Anatomia. Dat is ontledinghe van den geestelycken mensch
(1622)–Frederik de Vry–
Auteursrechtvrij
[pagina 100]
| |
Het xxiv. Capittel.
| |
[pagina 101]
| |
Van den Heylighen Geest, als die ons krachten stijft,
Ons krachtigh tot de deught beweeght, port ende drijft,
Stilt en bedwinght in ons het vleesschelijcke woelen
Van ons Gesicht, Gehoor, Reuck, Smaeck, en ons Gevoelen,
Ja onse Sinnen al tot heyligheyd bereyd,
En door de selve wel bequamelijck uytspreyd,
Godlijcken yver goed, een wacker gau op-mercken,
Sorghvuldigheyd, wijsheyd, voorzichtigheyd in't wercken
Van't heylige beleyd, in't geest'lijck leven vroet,
Waer door bevordert word ons alder-grootste goet.
De Geestelijcke Mensch hieromme word geheten
Een mensch die heyligh is, voorsichtigh, niet geseten,
Maer besigh en besorght over zijn saligheyd,
Tot vordering van dien zijn Sinnen wel beleyd.
Die al zijn krachten groot, zijn Sinnen en zijn leden
Houd besigh al te saem, en doet zijn tijd besteden
Met vlijt, tot al het geen is nodigh en behoort,
Om Godes lof en eer wel te verbreyden voort;
Om zynen even-mensch te stichten aller weghen,
Om werden meer en meer bequaem en heel geneghen
Een heyligh leven goed te leyden, na Gods woort:
Yvrigh te doen al 't geen zijn heyl bevordert voort.
Dit is het Waken van de geestelijcke Sinnen:
't Geen dat haer besich houd van buyten en van binnen.
Ons tot dit Waken gau des Heeren woord vermaent,
Ja Christus heeft ons self daer toe den wegh gebaent,
Door zijn exempel eerst, en daer na door zijn leere.
Hy leert ons dat den mensch altijd moet Waken seere, Ga naar margenoot+
En seyd, waeckt alle tijd met vlijt, op dat ghy meught
Ten jongsten dagh bestaen voor mijn aenschijn met vreught.
Na het Hemelsche goed wel wackerlijck wilt waken,
Besorgen boven al de geestelijcke saken.
| |
[pagina 102]
| |
Want ghy weet niet wanneer de Heer noch komen sal.
Waeckt en bidt op dat u dien dach niet overval.
Ga naar margenootaWel salich is de knecht, dien de Heer dan sal vinden,
Wel wacker Waecken gau, en hem te onderwinden
Te doen wat Godt behaeght. d'Apostel Paulus seyt,
Ga naar margenootbWaeckt, bidt en sondicht niet, en leeft in soberheyt.
D'Apostel Petrus schrijftGa naar margenootc weest nucht'ren en wilt Waken
Door het Ghebedt tot God, het eynde sal haest naken,
Weest nuchteren en Waeckt, want uwen vyant quaet,
Als een briesschenden Leeu, de Duyvel om u gaet,
Soeckende wien hy mocht verslinden. Van dit Waken,
Doorgaens in Godes woort wy veel ghewach sien maken.
Dit Geest'lijck Waken gau, neemt op drie dinghen acht.
I. Eerst wackerlijck met vlijt om te bekomen tracht
Een oprecht vast geloof, dat oprecht is in't dragen,
Vruchten die God den Heer, in Christo, wel behagen.
Een waer geloof dat op't rechtsinnige verstant,
Van Godes woort alleen gegront is en geplant.
Een vast oprecht geloof, dat ons doet in het Waken,
Van onse saligheyd de sekerheyd soet smaken.
Een sterck gheloof dat ons in den geest'lijcken strijt,
Verwinnen doet en zijn in't lyden oock verblijt.
Een vast geloove goet dat ons wel kan toevoegen
Christi verdiensten al, tot troost en vol vernoegen.
Een levendigh geloof, dat niet stil staet, maer groeyt,
En inde wercken goet der liefde lieflijck bloeyt.
Liefde waer door men God sal boven al beminnen,
Van gantscher herten goet, met al zijn kracht en sinnen;
Zijn even mensch naest God, gelijck sich selfs bemint.
De wereld niet hanght aen, noch vleesch'lijck is gesint.
Want Wacker door't geloof, den nieuwen mensch sal soecken,
Het geen hier boven is, en d'ondeughd voort vervloecken.
| |
[pagina 103]
| |
Wt liefde tot zijn God, uyt liefde tot de deught,
Hy wacker Waken sal voor Gods aenschijn met vreught.
Om geenderhande saeck, om niemand, om geen winste,
Hy willen sal zijn God vergrammen in het minste.
II. Dit Geest'lijck Waken dan daerom ten tweeden tracht,
Te waken wackerlijck, te houden goeder wacht
Teghen het ongeloof, teghen de valsche Leere,
Teghen de ketters stout, verleyders krachtigh seere,
Teghen den Duyvel loos, teghen den soeten schijn
Der wereld, teghen al wat hier mach lieflijck zijn,
Teghen den ouden mensch met zijn verdorven Sinnen,
Teghen ons eyghen vleesch dat ons verraed van binnen.
III. Ten derden, aengesien den mensch niet kan bestaen
Alleen door eyghen kracht, en so ten stryde gaen:
So leert dit Waken hem, door vierige gebeden,
In Jesu Chrisi naem tot God den Heere treden.
Want de Godtlijcke Schrift dit Waken oock verklaert
In't bidden te bestaen: 't Gebedt is oock vermaert,
Dat alle die tot God daer door aendachtigh Waken,
Om Christi wil, gewis tot de victori raken.
't Geloovighe Gebedt is dan nootwendigh seer,
Ons eygen groot gebreck, en onse swackheyd teer
Ons dat genoeghsaem leert; als men wil over-weghen
't Getal, de groote kracht, en loose listigheden
Van ons vyanden veel: als men oock wel insiet
De perijckelen al, en al het swaer verdriet
Die den mensch over 't hooft tot aller uren hanghen,
Ons dat behoorde wel doen nemen onse ganghen,
Tot het devoot Gebedt; te doen ons dagh en nacht
Wel Waken door't Gebedt met vierigher aendacht.
Want het Ghebedt dat is wel het krachtighste wapen
Datmen gebruycken kan teghen des Duyvels knapen,
| |
[pagina 104]
| |
Om die te wederstaen wel wacker in den strijdt.
't Geloovige gebedt is onse cracht altijdt
Teghen de werelt boos, met al haer listicheden
Teghen ons eyghen vleesch. De vierighe gebeden
In Christi naem ghedaen, verhoort Godt seer bequaem:
Ga naar margenoot+Want Christus heeft belooft, dat wie in synen naem,
Met een vertrouwen vast, God bidden sal aendachtich,
Hem Godt verhooren sal. Nu Christus is almachtich,
Warachtich, eewich, Godt, barmhertich ende goet,
Soo dat syn woort is waer, en syn beloften soet,
Nae syn almachticheyt Godt wil en sal volbrenghen,
Ja nimmermeer en sal toelaten noch ghehenghen
Dat oock het minste deel van syn beloften veel
Vervallen soude; want de werelt int geheel
Vergaen sal, maer het woort des Heeren blijft bestendich.
't Geloovige Ghebedt wordt dan verhoort nootwendich.
Het is een middel goet, waer door ons Godt de Heer,
Wil gheven al het gheen, tot syns naems lof en eer,
Tot onser salicheyt, is noodich om te Waken
Wackerlijck door't gheloof, 't ghebedt Gods hulp doet smaken.
Waerom den nieuwen mensch wel wacker waeckt met vlijt
Teghen het groot ghetal der vyanden altijdt.
En als hy desen strijt door Gods hulp gaet beginnen,
In Christo hy altijdt sal sekerlijck verwinnen.
Verwinnen, en den kroon der heerlijckheyt ontfaen,
Ten eynde van den strijdt, die hy heeft uytghestaen
Als een vroom Campioen, wel wacker in syn saken,
Gheheel victorieus ten Hemel binnen raken.
Tegens dit waken goet, dit heyligh Waken strijdt,
Des werelts Waken gau, de vleeschelijcke vlijt:
Welck is een sorghe swaer, sorchvuldich boven maten,
Becommert, en benaut steets sonder onderlaten.
| |
[pagina 105]
| |
't Natuurlijck Waken dat den slaep ons doet vergaen,
Wt al te grooten droocht der herss'nen komt ontstaen,
Ontstaet uyt al het geen de herssenen komt krencken,
En uyt te groote sorgh, die te veel ons gedencken
Ontstelt, quelt, besigh houd. Het werelds Waken quaet
So oock veroorsaeckt word, en met der daed ontstaet
Daer uyt, dat in den Mensch 't verstand, hert, wil en zinnen
Door sondes grooten brand zijn seer verdrooght van binnen,
Van heyligheyd ontblood, berooft zijn van't verstand,
Dat geest'lijck is en goed, so dat het herte brand
In vleessches lusten veel, met honger is geneghen
Tot werelds ydel goed, tot sondes dwase weghen,
Tot eer-sucht, wellust geyl, tot hooghmoed trots en stout,
Tot de begeerlijckheyt des vleessches menighfout,
Tot gierigheyd onreyn, die niet is te versaden,
Tot werelds dwaes vermaeck, en sondes quade daden:
Daer d'onherboren mensch is swaerlijck meed' belaen,
So dat hy niet en is gesint te vanghen aen
Het geestlijck Waken goed, maer is altijd bevanghen
Met vleesschelijcke sorgh, sorghvuldigh streckt zijn ganghen,
Met al te grooten sorgh, na rijckdom, eer en staet,
Met gierigheyd soo groot die niet en word versaet.
Dit vleesch'lijck Waken doet den mensch wel wacker draven
Na profijt en gewin van tydelijcke haven,
En scherpen zijn verstand, ja laet hem rusten niet,
Maer houd zijn zinnen al te seer besigh, hem verdriet
Geen ding, hoe swaer het valt, als hy maer kan bekomen
Aertsch en vergancklijck goed, zijn vreught hem werd benomen
Als na zijn appetijt hy niet genoegh en wint.
Dus doet dit Waken quaet den mensche zijn gesint:
Ja doet zijn hert geheel aen aerdsche dingen hanghen,
Na't geen het herte soeckt het lichaem streckt zijn ganghen.
| |
[pagina 106]
| |
Soo dat heet aerdsche goed hem als gevanghen houd,
Door Waken over haer, door sorghen menighfout.
So dat hy niet en heeft den rijckdom, maer daer teghen
Het aerdsche goed heeft hem tot haren Slaef gekreghen.
Ja desen aertschen sorg hem oock vergeten doet
Zijn saligheyd, zijn God, en al het Hemelsch goet.
Is dit niet droevigh seer, dat wy, die willen wesen
Christenen, door't geloof, als die den Heere vresen,
Met dien verkeerden sorgh sorghvuldigh zijn belaen!
En sorghen als de geen die Gods woord niet verstaen!
Dat wy, die so het schijnt, van Godes woord veel weten,
Door desen aerdschen sorgh God en zijn woord vergeten!
Elendigh zijn wy seer, so wy tot God den Heer
Wt dese sorge quaed niet op en waken weer.
Ga naar margenoot+Want als men al gewaeckt, gesorght heeft, en verkreghen
Veel aertsch vergancklijck goed, wat is daer aen gelegen,
Als men verliesen moet 't onvergancklijcke goet,
En onse ziel daerom gaen inden helschen gloet.
Dat dit den gierigaert, den aertsch-gesinde dachten,
Soud' hy dien aerdschen sorg niet willen noch verachten?
Laet ons, die Christ'nen zijn, dit dencken dan altijt,
En ons dien aerdschen sorg wel wacker maken quijt.
Ja haten al het geen dat dien sorg mocht verwecken,
Want dese sorg de ziel in't helsche vier sal trecken.
Die sorge word verweckt door ons vleesch, sondigh, quaet,
Door gierigheyd, en door het lieffelijck gelaet
Der wereld, door den schijn van de weeldige daghen
Der godloosen, en door eer-gierigheyd te draghen.
Die dan den aertschen sorgh verwinnen wil, die moet
Al dese singen veel vertreden met de voet.
Als 't lichaem waeckt te lang, verswacken al de krachten:
Den aerdschen sorg alsoo doet zieles kracht versmachten.
| |
[pagina 107]
| |
De voorsichtigheyd goed geheel verdonckert word,
En het verstand gedomt, als de ziel word geport
Door aerdsche sorghen veel, die het gemoed beswaren,
Om aertsch vergancklijck goed te winnen, te bewaren.
Daerom laet ons met vlijt, sorghvuldigh Waken wel,
Verdryven uyt ons hert dien aerdschen sorg en quel,
En Waken wackerlijck, om God wel te behaghen,
Voor 't onvergancklijck goed heylige sorge draghen.
Den al te grooten sorgh, die sondigh is en quaet, Ga naar margenoot+
Die onse ziel beswaert, die Godt de Heere haet,
Verlaten, en ons niet met aerdsche sorghen quellen,
Maer onsen sorg alleen gerust op Gode stellen.
Die 't velt met gras bekleed, en alles onderhoud,
Hoe veel meer dan den mensch die op hem vast vertroud.
Laet ons heel uyt ons hert het ongeloof verdryven,
Dat het oprecht' geloof ons herte mach verstyven,
Laet ons het aerdsche goed gebruycken, als de geen
Die dat van God den Heer hebben allen te leen.
En so den aerdschen sorg wel heylighlijck bedwinghen,
En soecken boven al de geestelijcke dinghen.
|
|