De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

De LXXVI. Harpzang.^*

Voce mea ad Dominum.

'K heb mijn stem naer Godt geheven,

Riep hem aen van hier beneden:

Hij begon gehoor te geven,

Op mijn klaghten, en gebeden.

Als ick zat beklemt in banden

* Ps. 76.

[p. 417]

 

Zocht mijn ziel hem in den hoogen

 

'S nachts met opgestreckte handen,^{vs. 7}

 

En mijn hoop wert noit bedrogen.

 

Mijne ziel, bedruckt en klaghtigh,

10

Nam geen' troost aen in haer smerte:

 

Maer zy wert aen Godt gedachtigh,

 

Die verscheen met troost in 't harte.

 

Ick bespiegelde Godts daeden,

 

's Hemels wonderbaere gangen,

15

En mijn geest, met Godt beraeden,¹⁵

 

Zweem van yver, en verlangen.¹⁶

 

Eer de wacht was afgetogen

 

Waeckten d'oogen om te smeecken.^17-18

 

Ick zat, stom van onvermogen,

20

Heel verbaest, en kon niet spreecken.

 

Ick gedacht aen d'oude tijden,

 

Volghde d'eeuwigheit der jaeren,

 

Overwoegh hoe tijdlijck lijden

 

Endelooze vreught zal baeren.^23-24

25

'S nachts, als mensch en dieren slaepen,

 

Leide ick over, voor het daegen,²⁶

 

Tot wat endt wy zijn geschapen.²⁷

 

'K liet dees oefning my behaegen,

 

Om met heilige gepeinzen

30

En gebeên mijn' geest te vaegen,

 

En sprack dickwijl zonder veinzen:³¹

 

Zou Godt eeuwigh en onendigh

 

't Menschdom onverhoort verwerpen,

 

Ons verlaeten, dus elendigh,

35

En zijn gramschap eeuwigh scherpen?³⁵

 

Zou Godts goetheit en genade

 

Zijne gramschap niet verzachten?

 

Zijn bermhartigheit te spade

 

Eeuwigh weigren Godts geslachten?

40

Is 't ontfermen hem vergeeten?⁴⁰

vs. 7 opgestreckte: ten Hemel gestrekte.

15 beraeden: bezig.

16 V: defecit spiritus meus, vs. 4; B: prae desiderio; zweem: bezwijmde.

17-18 V: Anticipaverunt vigilias oculi mei, vs. 5; wacht: nachtwacht; afgetogen: afgetrokken.

23-24 toevoeging uit B: cogitabat quae habemus et agimus in his diebus et quae habebimus et agemus in annis aeternis.

26 Leide ick over: overlegde, overdacht ik, V: meditatus sum, vs. 7.

27 V: scopebam spiritum meum, vs. 7; B: quasi scopis cogitationum versabam spiritum meum; door dit scopis is Vondel tot endt (doel) gekomen; maar scopis kan ook van scopa komen: bezem en in dien zin heeft B verder Scopis verrebam spiritum meum, ik veegde mijn geest met een bezem, waar Vondel ook op ingaat in vaegen van 30; dit rijm vaegen is na daegen - behaegen van 26-28 te veel.

31 toevoegsel.

35 eigenaardige omkeering voor V: aut in finem misericordiam abscindet, 49.

40 Is 't ... hem vergeten: zie voor dit verbum impersonale, analoog nut mij gedenckt: Van Helten, Vondel's Taal, Syntaxis, no. 167.

[p. 418]

 

Hebben d'onbermhartigheden⁴¹

 

Zijn bermhartigheit versleeten?

 

Acht hy langer geen gebeden?

 

Toen begon ick op te waecken,

45

En sprack dus ten lange leste:^44-45

 

Dit 's Godts hant, die wou ons raecken

 

En bestraffen, ons ten beste:

 

Die de straf verkeert in zegen,

 

En genade treckt uit toren.^46-4949

50

'K ging Godts wercken overweegen,

 

En zijn wondren, lang te vooren

 

Van 't begin zoo klaer gebleecken

 

By zijne oude bontgenooten.⁵³

 

'K overwoegh elck wonderteken,

55

Werck, en ooghmerck onverdrooten.⁵⁵

 

Endtlijck borst ick van verwonderen

 

Uit, en sprack met vreught volmondigh:^56-57

 

Godt, van alles af te zonderen,⁵⁸

 

Wie begrijpt uw wegen grondigh?

60

Gy zijt heiligh, en rechtvaerdigh.

 

Al uw werck is zonder smetten.

 

Godt, almaghtigh, wijs, goedaerdigh,

 

Wie durf iemant naest u zetten?

 

Waer is uws gelijck te vinden,

65

Zulck een maght, en wondre grootheit

 

Als de Godt der godtgezinden?

 

Groote Godt, voor wien elck bloot leit,

 

Gy recht wondren uit voor allen.

 

Alle volcken zien de blijcken

70

Van uwe almaght heerlijck brallen.⁷⁰

 

Gy verloste uit Faroos Rijcken⁷¹

 

Jakobs zoons, en Josefs zoonen,

 

Uw verkoornen, door uwe armen⁷³

 

Uit Egypten, daerze woonen.

75

Toen gy d'uwen woudt beschermen⁷⁵

 

Zagen u de roode wateren,

41 d'onbermhartigheden: nl. van de menschen.

44-45 V: Et dixi, nunc caepi; vs. 11; B: np. respirare.

46-49 Haec mutatio dexterae Excelsi, vs. 11; B: id est mutatio irae divinae in misericordiam.

49 toren: toorn.

53 B: quae fecit in Aegypto coram patribus nostris.

55 B: consideram opera et rationes; onverdrooten: onophoudelijk.

56-57 B: Incipit laudare opera Dei mirabilia; borst: barstte.

58 Van alles af te zonderen: met wien niets vergeleken kan worden; vgl. 63-64.

70 brallen: pralen.

71 Faroos Rijcken: Egypte wordt alleen door B genoemd.

73 door uwe armen: V: in brachio tuo, vs. 16.

75 toevoegsel; B: quando Deus liberabat populum suum a servitute Pharaonis.

[p. 419]

 

Zagen u de woeste baren,

 

En al d'afgront is voor 't klateren⁷⁸

 

Van uw zweep te rugh gevaeren.⁷⁹

80

Dat gedruisch der holle golven

 

Was verschricklijck, en de wolcken

 

Gaven vier en vlam, en dolven⁸²

 

Faroos heir en oorloghsvolcken.

 

Uwe blixempijlen treffen,

85

En de felle donderklooten,

 

Eer 't de vyanden beseffen,

 

Ros en wagen nederschooten.^85-87

 

Van uw weêrlicht davert d'aerde,

 

En de weerelt dreunde, en beefde,

90

Toen uwe almaght brulde, en baerde,⁹⁰

 

Zich een' wegh, daer niemant sneefde,

 

Baende in grondelooze baeren,

 

En gy stapte, o maght der stercken,

 

Daer geen vloên uw' stap bewaeren,

95

Daer geen oogh uw spoor kan mercken.

 

Groote Herder, gy geleide

 

Uwe kudde uit slavernye,

 

Door de zoons van Amram, beide

 

Leitsmans van uw heerschappye.^98-99

78 klateren: kletteren.

79 uw zweep: toevoegsel, maar prachtig!

82 vier en vlam: V: vocem, vs. 18; en dolven en 83 toevoegsel.

85-87 V: Vox tonitrui tui in rota, vs. 19; B: rotae curruum Pharaonis.

90 baerde: daverde.

98-99 V: in manu Moysi et Aaron, vs. 21; Amram: de vader van Mozes en Aaron.