De werken van Vondel. Deel 9. 1660-1663

[p. 654]

[Gedichten]

Bruylof-stryt.aant.^*

Soo droegh Cleopatra,

In schoonheydt sonder ga,²
Den dapperen Antoon³
Haer Scepter met haer kroon
En rijck op, met haer trou,
Toen hy na Parten sou:⁶
Hy dacht om geene Parten,
Maer koos voor dezen slagh⁸

Een Velt-slagh van twee harten.

2.
  Hy had sijn Fulvia¹⁰
Vergeten, alsoo dra,
Sijn hert, en al sijn sin
Viel op dees' Coningin,
Die Caesar, 's aertrijcx roem,¹⁴
Haer eerst ontloken bloem,¹⁵
En jeught, had op gedragen:
En hem, die 't al versloegh,¹⁷
Had in haer schoot verslagen.

3.

Sy tarte Antoon ten slagh,

Soo dra als sy hem sagh,
Met dat aenminnigh oogh,
Met dien gespannen boogh,
Der winckbrau, met dien schicht,^22-23

* Van of voor 1662. - Volgens de tekst in Cupidoos Lust-hof (Amsterdam 1662) blz. 9. - Wie de Augusta (vs. 53) is, voor wie Vondel dat gedicht schreef, zal moeielik uit te maken zijn.

2 sonder ga: weergaloos.

3 Antoon: Marcus Antonius (83-30 v. Chr.), de bekende triumvir, bekoord door de Egyptiese koningin Cleopatra, die hij in de winter van 41-40 naar Alexandrië volgde. Ondertussen hadden de Parthen vrij spel in Azië.

6 na Parten: naar de Parthen, op een veldtocht.

8 koos voor: verkoos boven.

10 Fulvia: Antonius' eerste gemalin.

14 Cleopatra had Caesar, die haar in Egypte kwam bestrijden, tot haar minnaar gemaakt.

15 eerst: pas.

17 't al: alles, alle vijanden.

22-23 dien gespannen boogh der winckbrau: de wenkbrauw wordt voorgesteld als de boog, vanwaar de blikken als pijlen uitgeschoten worden.

[p. 655]

 

En strael uyt haer gesicht:²⁴

25

Sy tart hem aen te trecken,²⁵

 

Het bedt sal 't vlacke veldt

 

Van desen veldtslagh strecken.²⁷

 

 

 

4.

 

Ontseyt den Oorloogs gast,²⁸

 

Maer ongeharrenast.

30

Ontseyt hem naakt en bloot

 

Om door een korter dood

 

Te raken uyt 't gevecht.

 

Sy komen regelrecht

 

Malkanderen aengeronnen,³⁴

35

Sy vechten beyd' om prijs

 

En blijven beyd' verwonnen.

 

 

 

5.

 

Sy triumpheren bey

 

In 't lieflick velt-geschrey,

 

Het soet versoet het suyr,

40

Het heelende quetzuyr,⁴⁰

 

De brant den brant verkoelt,

 

De pijn wordt niet gevoelt;

 

Dan met een soet verlangen,

 

De wonden weer so ras genesen als ontfangen.

 

 

 

6.

45

  De heyrkracht van August⁴⁵

 

Heeft nimmer uyt geblust

 

Den brant van haer gemoet,

 

Noch liefd' tot 's Bruygoms bloet;

 

Sy mint hem naer zijn doot,⁴⁹

24 strael betekent ook pijl, als synoniem van schicht.

25 aen te trecken: op te trekken, ten strijde.

27 strecken: dienen als.

28 Ontseyt: (Zy) daagt uit (Ned. Wdb. X, 2058).

34 Malkanderen aengeronnen: tegen elkaar opgerukt.

40 Het heelende quetzuyr: de wonde, die tegelijk genezing, bevrediging brengt. Vgl. dezelfde ‘vernuftige’ tegenspraak in het volgende vers, en vs. 44; De wonden (worden) weer.

45 August: hier moet de Romeinse veldheer Octavianus bedoeld zijn (vgl. vs. 52).

49 naer: na.

[p. 656]

50

En geeft haer boesem bloot

 

Ten besten wrede slangen,^50-51

 

Veel eer dan in triumph sich aen August gevangen.

 

 

 

7.

 

Augusta, volght het spoor,

 

De dart'le gaet u voor

55

Op d'oever van de Nijl,

 

Geraeckt van Venus pijl:⁵⁶

 

Uw Bruygom heet van min

 

Haelt u met blijschap in,

 

Viert Hymens toorts, en gangen,⁵⁹

60

En leyt de Bruyt te bed met hemelsche gesangen.

 

 

 

J.v. Vondel

50-51 geeft ten besten: geeft prijs aan. Na de verloren slag bij Actium stierf zij vrijwillig door de beet van een giftige adder, om niet door Octavianus in triumf meegevoerd te worden.

56 Geraeckt van: getroffen door.

59 gangen: de triumftocht van de huweliksgod (Hymen).