De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663

[p. 795]

[Gedichten]

Ter bruilofte van den E. Heere Bartholomeus Kromhout,
en de E. Mejoffer Jakoba van der Wiele, van der Werve.aant.^*

Laet ons 't huwelijk vereeren,

Nu de May in zijn zaizoen,

En aen 't vrolijk quinkeleeren,

't Bruiloftsbedt met levend groen

Loof en bloemen komt bespreien,

En de bruiloftsgasten noôn

Bruit en Bruigom te geleien,

Op den blijden bruiloftstoon,

Daer de liefde d'eensgezinden
Eeuwigh zal door trou verbinden.
Kromhout schrijft het zich tot eer na¹¹

Dat hy, minzaem uitgestort

Over zijn getrouwe weêrga,^12-13

Nu een levend groenhout wort,¹⁴

En Jakoba, om een erve

Te verwachten uit haer' stam,

Van der Wiele, van der Werve,

Hem uit liefde in d'armen nam,

En den Bruigomskus geregelt¹⁹
Met een' wederkus bezegelt.
Op den voorgang der geslachten²¹

Volght dit paer der oud'ren spoor

Met vereenighde gedachten,

Wil en wenschen na als voor,

Daer de schelle nachtegaelen,²⁵

Om de bruiloftsledekant²⁶

* Van 1663. - Volgens de tekst in Vondels Poëzy 1682 I, blz. 758.
Opschrift: Bartholomeus Kromhout, in 1638 geb. uit het huwelik van de vermogende, Rooms-Katholieke Jacob Kromhout met Margaretha Wuytiers, huwde 17 Mei 1663 Jacoba van der Wiele, dochter van Jonker Willem van der Wiele, Heer van de Werve en Nieuwerkerk, in 1654 op het Huis de Werve (tussen 's-Gravenhage en Voorburg) overl., en van Elisabeth Poppen, in 1645 overl. (Elias, De Vroedschap).

11 schrijft het zich tot eer na: rekent het zich tot eer.

12-13 minzaem uitgestort over: zich in liefde verenigende met.

14 groenhout: fris, jong hout (Ned. Wdb. V, 845), woordspeling met de naam Kromhout. In zeventiende-eeuwse taal betekent groen ook verliefd.

19 geregelt: telkens weer.

21 Op den voorgang: naar het voorbeeld.

25 schelle: luid klinkende.

26 de bruiloftsledekant: in Vondels taal vr.

[p. 796]

 

Quinkeleerende, adem haelen,

 

En met dezen galm en trant

 

Hen uit geurige prieelen²⁹

30

Poogen zacht in slaep te speelen:

 

O gelukkige gepaerde,

 

Mogt het gaen naer onzen lust,

 

Gy zoudt, eer uw trou verjaerde,³³

 

Dan gekust, dan weêr gekust,

35

Zien uwe afkomst u gelijken,³⁵

 

Recht als ofze waer gesneên

 

Uit uw aenschijn, en de blijken³⁷

 

En het edel kroost in een³⁸

 

Mengen, met zoo schoone kleuren,

40

Dat de Maybloem zich most steuren.⁴⁰

 

Grootvaêrs stam, belust op telgen,⁴¹

 

Zou dan leven in een' zoon,

 

En de grootmoêr zich niet belgen,⁴³

 

Zooze bly de zuikre koon⁴⁴

45

Van een dochter quaem te kussen.

 

Wat de hemel schenkt is waert.⁴⁶

 

Spaert geen kussen noch herkussen

 

Op uw zoete bruiloftsvaert,

 

Om een bloem en vrucht te pluiken.⁴⁹

50

Leert den tijt met lust gebruiken.

 

Zoektge een voorbeelt: hoort de dieren

 

Bruiloft houden in de wey,

 

En gulhartigh tierelieren,⁵³

 

Daer de harders hun schalmey⁵⁴

55

Riet en fluiten aen ontsteeken,⁵⁵

 

In het juichend lantgewest,

 

Vol van weelde en minnestreeken.

 

Ieder vogel bout zijn nest,

 

En de duiven trekkebekken,

60

Om uw harten op te wekken.

 

Komt de bruit een kus te weigeren,

 

Dat 's de minnevlammen voên.

29 prieelen: lusthoven.

33 uw trou verjaerde: sinds uw huweliksdag een jaar verstreken was.

35 afkomst: kind.

37 de blijken: de bewijzen, de kentekenen (van hun wederzijdse afkomst).

38 het edel kroost: de edele gelaatstrekken.

40 de Maybloem zich most steuren: de jonge bloemen (uit afgunst) verstoord zouden mogen zijn.

41 Grootvaêrs: nl. Jacob Cromhout.

43 de grootmoêr: Marg. Wuytiers.

44 zuikre: liefelike (Ned. Wdb. XVI, 521); vgl. zoete in vs. 48.

46 waert: dierbaar; indit verband: welkom.

49 pluiken: plukken.

53 gulhartigh: ongedwongen vrolik, dartel (Ned. Wdb. V, 1260).

54 schalmey: herdersfluit.

55 ontsteecken: door het voorbeeld van de dieren aangespoord, beginnen ook de herders hun muziek (vgl. echter: de hooren ontsteecken in Ned. Wdb. X, 1984).

[p. 797]

 

Dan begint het vier te steigeren;

 

Maer die strijt wort met een' zoen

65

Neergeleit: want geestigh veinzen⁶⁵

 

Voegt een joffer allermeest,

 

Om met gloeiender gepeinzen

 

't Hart des minnaers op het feest

 

Aen te prikkelen tot vryen.

70

Zoo volght vrede na het stryen

 

Op dien zang, een heusch vermaenen,⁷¹

 

Schreide in 't endt de bloode bruit

 

Eenen douw van maegdetraenen,

 

Eerze quam tot een besluit.

75

Bartholmeus, vol verlangen

 

Naer 't genot van trouwe min,

 

Wischt de traenen van haer wangen,

 

En vertroost zijn bedtvriendin:

 

Laet u 's hemels wil behaegen.

80

Morgen zultge u niet beklaegen.

MDCLXIII.

65 Neergeleit: beslecht; geestigh: aardig, speels.

71 Op dien zang: bij het horen van die zang (van de dieren en de herders, vs. 51-56); een heusch vermaenen: een vriendelike aansporing om aan de minnaar gehoor te geven.