De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660 (1935)

De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

(1935)–Joost van den Vondel– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende


De LXXVII. Harpzang.Ga naar voetnoot* Attendite, popule meus. Hoort toe, mijn volck, en uitgeleze stammen, Die Jakobs Godt u kalvers, en u rammen Opoffert, en hem aenbidt naer zijn wet,Ga naar voetnootvs. 1-3 Koomt herrewaert: hoort wacker toe, en zet 5[regelnummer] U neder om naer mijnen zang te luisteren. Ick wil u 't geen e tijdden schier verduisteren Door ouderdom ontvouwen, en de blaênGa naar voetnoot6-7 Van Godts geheime orakels openslaen,
[pagina 420]
Die, onder 't loof van vergeleecke dingen 10[regelnummer] Geschoolen, van 't begin in schaduw hingen, Wat anders in den zin dan in den klanck Der spraeck bediên. mijn goddelijck gezangkGa naar voetnoot8-12 Zal wonderen ontvouwen, en vermelden Al wat van outs de vaders ons vertelden,Ga naar voetnoot14 15[regelnummer] En leverden doorgaens, van hant tot hant,Ga naar voetnoot15 Van mont tot mont: wat elck heeft voortgeplant In 't harte van zijne afkomste, en verhaelde Voor wonderdaên, waeruit Godts almagt straelde. De Godtheit gaf door Moses, haeren tolck,Ga naar voetnoot19 20[regelnummer] Een wijze en wet aen Jakobs bloet en volck, Ontvouwde zes paer stammen haer behaegen, Gaf oudren last haer wetten voor te draegen Hun kinderen, op dat al d'afkomst ditGa naar voetnoot22-23 Van hant tot hant voortreickte, en 's hemels witGa naar voetnoot24 25[regelnummer] En wil begreep, en al die nederdaelen,Ga naar voetnoot25 Van telge in telgh, haer spruiten dit verhaelen,Ga naar voetnoot26 Om hart en hoop te vestigen op Godt, Godts werck niet in den wint te slaen, 't gebodt Des Oppersten met aendacht naer te spooren,Ga naar voetnoot29 30[regelnummer] Op datze niet hardtneckigh hem tot torenGa naar voetnoot30 Verwecken, als hun vaders, die het hart Niet reeglen naer Godts wet, en in hun smart Op hem niet staen: als Efraïm, getoogenGa naar voetnoot32-33 In 't vlacke velt, geweer, en zwaert, en boogen 35[regelnummer] Ter aerde smackte, en gaf zich op de vlught. Zy stonden niet by Godts verbont. zijn tuchtGa naar voetnoot36 Versmaedden zy te volgen in hunn' wandel. Zy wischten al Godts weldaên, woort, en handel, En wonderen, getoont in 't openbaer, 40[regelnummer] En uitgevoert in d'oogen van zijn schaer, Uit hunnen zin. hy wrocht, op datze ontglipten
[pagina 421]
Het ysren juck, veel wondren in Egypten, En 't vlacke velt, voor 't rijckshof Taneos.Ga naar voetnoot43 Hy klooft de zee, en voertze, vry en los 45[regelnummer] Van staele boey, door 't water, zonder schepen,Ga naar voetnoot45 Daer hy den vloet, als in een fles gegreepen, Hielt staen, en voerde op 't spoor 't verkoren volck,Ga naar voetnoot44-47 Ga naar voetnoot47 Dat hy by daegh geleide in eene wolck, By nacht in vlamme, en eene vierkolomme. 50[regelnummer] Hy klonck de rots in wildernisse: alommeGa naar voetnoot50 Sprong water heene, als uit een waterkolck. Hy klonck de rots, en laefde 't dorstigh volck, Als uit een beeck: noch tergenze met morren Gods toren, daer de gronden gansch verdorren,Ga naar voetnoot53-54 55[regelnummer] In 't steecken van de zon. zy vreezen nietGa naar voetnoot54-55 Den Oppersten te tergen door verdriet En ongedult. zy durven Godt beproeven, Bezoecken of hy al wat zy behoevenGa naar voetnoot57-58 Oock opdissche, en men eischt hem spijs en vleeschGa naar voetnoot59 60[regelnummer] Uit hongers noot. hier schreeut de keel zich heesch, Die twijfelt nu aen dien alvoênden vader, En zijne maght. nu rottenze te gader,Ga naar voetnoot62 En schreeuwen: hoe deckt Godt in dees woestijnGa naar voetnoot63 Een' vollen disch, nu wy verhongert zijn!Ga naar voetnoot60-64 65[regelnummer] Al klonck hy korts een waterbron uit steenen, Die in de heide, als waterbeecken, heenen Quam vloejen; kan hy graen en eenen disch Bestellen aen zijn volck, dat hongrigh is?Ga naar voetnoot68 De Godtheit hoort de stouten murmureeren, 70[regelnummer] En drijftze wegh. men ziet haer aenschijn keerenGa naar voetnoot69-70 In enckel gloet. zy steeckt de tent aen brant,Ga naar voetnoot70-71 Straft Jakobs bloet uit gramschap in dien stant;Ga naar voetnoot72 Dewijl 't mistrouwt aen 't eeuwigh alvermogen,Ga naar voetnoot73
[pagina 422]
En op zijn hulp niet steunt, en mededoogen: 75[regelnummer] En noch gebiet d'alvoênde dat de wolckGa naar voetnoot75 Haer' schoot ontvouwe, en uitstorte over 't volck, Dat hem mistrouwt. hy opent 's hemels deuren. Zoo dra de lucht en zwangre wolcken scheuren Wort al het velt met hemelsch man bedouwt.Ga naar voetnoot79 80[regelnummer] De lucht schaft zaet voor 't zaet, dat God mistrout.Ga naar voetnoot80 De menschen, die Godts naem zo snoot onteeren,Ga naar voetnoot81 Gaen nu ter feest met Englen bancketteeren, Verzaet van spijze en vollen overvloet. Hy jaeght den wint in 't Oosten: 't zuiden moetGa naar voetnoot84 85[regelnummer] Hem dienen, en de quackelvlughten waejenGa naar voetnoot85 Uit zee op 't lant, als stof, en zant, en paejenGa naar voetnoot86 Het leger, daer zy vallen op de kust, Van tent tot tent. elck een verzaet zijn' lust,Ga naar voetnoot88 En smaeckt al wat zijn hart lust, hier gezeten. 90[regelnummer] Geen leckre tong beklaeght zich over 't eeten.Ga naar voetnoot89-90 Ga naar voetnoot90 De quackel gle noch naulijx door den balgh En keel des vraets, of hem stack voort de walgh Van quackelvleesch, en manne, als of die vielen By wilt geval, daer zy hun leger hielen.Ga naar voetnoot91-94 Ga naar voetnoot94 95[regelnummer] Zy morden, al t'ondanckbaer tegens Godt, En terghden hem, die toornigh rot by rot Met plaegen trof om 't misbruick van zijn gaven.Ga naar voetnoot95-97 Daer wort de sterckste en leckerste begraven:Ga naar voetnoot98 Noch struicklen zy, mistrouwen 's hemels maght,Ga naar voetnoot99 100[regelnummer] En wonderen, als een verhardt geslacht. Zy storven snel, en raeckten om het leven, Zoo schichtigh, als een roock, voorbygedreven.Ga naar voetnoot101-102 Als Godt hen sloegh dan hoorden zy Godts stem, En keerden met berouw by tijts naer hem,Ga naar voetnoot104
[pagina 423]
105[regelnummer] Gedachten aen zijn weldaên, hun bewezen,Ga naar voetnoot105 Hoe hy hen holp, en bystont: en zy prezen De hooghste magt, die 's vyants heirkracht dwong. Zy eerden hem slechts met den mont: de tong Sprack logentael: het hart wort valsch bevonden, 110[regelnummer] En hangt niet trouw aen Godt, en zijn verbonden: Hy evenwel volhardt in zijn gena, En, haest verzoent, al komt hun boete spa,Ga naar voetnoot112 Verdelghtze niet al teffens, maer langkmoedighGa naar voetnoot113 Betoomt zijn wraek, en giet niet, wreet en bloedig 115[regelnummer] Zijn gramschap op een' sprong uit, maer bedaert.Ga naar voetnoot115 Hy kent te wel des menschen brossen aert,Ga naar voetnoot116 Hoe lichtelijck zij slibbren, zwaerlijck rijzen.Ga naar voetnoot117 Hoe menighmael, en op hoe veele wijzen Verbittren zy zijn wraeck in 't woeste velt,Ga naar voetnoot119 120[regelnummer] En tergen hem tot gramschap, daer men smeltGa naar voetnoot120 In 't steecken van de zon, op dorre landen! Zy keerden wel boetvaerdigh weêr, maer spandenGa naar voetnoot122 Weêrspannigh reis op reis aen met hun rot,Ga naar voetnoot123 En morden en beproefden hunnen Godt, 125[regelnummer] Verbitterden het heiligh hooft der stammen. Zy dencken niet, terwijlze hem vergrammen, Hoe zijne hant in 't nijpen van den druck Hen vryde; hoe zijn hant dat lastigh juckGa naar voetnoot128 Van hunnen hals en rugge heeft geschoven. 130[regelnummer] Zoo had de maght des Oppersten van bovenGa naar voetnoot130 Zijn tekens aen den Nijl ten toon gestelt,Ga naar voetnoot131 En wonderen by Taneos in 't velt. Men zagh hem stroom en put in bloet verkeeren. De regen is ondrinckbaer. krekels teerenGa naar voetnoot134 135[regelnummer] Op bloessem, en op vruchten. zael by zaelGa naar voetnoot135 Van vorschen krielt. de plaegh eet d'ackers kael. De springkhaen snoept. de hagel slaet de wijnen.Ga naar voetnoot137 De rijp verslint de moerbay. runders quijnen,
[pagina 424]
Geslagen van den hagel in de wey. 140[regelnummer] De blixem zengt de beemden. 't veltgeschrey Getuigt hoe breet Godts gramschap ongebonden Gaet weiden: hoe zijn wraeck, hun opgezonden,Ga naar voetnoot142 Gaet grazen door den Engel, tot bederf Van vee, en volck, en vrucht, en lant, en erf.Ga naar voetnoot143-44 145[regelnummer] Hy stelt zijn wraek geen perk, verschoont geen zielen, Daer teffens vee en menschen nedervielen. Hy velde alom den eerstgeboren zoon, Zoo wijt de Nijl het hooft buight voor de kroon, En trof de tent van Cham, en d'eerstelingen, 150[regelnummer] Daer zijne zoons dus lang den oegst ontfingen.Ga naar voetnoot149-50 Hy leide zijn geslacht, van ste tot ste,Ga naar voetnoot151 Gelijck een kudde, een lamrenkudde, in vreGa naar voetnoot152 Den herder volght, door wildernis, en heide,Ga naar voetnoot153 Getroost in hem, en 't hemelsche geleide. 155[regelnummer] Zy siddren niet, noch staen in noot verschrickt, Daer d'afgront gaept, en 's viants heirkracht slikt.Ga naar voetnoot156 De zelve maght, niet straffeloos te tergen,Ga naar voetnoot157 Voert Jakobs troep, daer zy het hooft der bergen,Ga naar voetnoot158 Den heilgen bergh van Sion, innewijdt 160[regelnummer] Tot haeren dienst, bemaghtight in den strijt, Door haeren arm, die hier den onbesneden,Ga naar voetnoot161 Voor hun gezicht, gejaeght had uit de steden, Haer volck het lant by loting toegeleit.Ga naar voetnoot163 Hier plante Godt de stammen, om gespreit 165[regelnummer] De hutten van den vyant te bewoonen.Ga naar voetnoot165 Zy tergen hem, beproeven hem, en hoonen Door wantrouw weêr zijne almaght in den troon,Ga naar voetnoot167 En passen op Godts wetten, noch geboôn. Zy keeren Godt den neck toe, en verlaeten 170[regelnummer] Zijn heilverbont, zoo heiloos en verwaten, Gelijck voorheen hun vaders, slimmer danGa naar voetnoot171 Een boogh, die blint met omgekeert gespanGa naar voetnoot172
[pagina 425]
Zijn' meester wont. zy durven afgoôn zetten Op heuvels, en de wraeck des hemels wetten 175[regelnummer] Op 't berghaltaer door beelden, daer Godts haetGa naar voetnoot175 Geen' afgodt lijdt, die aen zijn zijde staet. Dat klinckt zoo haest de Godtheit niet in d'ooren,Ga naar voetnoot177 Zy belght zich dit, en berst voort uit in toren,Ga naar voetnoot178 Verstroit het heir van Jakob in den slagh.Ga naar voetnoot179 180[regelnummer] Zy ruckt hierop de tent om, daerze plagh Te zweven op de schacht der Cherubijnen,Ga naar voetnoot181 Ten troost des volx te Silo te verschijnen, En leverde de kist van 't heilverbont,Ga naar voetnoot183 Daer hunne maght en zegen in bestont, 185[regelnummer] De heerlijckheit, daerze alle na verlangen, In 's vyants hant, ontheilight, en gevangen. Godts heirkracht wort verslonden van het zwaert.Ga naar voetnoot187 Zijn erfdeel zit verlaeten, onbewaert.Ga naar voetnoot188 De bloem der jeught, de sterckste jongelingen 190[regelnummer] Vergaen door 't vier. de huwbre maeghden gingen Nu troosteloos, en werden niet beklaeght. De Priester stort in 't zwaert. de weeuw, verjaeght, En onderdruckt, terwijl de mannen sterven, Loopt onbeklaegt om 's mans gebeente zwerven.Ga naar voetnoot194 195[regelnummer] Na dat de hooghste en strenge majesteit Hen naer verdienste, in haer verbolgenheit, Gestraft heeft, zoo begintze te bedaeren, Waeckt op, gelijck een reus, in krijgh ervaeren,Ga naar voetnoot195-198 In zijnen slaep en dronckenschap gesmoort, 200[regelnummer] Ten bed uitrijst. hy klampt den vloeck aen boort,Ga naar voetnoot200 En valt in 't heir. de Filistijnen vlieden, Die elck om 't eerst hem dootsch den rugge bieden,Ga naar voetnoot202 Terwijl hy zich in hun slaghordens mengt,Ga naar voetnoot203 En eeuwighlijck die maght ter schande brengt. 205[regelnummer] Noch leedt Godt niet dat zy zijn hut herstelden, Daer Silo staet gebouwt op Josefs velden.Ga naar voetnoot205-206
[pagina 426]
Hy koos den stam van Efraïm niet uit Ter heerschappy', maer gafze aen Judaes spruit, Die moedigh uit dien leeuwstam was gesprooten.Ga naar voetnoot209 210[regelnummer] Hy heilighde voor 's hemels bondtgenooten Den hoogen bergh van Sion naer zijn' lust, Daer in zijn tent de goude bondtkist rust. Hier bouwde hy de godtshut als een' tempel, Het eenigh dack, daer zijn gezicht den drempel 215[regelnummer] Van hof en poort bewaeckt, zoo lang het licht In 't Oosten rijst, en straelt op ons gezicht. Hy zalfde 't hooft van David, zijn' getrouwen,Ga naar voetnoot210-217 Verkoos hem uit de weide, en vee-landouwen, En schaepstal, dicht gepropt van vruchtbaer vee,Ga naar voetnoot219 220[regelnummer] Om Jakob, die Godt dient in d'offerste,Ga naar voetnoot220 En Jakobs bloet te hoeden, en te weiden. Hy weideze oock onnozel, en bescheiden,Ga naar voetnoot222 Beschutte 't volck voor 't Filistijnsch gewelt Uit zijnen troon, by d'oppermaght gestelt.Ga naar voetnoot223-24	voetnoot* Ps. 77. voetnootvs. 1-3 V: Attendite popule meus legem meam, vs. 1; aenbidt: lees: áánbidt. voetnoot6-7 Lees ontrouwen achter Ick wil u, overigens is deze zinsnede toevoegsel. voetnoot8-12 Ofschoon B wijst op het onderscheid van parabola (vergelijkingen en spreuken) en propositiones (raadsels), waar de Psalmist over spreekt vs. 2, mengt Vondel de begrippen dooreen, zoodat ze een zuivere weerklank worden van zijn bekende liefde voor symbolisme en allegorisme, vgl. Altaergeh. I, 485-496. voetnoot14 van outs: het ab initio van de V. vs. 2 vertaalde Vondel in 10 al door van 't begin. voetnoot15 doorgaens: zonder onderbreking. voetnoot19 V: suscitavit testimonium Jacob, et legem posuit in Israël, vs. 5; B: Hier begint de Psalmist te verhalen wat God gedaan heeft en hij stelt voorop, dat God het Joodsche volk door Mozes wetten en voorschriften gaf. voetnoot22-23 Voor te draegen hun kinderen: hun kinderen voor te houden. voetnoot24 wit: doelwit, bedoeling. voetnoot25 nederdaelen: afstammen. voetnoot26 van telge in telgh: van geslacht op geslacht. voetnoot29 naer te spooren: te onderzoeken, V: exquirant, vs. 7. voetnoot30 toren: toorn. voetnoot32-33 in hun smart Op hem niet staen: V: non est creditus cum Deo spiritus ejus, vs. 8; volgens B beteekent dit, dat de vroegere Joden God niet getrouw bleven; in hun smart: bij hun beproevingen is toevoegsel van Vondel. voetnoot36 Zy stonden niet by Godts verbont: zij hielden zich niet aan, vertrouwden niet op Gods verbond, hetzelfde ww als in 33, V: non custodierunt testamentum Dei, vs. 10; B: non steterunt promissis, non servaverunt pactum. voetnoot43 't ryckshof Taneos: V: in campo Taneos, vs. 12; B: in agro urbis regiae. voetnoot45 staele boey: in de Egyptische slavernij. voetnoot44-47 V: Interrupit mare et perduxit eos, et statuit aquas quasi in utre, vs. 13. voetnoot47 op 't spoor: door den drogen zeeweg. voetnoot50 klonck: sloeg stuk, V: interrupit, vs. 15. voetnoot53-54 noch tergenze met morren Godts toren: V: Et apposuerunt adhuc peccare ei, vs. 17; B spreekt van murmurare; toren: toorn. voetnoot54-55 daer de gronden enz.: V: in inaquoso, vs. 17; in de woestijn; vgl. hieronder vs. 120-21. voetnoot57-58 beproeven, Bezoecken: verzoeken en uitdagen, V: tentaverunt, vs. 18. voetnoot59 hem: van hem. voetnoot62 rottenze te gader: houden ze samenscholingen. voetnoot63 hoe deckt Godt: hoe zal God dekken, kan God wel dekken. voetnoot60-64 V: Et male locuti sunt de Deo; dixerunt: Nunquid poterit Deus parare mensam in deserto? vs. 19; B: dubitantes videlicet an posset in deserto pascere populum suum. voetnoot68 heide: woestijn; Bestellen: bezorgen. voetnoot69-70 V: Ideo audivit Dominus et distulit, vs. 21; B: audivit murmurationem et longe fecit a se populum suum. voetnoot70-71 V: ignis accensus est in Jacob et ira ascendit in Israël, vs. 21; B: immisit ignem in castra; Vondel stelt 't voor, alsof de legerplaats (de Tent) der Joden door den gloed van Gods vergramd aanschijn in brand vloog. voetnoot72 Versta: en vergramd straft hij de Joden, die zulk een houding aannemen. voetnoot73 mistrouwt aen: wantrouwt. voetnoot75 En noch: en in spijt van hun houding; d'alvoênde: God. voetnoot79 man: manna. voetnoot80 schaft zaet: verstrekt voedsel; voor 't zaet: voor het geslacht; dit vs. is toevoegsel. voetnoot81 V: homo, vs. 25. voetnoot84 in 't Oosten: naar 't Oosten, naar de woestijn, waar de Joden lagen. voetnoot85 quackelvlughten: menigten kwartels; in de V. wordt de coturnix van Exod. XVI, 13 hier niet genoemd, doch alleen aangeduid met volatilia pennata, vs. 27, dat Vondel onvertaald laat; vgl. Altgeh. I, 215-vlg. voetnoot86 paejen: bevredigen. voetnoot88 Van tent tot tent: in de Altgeh. I, 244 gebruikt Vondel deze uitdrukking als hij den mannaregen schildert. voetnoot89-90 V: non sunt fraudati a desiderio suo, vs. 30; deze eigenschap wordt in Altgeh. I, 283-84 aan het manna toegekend. voetnoot90 leckre: kieskeurige. voetnoot91-94 V: Adhuc escae eorum erant in ore eorum, vs. 30; B: nondum consumpserant coturnices; gle: gleed; balgh: verachtelijk voor keel, slokdarm. voetnoot94 By wilt geval: door blind toeval, en niet door Gods bijzonder ingrijpen; daer: waar; hielen: hielden. voetnoot95-97 V: Et ira Dei ascendit super eos, vs. 31. voetnoot98 V: Et occidit pingues eorum et electos Israël impedivit, vs. 31; leckerste: zinnelijkste, verwendste. voetnoot99 struicklen: nl. moreel, zondigen, V: peccaverunt, vs. 32. voetnoot101-102 V: Et defecerunt in vanitate dies eorum, et anni eorum cum festinatione, vs. 33; B: velut fumus. voetnoot104 V: revertebantur et diluculo veniebant ad eum, vs. 34; B: diluculo, id est, continuo, statim (by tijts). voetnoot105 Gedachten aen: herdachten. voetnoot112 toevoegsel; haest: spoedig. voetnoot113 al teffens: allemaal tegelijk; of terstond. voetnoot115 op een' sprong: lees: op één sprong, ineens; bedaert: hij bedaart, bedwingt zich. voetnoot116 V: Et recordatus est quia caro sunt, vs. 39, waarbij B's figmentum nostrum Vondel bracht op brossen, breekbaren aert. voetnoot117 V: spiritus vadens et non rediens, vs. 39, een wind die gaat en niet terugkeert; Vondels vertaling is meer dan vrij. voetnoot119 in 't woeste velt: in de woestijn, V: in deserto, vs. 40. voetnoot120 daer men smelt en 121: in de waterlooze vlakte, V: in inaquoso, vs. 40, vgl. dezen Harpz. vs. 54-55. voetnoot122 V: conversi sunt, vs. 41, door B verklaard als a bono propositio, wat Vondel hier niet volgt. voetnoot123 reis op reis: keer op keer; rot: aanhang. voetnoot128 vryde: bevrijdde. voetnoot130 van boven: uit den Hemel. voetnoot131 ten toon gestelt: vertoond. voetnoot134 krekels: V: caenomyiam, vs. 45, in elk geval is een schadelijk insect bedoeld; De St.B. heeft ‘ongedierte’. voetnoot135 zael by zael: de kikvorschen zaten ook in de huizen. voetnoot137 wijnen: wijnstokken of wijnbergen. voetnoot142 opgezonden: toegezonden. voetnoot143-44 V: immissiones per angelos malos, vs. 49. voetnoot149-50 V: primitias omnis laboris eorum in tabernaculis Cham, vs. 50; Chams zonen waren de Egyptenaren. voetnoot151 Hy leide zijn geslacht: Daarna leidde God zijn volk; ste: stede, plaats. voetnoot152 vre: vrede. voetnoot153 wildernis, en heide: de woestijn, V. in deserto, vs. 52. voetnoot156 Versta: terwijl de zee zich opent en het Egyptische leger verzwelgt; 's viants: deze middelned. schrijfwijze misschien om den te korten drukspiegel? voetnoot157 De zelve maght: dezelfde macht. Het inspringen van den versregel zoowel hier als in de meeste andere gevallen komt met B's indeeling overeen. voetnoot158 Jakobs troep: de Joden, V: eos, vs. 54. voetnoot161 den onbesneden: de onbesnedenen, de heidenen, gentes. voetnoot163 by loting: V: in funiculo distributionis, vs. 54.; toegeleit: toegekend: voetnoot165 V: in tabernaculis eorum, vs. 55; B zegt, dat de Joden de vroegere heidensche bewoners verdreven. voetnoot167 zijne almaght in den troon: den Almachtige op zijn troon, V: Deum excelsum, vs. 56. voetnoot171 slimmer: erger. voetnoot172 Een boogh enz.: V: conversi sunt in arcum pravum, vs. 57, als een boog, die niet vooruit maar achteruit schiet; gespan: spanning. voetnoot175 daer: waar. voetnoot177 haest: dra. voetnoot178 voort: terstond; toren: toorn. voetnoot179 V: ad nihilum redegit valde Israël, vs. 59; B: id est, valde humiliavit concessa victoria maxima hostibus eorum. voetnoot181 toevoegsel. voetnoot183 de kist: de ark. voetnoot187 Godts heirkracht: het Joodsche leger, V: populum suum, vs. 62. voetnoot188 onbewaert: onbeveiligd, weerloos, V: sprevit, vs. 62. voetnoot194 Loopt om 's mans gebeente zwerven: zwerft rond om 't lijk van haar man te vinden, toevoegsel. voetnoot195-198 Met deze toevoeging tracht Vondel de bedoeling van den zonder overgang volgenden zin der Vulgaat duidelijk te maken. Et excitatus est tamquam dormiens dominus, tamquam potens crapulatus a vino, vs. 65; waeckt op enz., maar door zoo begintze te bedaeren, werkt hij het beeld van den uit zijn slaap schietenden Jehova tegen. voetnoot200 den vloeck: de plaag, den vijand; klampt aen boort, tast aan, vgl. Ad. in Ball, vs. 1708. voetnoot202 V: percussit in posteriora, vs. 66; om 't eerst: om strijd; dootsch: bleek, van angst. voetnoot203 toevoegsel. voetnoot205-206 V: Et repulit tabernaculum Joseph vs. 67; B: id est, noluit tabernaculum vacuum esse in Silo, quae est civitas in tribu Ephraim, qui filius erat Joseph. voetnoot209 toevoegsel, dien leeuwstam: de uitverkoren stam van Juda is door aartsvader Jacob als een leeuw aangeduid, Gen. XL, 9. voetnoot210-217 V: Et aedificavit sicut unicornium sanctificium suum in terra quam fundavit in saecula, vs. 69; Vondel slaat de beeldspraak van den eenhoorn, door B nader verklaard, geheel over en ontleent aan B alleen, dat het heiligdom in Sion werd gebouwd; ook Buchanan verwaarloost den eenhoorn en spreekt van cum polo et stellis mansuram in saecula sedem, wat Vondel in 215-216 schijnt na te volgen. voetnoot219 V: faetantes, vs. 70. voetnoot220 offerste: offerstede, offerplaats. voetnoot222 Hy: David; weideze: weidde ze, V: pavit eos, vs. 72. voetnoot223-24 V: et in intellectibus manuum suarum deduxit eos, vs. 72; Vondels vrije vertaling valt evenmin tot B als op Buchanan te herleiden.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels

De werken van Vondel (10 dln) (WB-editie)

auteurs