De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

(1935)–Joost van den Vondel– rechtenstatus




[pagina 832]
Het vierde bedryf. IFIS. HOFPRIESTER. JEPTHA. HOFMEESTER. Ifis: Geen hygend hart, vervolght, en afgeronnen, Verlangde oit meer naer koele waterbronnen, 1425[regelnummer] Als mijne ziel, na zoo veel strijts, verlangt En hijght naer Godt, waer aen mijn leven hangt,Ga naar voetnoot1423-26 Ga naar voetnoot1426 Der zielen troost in 't eeuwigh licht t'aenschouwen,Ga naar voetnoot1427 Daer engelen om strijt zijn' lof ontvouwen.Ga naar voetnoot1428 Hoe lust het my in Godts onsterflijckheit 1430[regelnummer] Te deelen, daer men nimmer zucht noch schreit,Ga naar voetnoot1430 Maer eeuwigh rust, bevrijt van zorgh en kommer, In vrede, en stilte, in liefelijcke lommer! Hofpriester, gy gewijde zegenaer, En godtstolck, die u draeght als middelaer,Ga naar voetnoot1434 1435[regelnummer] Om, tusschen Godt en menschen, Godt te paeien,Ga naar voetnoot1435 Het wierroockvat den hooghsten toe te zwaeien; Geleime, op dat, zoo hoogh uit onzen dagh,Ga naar voetnoot1437 Mijn offer Gode alleen behaegen magh. Hofpriester: O schoone ziel, hoe deeltge in 's hemels schatten 1440[regelnummer] Alree zoo diep, die door 't geloof kunt vatten,Ga naar voetnoot1440 Dat weinigen begrijpen, hier beneên!Ga naar voetnoot1441 Gy zijt alree met Godt den schepper een, Een hart, een ziel; en uwe ziel, ontslagenGa naar voetnoot1443 Van 't sterflijck pack, is boven alle vlaegenGa naar voetnoot1444 1445[regelnummer] Van weereltsheit, en jammer, vry van smet,Ga naar voetnoot1445 In staet van rust en zekerheit gezet.Ga naar voetnoot1446 Het alziende oogh ziet neêr door alle starren, En nevels, hoe wy hier beneden warren In schaduwen, verbystert, en verblintGa naar voetnoot1448-49 1450[regelnummer] Van aerdtscheit, daer men troost noch heil by vint.Ga naar voetnoot1450 Geene aerdtscheit kan den rijcksten mensch meer gevenGa naar voetnoot1451
[pagina 833]
Dan aerdtsch genot, een kort onzeker leven, Vol zwaerigheên. men pluckt geen roos, of voelt Den doren, die de hant quetst. hoe men woelt 1455[regelnummer] Om rijckdom; hoe men zweet om eer en staeten;Ga naar voetnoot1455 't Genoegen vlught. al laegen al de straeten Met kroonegout en scepteren bezaeit, En diamant, en perlen: schijngoet paeitGa naar voetnoot1458 Geen' gierigaert; geen wellust wulpsche zinnen.Ga naar voetnoot1459 1460[regelnummer] In Gode is 't al, daer buiten niets te winnen.Ga naar voetnoot1460 Jeptha: Gy gaet dan heen naer vader Abraham, En Josef, en Manasse, vaders stam. De weerelt zijt gy moedigh doorgestreden: Uw vader blijft in traenen hier beneden, 1465[regelnummer] Dus kinderloos, en zonder erfgenaem.Ga naar voetnoot1465 Nu kan noch staet, zeeghaftigheit, noch faem,Ga naar voetnoot1466 Noch heerschappy hem troosten, en genoegen.Ga naar voetnoot1467 De lantman hoopt, na zweet, en lastigh ploegen,Ga naar voetnoot1468 En zaeien, op den zegenrijcken oogst, 1470[regelnummer] Die hem in 't endt met aeren kroont, en troost; En ick, helaes, zie hier, na d'oorloghsvlaegen,Ga naar voetnoot1471 Mijn korenbloem gezengt, en neêrgeslaegen,Ga naar voetnoot1472 Mijn huwlijckshoop en vreught te leur gestelt. Ifis: Ter weerelt is'er niets dat Ifis quelt 1475[regelnummer] Dan vaders smert; dies wenscht zy alle rampen Van vader noch op haere doot te klampen,Ga naar voetnoot1476 Zoo 't mooghlijck waer. zy wenscht oock na haer doot Te deelen in der oudren druck en noot.Ga naar voetnoot1477-78 Wat kanze meer? Jeptha: Geslage bloem, en lover, 1480[regelnummer] Och dochter, hebt gy noch voor vader over,Ga naar voetnoot1480 En lijdt gy niet genoegh by vaders schult?Ga naar voetnoot1481 Ifis: Ick bidde Godt dat hy u met gedultGa naar voetnoot1482
[pagina 834]
Begiftige, om dit rustigh uit te harden.Ga naar voetnoot1483 Ay vader, scheur uw kleeders niet aen flarden. 1485[regelnummer] Keer 't aenzicht niet weemoedigh van my af.Ga naar voetnoot1485 Mijn sterven is een zegen, geene straf. Gehoorzaemheit, vrywilligh voorbereidenGa naar voetnoot1487 Zijn speelnoots, die my naer dees staetsi leiden.Ga naar voetnoot1488 Ick reken 't my ter eere toe naest Godt,Ga naar voetnoot1489 1490[regelnummer] Uitdeeler van een ieders staet, en lot.Ga naar voetnoot1490 Ick durf de doot nu onder d'oogen tergen.Ga naar voetnoot1491 Zoo 't anders lagh: men had my op de bergenGa naar voetnoot1492 Geborgen, of by tijts een wisse wijckGa naar voetnoot1493 En vryburgh opgespoort, in 't heidensch rijck.Ga naar voetnoot1494 Jeptha: 1495[regelnummer] Hoe kan dees hant dien blancken hals doorhouwen, Dat zuiver sneeuw? Ifis: Volgh Abram, dien getrouwenGa naar voetnoot1496 Aertsvader, vorst en spiegel van 't geloof,Ga naar voetnoot1497 Dat Godt behaeght. Jeptha: Waer Jeptha blint, en doof, Hy zaegh u niet, noch zou dit woort niet hooren.Ga naar voetnoot1498-99 1500[regelnummer] Godt geve dat, uit 's hemels negen kooren,Ga naar voetnoot1500 Een engel daele, eer Jeptha, dootsch en bleeckGa naar voetnoot1501 Van schrick, u treffe; op dat hy 't slaghzwaert steeck' Onbloedigh in zijn scheede. ô overwreede, Kunt gy dit zwaert wel rucken uit de scheede,Ga naar voetnoot1504 1505[regelnummer] En houwen op dit schoone lichaem toe? Waer ben ick? och, wat wordme bang te moe! Hofpriester, och, vergeef het my: aen 't bidden: Och bidt. Godt sterck' mijn kloppend hart, in 'tmidden Der gruwelen, en naere afgrijslijckheên. 1510[regelnummer] Wat rust is hier voor my geschapen? neen,Ga naar voetnoot1510 Hier is geen rust, geen vreught voor my geschapen. Dit is de helt, die onlangs, braef te wapen,Ga naar voetnoot1512
[pagina 835]
Twee slagen sloegh, zoo stout, en onvermoeit; Daer zoo veel lants, van stroomen bloets bevloeit,Ga naar voetnoot1514 1515[regelnummer] Verdroncken leght, en wit bezaeit met schenckel, En beckeneel; daer 't krijghsvolck over d'enckelGa naar voetnoot1515-16 Door plassen bloets moet waeden. dit's de helt, Die met een' slagh dry reuzen teffens velt.Ga naar voetnoot1518 Alle oorloghseer loopt in een' slagh verloren.Ga naar voetnoot1519 1520[regelnummer] Daer bloostze, die monarchen zou bekooren,Ga naar voetnoot1520 Assyrien, den Persiaen, en Parth. O boezem, steeckt een tiger in dit hart, Geen vaders hart. verschijn uit alle hoecken: Verschijn, en koom den dochterslager vloecken,Ga naar voetnoot1524 1525[regelnummer] Wat vloecken kan: 'k heb Godt noch mensch ten vrient. Vloeck Jeptha vry, gelijck dit stuck verdient.Ga naar voetnoot1526 Hofpriester: De lantvooght ga met my wat aen een zijde.Ga naar voetnoot1527 Jeptha: Hofpriester, och, bedenck eens wat ick lijde. Mijn haeren staen te berge. een druppel zweet 1530[regelnummer] Hangt aen elck haer. Wat pijnight my zoo wreet? Hofpriester: Het is geen tijt een veege meer te vergen.Ga naar voetnoot1531 Hofmeester: Gord af dit zwaert: gord af. 'k zal 't heimlijck bergen, Bedecken met mijn kleet, op datze niet, Voor 't ende, van inbeelding dootsch verschiet'.Ga naar voetnoot1534 1535[regelnummer] Wanneerze knielt op d'oevers van haer leven,Ga naar voetnoot1535 Het hofaltaer, zal ick 't u wedergeven. Jeptha: Daer is het. Och, dat mijn genegenheit Haer schrick aenjaege, in doots verlegenheit, Is wreetheit, geen genegenheit uitdrucken.Ga naar voetnoot1537-39
[pagina 836]
1540[regelnummer] De droefheit kan het vaders hart verrucken,Ga naar voetnoot1540 Dat hy verdwaelt, in dit verbaest beleit,Ga naar voetnoot1541 Van reedlijckheit, en van voorzichtigheit. Hofpriester: Gy zult haer hart door dit gekerm vertsaegen.Ga naar voetnoot1543 Jeptha: Hoe kan ick min dan Godt mijn hart uitklaegen?Ga naar voetnoot1544 1545[regelnummer] Benyme niet, helaes, een luttel tijt.Ga naar voetnoot1545 Hofpriester: Dees weeklaght voedt den innerlijcken strijt, Als oli 't vier: als bulderende vlaegen. De wateren tot aen de starren jaegen. Hofmeester: Bezwijckt de maeght, een maeghdenhart is teêr,Ga naar voetnoot1549 1550[regelnummer] Wat gaet ons aen?Ga naar voetnoot1550 Ifis: Nu kerm, nu klaegh niet meer. Gy waert dus lang mijn vader, mijn behoeder: Nu ken ick Godt: geen vader, geene moederGa naar voetnoot1552 Heeft langer deel aen Ifis, als voorheen: Die naem heeft uit. De Godtheit is alleenGa naar voetnoot1554 1555[regelnummer] Mijn vader, en mijn moeder beide t'zamen. Nu hoeft gy u dit offer niet te schaemen.Ga naar voetnoot1556 Nu is het valsch dat gy uw dochter slaght,Ga naar voetnoot1557 Uw eigen bloet zult storten. staeck dees klaght, Dit hartewee: ick ben den hemel eigen.Ga naar voetnoot1559 1560[regelnummer] 't Geloof is nu mijn schilt, die op geen dreigenGa naar voetnoot1560 Noch kerven past van zwaert, of iemants hant.Ga naar voetnoot1561 Op dezen schilt, van louter diamant, Zal 't snedighste metael in stucken springen,Ga naar voetnoot1563 Zoo bros als glas. 't is tijdt Godt lof te zingen. 1565[regelnummer] Mijn hart gevoelt alreede een nieuwe kracht, Als Isack, die getroost den slagh verwacht, De weerelt voor zijn sterven afgestorven.Ga naar voetnoot1567 Laet rollen 't hooft: de ziel blijft onbedorven,Ga naar voetnoot1568
[pagina 837]
Ontslagen van den hoofdeloozen romp, 1570[regelnummer] Een hantvol klay en stof, een aerdtsche klomp. Koom herrewaert, mijn speelgenoots, mijn reien: Het is een tijt van blyschap, niet van schreien. Hoort wacker toe hoe gy u draegen zult.Ga naar voetnoot1573 Betaeltme noch deze allerleste schult.Ga naar voetnoot1574 1575[regelnummer] Wanneer ick sta voor 't outer, wilt niet schricken, Maer scheit mijn haer in vlechten: valt aen 't stricken,Ga naar voetnoot1576 En wint het om mijn hooft, gelijck een kroon, Zoo zal mijn hals gansch bloot staen, en ick, schoon Ten slage, voor den offraer nederknielen.Ga naar voetnoot1578-79 1580[regelnummer] Laet maeghden, zuivre en onbesmette zielen, En zusters my bewaeren, best elck magh,Ga naar voetnoot1581 Zorghvuldigh om dit lichaem, na den slagh,Ga naar voetnoot1582 In 't vallen met mijn kuisch gewaet te decken. Zoo zal geen oogh mijn zuiverheit bevlecken, 1585[regelnummer] Na mijne doot: en, eer men 't lijck verbrant, Dat zy 't in pluimaluin met haere hantGa naar voetnoot1586 Bewimpelen, geen mans mijne eer verkorten.Ga naar voetnoot1587 Zy zullen d'asch in deze dootbus storten,Ga naar voetnoot1588 Die uwe zorgh bevolen blijft. terstontGa naar voetnoot1589 1590[regelnummer] Het staetsibed gespreit, en zet u rontGa naar voetnoot1590 Om d'offerasch, en dootbus, overscheenen Van lampen, om mijn uitvaert onder 't weenen,Ga naar voetnoot1592 Te houden, tot dat moeder, nu niet meer Mijn moeder, uit het leger wederkeer'. 1595[regelnummer] Nu kustme noch voor 't leste. ay, feestgenooten, Ay, schrey niet meer. al nats genoegh vergoten: Genoegh geschreit twee maenden achter een. 'k Verlaet u, en dees weerelt, ga daer geenGa naar voetnoot1598 Ontsteltenis, geen staetveranderingenGa naar voetnoot1599 1600[regelnummer] Opwellen, noit de starren onder gingen: En nu, Godt lof, aenvaerde ick mijne reis. Vaer eeuwigh wel, ô vaderlijck palais, Daer ick geteelt, en opgevoedt in weelde,Ga naar voetnoot1603
[pagina 838]
My zoo veel staets en ydelheit verbeelde.Ga naar voetnoot1604 1605[regelnummer] Aertsvaders, neemt als een danckofferpant,Ga naar voetnoot1605 Ontfangt mijn ziel, tot heil van 't vaderlant. Zy raeckt geen aerde, en zweeft u vrolijck tegen. Hofpriester: Nu kniel: ontfang nu Godts en Arons zegen.Ga naar voetnoot1608 Godts aenschijn strael' genadigh van om hoogh 1610[regelnummer] U toe, en schijn' door dezen regenbooghGa naar voetnoot1610 Van traenen uit den hemel op u neder. Gy quaemt van Godt: hy wellekomt u weder. Gy maeghden, juicht, en triomfeert met palm: Zy stapt verheught ten outer op dien galm.Ga naar voetnoot1614 REY VAN MAEGHDEN. I. Zang: 1615[regelnummer] Laet gehoorzaemheit Toonen haer vermogen In dees maeght, bereit Zonder traen in d'oogen, Jammer, en misbaer,Ga naar voetnoot1619 1620[regelnummer] In haer lentedagen, Willigh op 't altaer Godt zich op te draegen,Ga naar voetnoot1622 Tot een offerhant, Voor het vaderlant, 1625[regelnummer] Om den vaderlijcken eedt, En het vast verbont,Ga naar voetnoot1626 Godt met vryen mont Toegezworen, eer men street, In zijn kracht te zetten,Ga naar voetnoot1629 1630[regelnummer] Zonder dwang van wetten, Tot een' spiegel voor de jeught, Die hier uit zal leeren Godt in d'oudren eeren.Ga naar voetnoot1633 O hoe zeldzaem is dees deught!
[pagina 839]
I. Tegenzang: 1635[regelnummer] Wie gerust en stil Zich kan overgeven Aen een anders wil, Zonder wederstreven, In gelaetenheit 1640[regelnummer] Tegens eigen oordeel, Dat hier tegens pleit,Ga naar voetnoot1641 Afstaen van zijn voordeel, Heeft een stercker maght Onder zich gebragtGa naar voetnoot1644 1645[regelnummer] Dan die heiren overwint, Of het woest gewelt Van een' boschreus velt, Of een' leeuw, die 't al verslint. Keur en zinlijckhedenGa naar voetnoot1649 1650[regelnummer] Met den voet te treden, Godt ten prijs, tot 's naesten baet, Is een' strijt gestreden Hooger dan de reden,Ga naar voetnoot1653 En 't verstant der wijzen gaet.Ga naar voetnoot1654 II. Zang: 1655[regelnummer] Isack, Abrams zoon, Volghde zijnen vader, Hielt dien hoogen toon.Ga naar voetnoot1657 Zietze bey te gader. 't Outer staet gebout. 1660[regelnummer] Isack, 's vaders zegen,Ga naar voetnoot1660 Knielt op 't offerhout. Abram treckt den degen Om te slaen, als hemGa naar voetnoot1663 d'Engel met zijn stem 1665[regelnummer] Uit den hemel tegenhiel,Ga naar voetnoot1665 En beval den ram t'Offren in de vlam, Dat den hemel meer beviel Dan den eerstgeboren
[pagina 840]
1670[regelnummer] In zijn bloet te smooren, Met des offraers hart vernoeght,Ga naar voetnoot1671 Gode op zijn behaegen, Willigh opgedraegen.Ga naar voetnoot1672-73 Ziet hoe hier die kroon op voeght.Ga naar voetnoot1674 II. Tegenzang: 1675[regelnummer] Isack streeck deze eer,Ga naar voetnoot1675 Maer hy moet het geven,Ga naar voetnoot1676 Nu een maeght, dus teêr, Niet ontziet haer levenGa naar voetnoot1678 t'Offren onvervaert, 1680[regelnummer] Zonder tegenspreecken, Aen heur vaders zwaert. O gehoorzaem teken!Ga naar voetnoot1682 d'Eeuwen zullen lang Met tooneelgezang 1685[regelnummer] Loven dees heldinnedaet,Ga naar voetnoot1683-85 Die het mannenhart In het knielen tart,Ga naar voetnoot1687 Met een ongezwicht gelaet.Ga naar voetnoot1688 Och, dat nu een engel 1690[regelnummer] Dezen strick ontstrengel,Ga naar voetnoot1690 Godt den wil neem' voor het werck.Ga naar voetnoot1691 Maer zy voortgedreven Kiest de doot voor 't leven. Yver valt de doot te sterck.Ga naar voetnoot1694	voetnoot1423-26 afgeronnen: dodelik vermoeid van het rennen. Zinspeling op Psalm 42, vs. 2. voetnoot1426 waer aen mijn leven hangt: van wie mijn leven afhankelik is. voetnoot1427 (verlangt om) Der zielen troost: God. voetnoot1428 ontvouwen: verkondigen. daer: waar. voetnoot1430 daer: waar. voetnoot1434 u draeght als: de plaats bekleedt, de taak vervult van (Ned. Wdb. III, 3240). voetnoot1435 paeien: voldoen, verzoenen. voetnoot1437 uit onzen dagh: boven ons aardse licht, d.i. in de hemel. voetnoot1440 die: slaat terug op ge (1439). voetnoot1441 Dat: wat. voetnoot1443 Accent op één. voetnoot1444 't sterflijck pack (last): het lichaam; vlaegen van weereltsheit en jammer: aardse rampen en wereldse verzoekingen. voetnoot1445 smet; zonde. voetnoot1446 zekerheit: veiligheid. voetnoot1448-49 warren in schaduwen: ronddolen in duisternis; verbystert: verslagen. voetnoot1450 Van aerdtscheit: door wereldse neigingen. voetnoot1451 (zelfs) den rijcksten mensch. voetnoot1455 staeten: hoge ambten, hoge rang. voetnoot1458 paeit: bevredigt. voetnoot1459 gierigaert: begerige sterveling. voetnoot1460 al: alles; daer buiten: buiten hem. voetnoot1465 Dus: zo. voetnoot1466 staet: hoge rang; zeeghaftigheit: roem door overwinningen. voetnoot1467 heerschappy: het heersen: genoegen: bevredigen. voetnoot1468 lastigh: inspannend. voetnoot1471 oorloghsvlaegen: oorlogsstormen. voetnoot1472 Mijn korenbloem: het sieraad van mijn leven; gezengt: verschroeid. voetnoot1476 op haere doot te klampen: behalve haar dood ook vaders rampen op zich te nemen (vgl. vs. 1302). voetnoot1477-78 Ook in de hemel hoopt zij nog de smart van haar ouders te kunnen delen en verlichten. voetnoot1480 hebt gy noch voor vader over: denkt gij, bij uw eigen leed, nog aan uw vader. voetnoot1481 by: door. voetnoot1482 gedult: lijdzaamheid. voetnoot1483 rustigh uit te harden: kloek te doorstaan. voetnoot1485 weemoedigh: droevig. voetnoot1487 Gehoorzaemheit en Vrywilligh voorbereiden worden hier gepersonifieerd. Met dergelijke allegorie waren de zeventiende-eeuwers vertrouwd. voetnoot1488 staetsi: hoogtijd. Ifis gaat heen als een bruid. voetnoot1489 't: het sterven. voetnoot1490 dus: die dit over mij beschikt heeft. voetnoot1491 tergen: tarten; onder d'oogen: hem vlak voor mij ziende. voetnoot1492 lagh: gesteld was. voetnoot1493 Geborgen: in veiligheid gebracht; wisse wijck: veilige schuilplaats. voetnoot1494 vryburgh: vrijplaats, vanwaar zij niet uitgeleverd kon worden. voetnoot1496 Volgh (het voorbeeld van) Abram. voetnoot1497 spiegel van 't geloof: aan wiens geloof men een voorbeeld kan nemen. voetnoot1498-99 Jeptha zou liever blind en doof zijn; dan zou hij niet behoeven te zien en te horen, hoe zijn dochter hem aanspoort. voetnoot1500 kooren: engelenkoren. voetnoot1501 dootsch en bleeck: doodsbleek. voetnoot1504 gy (tot zich zelf sprekende). voetnoot1510 geschapen: weggelegd. voetnoot1512 Dit (op zichzelf doelende); braef te wapen: dapper in de wapenen. voetnoot1514 Daer: waar. voetnoot1515-16 leght: ligt; schenckel en beckeneel: beenderen en doodshoofden. voetnoot1518 teffens: tegelijk. voetnoot1519 loopt verloren: gaat te niet; in een' slagh: door één slag op Ifis' hals (vgl. vs. 650): woordspeling met ‘één slagh’ in het vorige vers. voetnoot1520 bloostze: staat bloeiend in jeugdige schoonheid. voetnoot1524 dochterslager: dochtermoordenaar, vgl. dochterslaghter in vs. 1703; vloecken: vervloeken. voetnoot1526 dit stuck: deze misdaad. voetnoot1527 aen een zijde: ter zijde. voetnoot1531 een veege meer te vergen: meer te vragen van, verder lastig te vallen iemand die op het punt staat te sterven. voetnoot1534 van inbeelding: door zich levendig voor te stellen wat gebeuren gaat (Ned. Wdb. VI, 1496); dootsch verschiet: een doodschrik krijgend verbleekt. voetnoot1535 op d'oevers: het hofaltaer is de oever van haar leven, omdat zij daar, voor de grote reis, afscheid neemt van het leven. voetnoot1537-39 Deze duistere plaats is misschien het best te verklaren als men genegenheit in twee betekenissen opvat: Dat mijn geneigdheid tot plichtsvervulling haar in doodsnood schrik zou aanjagen, is het beste bewijs dat ik wreed ben en niet genoeg liefde voor haar bezit. voetnoot1540 verrucken: verbijsteren. voetnoot1541 dit verbaest beleit: deze ontzettende taak; verdwaelt van reedlijckheit: afwijkt van de weg van redelikheid, alle redelikheid uit het oog verliest; voorzichtigheit: bedachtzaamheid. voetnoot1543 vertsaegen: angstig maken. voetnoot1544 min dan Godt mijn hart uitklaegen: iets minders, anders doen dan, tot God klagend, mijn hart te verlichten. voetnoot1545 Beny: misgun; tijt: nl. tot klagen. voetnoot1549 Bezwijckt: verliest zij de moed. voetnoot1550 Wat gaet ons aen?: zal ons dan overkomen? voetnoot1552 ken ick Godt: ben ik in gemeenschap met God. voetnoot1554 heeft uit: heeft afgedaan. voetnoot1556 Gij zijt nl. mijn vader niet meer. voetnoot1557 valsch: onjuist. voetnoot1559 ben den hemel eigen: behoor de hemel toe. voetnoot1560 die slaat op schilt: vroeger ook mnl. (vgl. vs. 1562). voetnoot1561 past op: geeft om. voetnoot1563 snedigste: scherpste. voetnoot1567 de weerelt afgestorven: bijbelse uitdrukking, oorspr. met Datief: der wereld: los van het wereldse leven (Ned. Wdb. I, 1566). voetnoot1568 onbedorven: ongerept. voetnoot1573 wacker: nauwlettend; u draeghen zult: u gedragen moet, wat gij moet doen. voetnoot1574 Kwijt u nog van deze laatste plicht jegens mij. voetnoot1576 valt aen 't stricken: gaat strikken. voetnoot1578-79 schoon ten slage: gesierd (als een offer) voor de dodelike slag. voetnoot1581 bewaeren: verzorgen; best elck magh: zo goed als ieder kan. voetnoot1582 Zorgvuldigh: zorg dragend. voetnoot1586 pluimaluin: een onbrandbare stof, waarvan de Ouden, volgens Plinius, lijkkleden vervaardigden, om de lijkas van het offervuur gescheiden te houden. voetnoot1587 Bewimpelen: inwikkelen (wimpel: sluier). voetnoot1588 dootbus: urn. voetnoot1589 bevolen: toevertrouwd. voetnoot1590 staetsibed: praalbed. voetnoot1592 uitvaert: lijkplechtigheden. voetnoot1598 (en ik) ga. voetnoot1599 ontsteltenis: verwarring (Ned. Wdb. X, 1989); staetveranderingen: wisselvallige levensomstandigheden. voetnoot1603 weelde: voorspoed. voetnoot1604 mij zoveel hoogheid en ijdele luister voorstelde (te zullen genieten). voetnoot1605 danckofferpant: kostbaar dankoffer (pant: voorwerp van waarde). voetnoot1608 Arons zegen: de zegen van de eerste aartspriester Aäron. voetnoot1610 regenboogh: als troostbrengend symbool. voetnoot1614 galm: zang. voetnoot1619 (zonder) jammer. voetnoot1622 (aan) Godt. voetnoot1626 het verbont: de verbintenis. voetnoot1629 In zijn kracht te zetten: te bekrachtigen, gestand te doen. voetnoot1633 door de ouders te eren, Gods gebod te volgen. voetnoot1641 hier tegens: nl. tegen het afstand doen van zijn voordeel (vs. 1642). voetnoot1644 Onder zich gebragt: aan zich onderworpen. voetnoot1649 Keur en zinlijckheden: eigen wil en begeerten voetnoot1653 reden: redenerend oordeel. voetnoot1654 verstant: inzicht. voetnoot1657 Hielt dien hoogen toon (slaat terug op vs. 1649-54): toonde een dergelijke hoogheid van karakter; toon is hier als muzikale term op te vatten. voetnoot1660 's vaders zegen: het kostbare pand waarmee de vader gezegend was. voetnoot1663 als: toen. voetnoot1665 tegenhiel: bij Vondel gewone vorm naast hield. voetnoot1671 vernoeght: tevreden. voetnoot1672-73 Bijstelling bij hart. voetnoot1674 die kroon: nl. de roem van deze zelfopoffering; voeght: past. voetnoot1675 streeck: verwierf. voetnoot1676 het geven: die eer afstaan. voetnoot1678 ontziet: schroomt. voetnoot1682 gehoorzaem teken: beeld van gehoorzaamheid. voetnoot1683-85 vgl. vs. 1243. voetnoot1687 In het knielen tart: trotseert (d.w.z. overtreft) in gelatenheid. voetnoot1688 ongezwicht gelaet: onbezweken houding, gedrag. voetnoot1690 Deze strik (waarmee Ifis gebonden is) moge losmaken. voetnoot1691 het werck: de daad. Evenals in het geval van Abraham. voetnoot1694 Yver: geloofsijver, geloofskracht.

Vorige Volgende

De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

Het vierde bedryf.

Over het gehele werk

titels

auteurs

Over dit hoofdstuk/artikel

lied