil bewaren;
Op de Ga naar margenooth verdiensten al, op't Ga naar margenooti vierige gebed
Van Christus Godes Soon, die voor ons heeft de wet
Vol-daen, en door zijn doodt betaelt voor onse sonden;
Op den Ga naar margenootk Heyligen Geest die hy ons heeft gesonden.
Op dese gronden vast een Christen hem verlaet,
Versekert dat hy sal volherden met der daet.
Doch en veracht geensins de middelen en wegen
Daer toe verordineert; maer die door Godes segen
Sorghvuldelijck gebruyckt: Godts woordt hy hoort en leest,
Bidt God in Christi naem om den Heyligen Geest:
Oock en vergeet hy niet 't gebruyck der Sacramenten,
Hy hem wel wacht te gaen in der god-looser tenten;
Hy oeffent zijn geloof, zijn liefde hy bewijst:
God voor zijn gaven al hy danckbaer looft en prijst.
Hy gaet volstandigh voort in een Godsaligh leven,
Wetende dat hem Gjod 't volherden oock sal geven.
Daer-om o Christen mensch! wilt hier op letten wel,
Op dese gronden rust; maer neemt een goet op-stel,
Betracht des Heeren wil, de wereld wilt verlaten,
Met vlijt Godsaligh leeft; wilt 't sondigh leven haten.
Den loop-baen des geloofs volherdigh lopen wilt.
De ydelheyd veracht, u boose lusten stilt.
Blijft op den goeden wegh, treed daer van niet besyden.
In den geest'lijcken strijdt wilt doch volstandigh stryden.
Leest, hoort en mediteert dagh en nacht Godes woort,
Volherd in het gebedt, van deught tot deught gaet voort.
Den Godes dienst neemt waer, de traegheydt wilt verdryven,
God u dan geven sal volstandigh voort te blyven.
| |
[pagina 290]
| |
Ga naar margenoot+De Kniejen volghen voordt, waer door wy hier verstaen
Het vierige gebedt door, het geloof ghedaen:
Ga naar margenoot+Dat door de hoop verwacht, 't geen waer-om is gebeden:
Want men kan in't gebedt niet so 't behoort voort treden,
Sonder geloof en hoop, waer sonder, een 't gebedt
Niet doet na Godes wil, noch leeft na Godes Wet.
Wie twijffelmoedigh bidt met vliegende gedachten,
En met een vaste hoop op God niet kan verwachten,
't Gebedt van sulck een mensch een grouwel is voor Godt,
Met den herboren mensch en heeft hy deel noch lot.
Hy ongestadigh is als der zee wilde baren,
Waer voor zijn toorne swaer hem Godt sal openbaren.
Laet ons dan leeren nu wel recht doen ons ghebedt
In Christi naem tot Godt, na Godts wil, met op-set
Van een boet-veerdigh hert tot God ons te bekeeren.
Na't voor-schrift van Gods woordt wilt u gebedt formeeren,
Wt een ootmoedigh hert, met een geloof op-recht;
Met aendacht in't gebedt op uwe Kniejen lecht:
En met een vaste hoop op God niet kan verwachten,
't Gebedt van sulck een mensch een grouwel is voor Godt,
Met den herboren mensch en heeft hy deel noch lot.
Hy ongestadigh is als der zee wilde baren,
Waer voor zijn toorne swaer hem Godt sal openbaren.
Laet ons dan leeren nu wel recht doen ons ghebedt
In Christi naem tot Godt, na Godts wil, met op-set
Van een boet-veerdigh hert tot God ons te bekeeren.
Na't voor-schrift van Gods woordt wilt u gebedt formeeren,
Wt een ootmoedigh hert, met een geloof op-recht;
Met aendacht in't gebedt op uwe Kniejen lecht:
En met een vaste hoop wilt na verhooringh wachten:
Dan sal Godt u gebedt aen-nemen, niet verachten.
Want door't vruchtbaer geloof, en door de hope vast
Als door Knie-schyven twee 't gebedt wordt so gepast,
Dat het in Christi naem ten Hemel op kan stygen,
En het gewenste goet ter salicheydt verkrygen.
Ga naar margenoot+De Schenckels seer bequaem uyt deelen twee bestaen.
De Scheenen staen voor aen, de Kuyten achter aen.
't Sijn Beenen langh en gladt, met vleesch-achtige spieren,
En span-ad'ren beset, die 't lichaem wel vercieren.
Ga naar margenoot+Waer door men mach verstaen de veerdicheyd in't gaen:
Waer meed' een Christen mensch moet wesen aen gedaen.
Dees veerdicheydt is die, waer door men is genegen,
Spoedigh met goeden vlijt te gaen in Godes wegen;
| |
[pagina 291]
| |
En veerdigh ras en snel te loopen even koen,
Om de geboden Gods gewilligh wel te doen.
Dees' Schenckels langh en gladt, vast en sterck moeten wesen,
Beset met spieren goet, gebonden met de pesen,
Van span-ad'ren bequaem: dat is, de mensche moet
Sterck zijn in het geloof, manhaftigh van gemoet,
Gewilligh wel bereydt, volveerdigh en seer handigh,
Om den geest'lijcken strijdt te stryden oock volstandigh.
Op dat de Christen mensch in't leven na Gods Wet,
In't doen van Godes wil, en werde niet belet.
Wie hem in desen wech tot stil-staen gaet begeven,
Sijn veerdicheydt verliest, en wordt te rugh gedreven.
Vergeefs hy veerdigh loopt, al loopt hy noch so hert,
Die niet tot aen het eyndt kloeckmoedigh en volherdt. Ga naar margenoot+
Maer wie tot aen het eynd kloeckmoedigh loopt wel veerdigh;
In Christo wordt gemaeckt des levens kroone weerdigh.
Daer-om o Christen mensch! de wereld weder-staet,
Loopt met de wereld niet, haer ydelheydt verlaet.
En zijt noch slap noch traegh, maer wilt den geest op-wecken,
De veerdicheydt met vlijt des geestes wilt aentrecken. Ga naar margenoot+
Loopt veerdigh in den wech des Heeren altijdt voort;
Gewilligh uwen wegh meet af na Godes woordt.
Wilt u tot het gehoor van Godes woort begeven,
Daer lopen leert den wegh die ons geleyt ten leven.
Gods saligh-makend woordt na waerheyd leert verstaen,
In kennis en verstant leert altijdt voor-waert gaen,
Verstercket u geloof, en doet dat vruchtbaer wassen,
Gaet so van deughd tot deughd, en laet u niet verrassen
Van u vyanden stout, die u altijdt bespien;
Maer gaet kloeckmoedigh voort, het hooft haer vry wilt bien. Ga naar margenoot+
Bidt Godt dat hy u wil in u geloof verstercken,
En maken dat het zy vruchtbaer in goede wercken.
| |
[pagina 292]
| |
Ga naar margenoot+D'onderste leden zijn de Voeten lang en plat,
Met zenuwen beset, met beenen vast en glad:
Zijn als pilaren vast, en standers seer bequame
Waer rusten op, en staen de leden van't lichame:
Waer door de leden al van het geheele lijf
Wel hebben na haer wil, gemack en groot gerijf:
Want 't lichaem wort daer door gedient wel alle daghen,
Van d'een tot d'ander plaets gevoert en voort-gedraghen.
De Voeten zijn aen 't lijf de leegste leden wel,
Maer konstigh zijn gemaeckt, bekleed met vleesch en vel:
Wt beenkens vier-mael elf, seer wonderlijck bestaende
Met spierkens seer bequaem, en senuwen radt gaende:
So dat, indien den Mensch met aendacht daer op sagh,
Hy sou, tot Godes lof, daer maken van gewach,
En met een danckbaer hert, tot Gods lof, roepen klaerlijck
Wat hebt ghy my, o Heer, geschapen wonderbaerlijck!
Maer wat doet doch den mensch al is dat hy dit weet?
Die groote weldaed Gods hy niet alleen vergeet,
Maer is van God den Heer, zijn Schepper, af-geweken,
En heeft hem self mismaeckt met sondige gebreken.
So dat zijn Voeten twee niet zijn bequaem te gaen
Den rechten wegh tot God, of in Gods Wet te staen:
Maer loopen op den wegh der wereld ongebonden,
Ja met lust en vermaeck gaen zy den wegh der sonden:
Van welcken wegh, indien hy tydigh niet af keert,
En loopt den rechten wegh, so Godes woord ons leert;
Gelijck hy nu ontbind zijn Voeten tot de sonden,
Sullen in't helsche vyer die worden vast gebonden.
Maer het Godlijcke woord leert recht ons Voeten gaen,
Wijst ons den rechten wegh, leert ons Gods wil verstaen,
En worden, door Gods Geest, genadigh weder-boren
Om af te wijcken voort van't breede padt verloren,
| |
[pagina 293]
| |
En op des Heeren wegh te wandelen oprecht:
Als op zijn meester trouw zijn oogen slaet een knecht
Die zijn Heer volghen wil, alsoo is't dat wy moeten
Ons ooghen slaen op Godt, en volghen Christi Voeten.
Want hy is onsen wegh die tot den Hemel leyd, Ga naar margenoot+
Hy is ons Leyds-man oock die ons den wegh bereyd.
Daer-om een Christen-Mensch moet volghen de Voet-paden
Christi; alleen met Godt en Gods woord hem beraden:
Als Enoch heeft gedaen, die wandelde met God; Ga naar margenoot+
Waer-om hem God op nam, en gaf een Hemels lot:
So moet een Christen Mensch oock gaen in Christi weghen,
Die voor hem, en voor ons den Hemel heeft verkreghen.
Ghemerckt dan Christus is in't Hemels hof om hoogh,
En op ons neder siet met een genadigh oogh:
So laet ons sien om hoogh, al zijn wy op der aerden,
Gaen verby al het geen de wereld houd in waerden,
En met ons Voeten gaen daer God sich openbaert,
Dat is, in Christi Kerck, daer Gods woord word verklaert.
Want Godt wil, door zijn woord, in ons 't geloove wercken,
En ons, door zynen Geest, geleyden en verstercken.
Want hier en is geen plaets op't gantsche aerden-rijck
Die soo, als Christi Kerck, den Hemel is gelijck.
Al is't oock dat een mensch, ter wereld hier beneden,
Met zyne Voeten twee de aerde moet betreden;
Soo is hy nochtans oock van Godt alsoo gemaelt,
Zijn aengesichte dat niet na der aerden straelt,
Maer op-waert siet om hoogh; waer uyt wy menschen leeren
Dat wy altijd voor al zijn schuldigh te begeeren Ga naar margenoot+
Het ware Hemels goed, het genadighe loon
Dat Christus ons bewaert, om hoogh voor Godes Throon.
Soo dat, al zijn wy hier, nochtans is't dat wy moeten
Op den geest'lijcken wegh doen loopen onse Voeten.
| |
[pagina 294]
| |
Wilt ghy op desen wech dan loopen recht en wel,
Hebt acht op dingen twee, het een is Gods bevel,
Het ander is het recht of vryheyt ons verkregen
Door Christum. Soo ghy sijt tot eenich dinck genegen,
Of wilt doen sulck een daet die ghy versekert syt
Dat in als accordeert; met Gods woort dan verblijt
Daer toe vrymoedich gaet, u Voeten laet dan loopen
Ga naar margenoot+Om den gelegen tijt oock daer toe uyt te koopen.
Maer soo u Voeten gaen tot middelmatich werck,
De liefd' en Godes eer laet sijn u oogen merck.
Betracht ghy niet gods eer, u Voeten moeten swichten:
Acht ghy op liefde niet ghy sulter veel ontstichten.
Daerom, o Christen mensch, wilt ghy voorsichtich gaen,
Leert vlytich Godes wil, en let op sijn vermaen.
Gods eere boven al wilt vlytich wel betrachten,
De broederlijcke liefd druckt uyt met al u krachten.
Daer nae in het gebed u twee Knie-schyven buyght,
Want u ootmoedich hert daer door wel wort betuyght.
Door het gebed tot God, in Christi naem, wilt vlieden,
Want hy ons heeft belooft zijn hulpe dan te bieden.
't Gebedt in Christi naem is van soo grooten kracht,
Dat daer door Godes hulp wordt tot ons afgebracht:
Dat daer door wort verjaeght den Satan, en verkregen
Troost in noot, in ons doen genadich Godes zegen.
Daerom, o Christen mensch! u self doch niet onteert,
Maer u tot God den Heer van herten doch bekeert.
Wilt den verkeerden wech der werelt doch verlaten:
De dwaesheyt van u vleesch, en sonden boos wilt haten:
Gedenckt dat ghy al-hier altijt niet blyven sult,
Daer-om u lusten quaet nimmermeer en vervult.
V Voeten soecken laet onvergancklijcke dingen,
Denckt dat de Christ'nen hier niet zijn als vreemdelingen.
| |
[pagina 295]
| |
Loopt vierich na die stadt die fondamenten heeft, Ga naar margenoot+
Die God self heeft geleyt, daer in men eeuwich leeft.
Loopt na het Hemels broot, soeckt de Hemelsche saken,
Nae al wat God behaegt loopt vlytich met vermaken.
Wilt op den goeden wech u voeten setten recht,
Gaet voort in het geloof, denckt dat ghy syt Gods knecht,
Wiens Voeten God alleen gewillich dienen moeten.
Daerom wilt in u hert het vier der liefde boeten;
En laet u Voeten gaen uyt liefde om Gods eer
Te dragen over al, leert loopen nae syn leer,
Wilt oock u even mensch tot Godes woort geleyden,
Om God te dienen t'saem en zijn lof te verbreyden.
Godsalich en oprecht u wandel sy altijt,
Stantvastich in't geloof en hope staet verblijt,
V Voeten laet doch niet van't waer geloove dwalen,
Noch op der liefden padt geen mislach wilt behalen.
Maer het is seer bedroeft, oock te beklagen seer,
Dat vanden rechten wech wijckt menich mensch soo veer:
Haer Voeten laten gaen den Duyvel te behagen,
Het ydel werelts goet met vreughde sy nae jagen.
Men loopt soo Godloos heen al of daer waer geen Godt,
Met Gods woort en gebod heeft menich mensch zijn spot.
Daer sijnder die 't verderf van Christi Kercke soecken,
Jae met een bitter hert vervolgen en vervloecken.
Daer gaender veel verleyt door ongesonde leer,
Men pleegt Afgodery, men ontsteelt God syn eer:
Men meent 't en is geen sond in plaetsen te verschynen
Daermen den Afgod dient: men toont seer quade mynen.
Men seyt 't is even veel wat dat het lichaem doet,
Soo lange als het hert noch blijft van binnen goet.
Maer arme blinde mensch, ghy moet Godt anders vresen,
Met lichaem en met ziel God recht gedient wil wesen.
| |
[pagina 296]
| |
Men neemt des Heeren naem lichtveerdigh in den mondt.
Men lastert, vloeckt en sweert, en misbruyckt Gods verbondt.
Den Gods-dienst achtmen kleyn, men sal die licht versuymen.
Men op den Sabbath volght een weynigh de coustuymen,
Om 't wel staens wil men komt eens tot 't gehoor van't woordt,
Maer den geheelen dach playsiert het vleesch dan voort.
Een yder onderlaet zijn huys-gesin te leeren
Den wegh ter salicheyd; als men na zijn begeeren
Elck laet ter Kercken gaen, dat is al veel gedaen.
Men hoordt daer tot geen deughd particulier vermaen.
Ja self de Herders oock haer Schapen laten dwalen,
't Huys soecken is te veel, om die so weer te halen.
De ongehoorsaemheydt oock neemt den over-handt,
Men van de Magistraet, o spreeckt, dat het is schandt.
De ionge ieught niet eert haer ouders na behooren,
Haer meesters onderwijs klinckt niet wel in haer ooren.
De liefd' is heel verkout, twist, tweedracht, haet en nijt,
En gramschap gaet in swangh: men doet malkander spijt.
Als men eens is vergramt men wil niet weer vergeven,
Onversoenlijcke haet doet menigh mensche sneven.
Onkuysheyd isser veel, men geen hoer-huysen weert.
Door hoerdom, overspel, wort menigh mensch onteert.
In dertelheyd men leeft, zijn lusten moetmen volgen,
Begeerlijckheden quaet al zijnse zeer verbolgen.
Het hoveerdige kleet en is geen sonde meer,
Als by de wereld boos daer van men maer heeft eer.
Voort aen men niet meer let op 't stichtelijcke leven,
Men mach sich onberispt tot pracht en prael begeven.
Het droncken drincken boos en wort niet veel geacht.
Men zit en bancketteert wel den geheelen nacht.
Het ydel dansen geyl men niet meer mach bestraffen.
Des werelds ydelheyd men niet meer wil af-schaffen.
| |
[pagina 297]
| |
De teerling word gerolt, dat is, den dobbel-steen;
Het tick-tack-bert, en oock het schaeck-bert werd gemeen,
Het troef-spel met de kaert, de kaets-baen word gevonden,
En quade spelen veel, men seyt die zijn geen sonden:
Ja oock wel, 't is bedroeft! lidtmaten van de Kerck
Daer van met groot playsier en vermaeck, maken werck,
Den kostelijcken tijd haer self zy so ontstelen,
Verquisten gelt en goed door ydel dwase spelen.
Men lieght ende bedrieght, men gebruyckt valsch gewicht,
Oock valsche maet: men leeft ontrouw, lichtveerdigh, licht,
Men rooft en schendigh steelt, men gebruyckt valsche brieven.
Daer zijn veel banck'rottiers, men straft geen groote dieven.
Practijck van valsche munt en woecker gaet in swang.
De gierigheyd seer quaed by velen heeft zijn gang.
Gods gaven men misbruyckt, daer is een quaden wandel:
Den armen men vergeet, men is on-vroom van handel:
Men gaet om met bedroch; de achter-klapper leeft:
Den laster-mond men vind; men geen recht oordeel geeft:
Elck voed zijn lusten wilt; men mach nu wel begeeren:
Al waer 't dat Godes Wet ons anders soude leeren.
De tijd waer my te kort soud' ick verhalen al,
Werwaert ons Voeten gaen hier in dit aerdsche dal,
't Is droevigh dat de noot my dit also doet spreken:
Hoe dat de Voeten veel snel loopen tot gebreken:
Het welck de wrake Gods tot onswaert loopen doet:
't En zy wy boete doen, en vallen God te voet.
Die met de wereld quaet dan niet wil gaen verloren,
Met een boet-veerdigh hert na Gods woord moet gaen hooren:
En loopen op den wegh, als boven is geseyd,
Die ons tot God de Heer ter saligheyd geleyd.
Die dan zijn Voeten past op die heylsame weghen:
En loopt den rechten wegh met yver, door Gods zeghen;
| |
[pagina 298]
| |
Die sal zijn eygen vleesch de geyle wereld quaet,
Den helschen Leeuw en Draeck, zijn vyandt obstinaet
Door Christi raet en hulp, door het Gebed verwinnen,
En gaen victorieus also ten Hemel binnen.
|
|