De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

De LXXV. Harpzang.^*

Notus in Judea Deus.

In 't onbesnedendom, ten spot

Van al wat reên gebruickt,

Bootzeert elcks brein zijn' eigen Godt,

En afgodt, die niet ruickt,

Noch hoort, noch ziet, noch iet kan smaecken,⁵
Noch voelt, noch weet van 's weerelts zaecken:^{vs. 1-6}

De waere Godtheit wort alleen

In Judaes Rijck ge-eert:

Daer klinckt haer lof door Jakobs steên.

* Ps. 75.

5 iet: iets.

vs. 1-6 Deze inleidende stroof is van Vondel, die zich vrij duidelijk de eerste regels van Buchanans parafrase herinnerde: Gentes profanae numinis loco colunt, Sibi quisque quem finxit Deum (Bootzeert elcks brein zijn' eigen Godt).

[p. 415]

10

De Godtsdienst triomfeert

 

Op Sion, daer 't den Hooghsten luste

 

Te kiezen zijn verblijf en ruste.

 

 

 

Hier knackt hy met zijn donderstem¹³

 

Den staelen boogh in 't velt,

15

Van 't krijghsheir, dat Jerusalem¹⁵

 

Bestorremt met gewelt.

 

Hier breeckt en trapt hy veltstandaerden,

 

En boogh, en beuckelaer, en zwaerden.¹⁸

 

 

 

Toen gy van 't eeuwige geberght

20

Met uwen blixemstrael

 

Te voorschijn quaemt, zoo lang getergt,

 

Verstovenze altemael,

 

Verbaest van schrick, verstroit, verslegen,²³

 

Verbystert, en ter doot verlegen.^22-24

 

 

25

Hoe menigh duizent sliep hier voort

 

Den dootslaep in zijn tent!^25-26

 

En die, verrijckt door roof en moort,

 

Dus stoffen, zien in 't endt²⁸

 

Hoe zy verarmt met lege handen

30

Naer huis gaen, en hunne eige landen.

 

 

 

Gy, Jakobs schutsheer, gaeft uit wraeck

 

Uw vyanden dien slagh,

 

Daer elck, van eenen ysren vaeck

 

Betovert, nederlagh,

35

Die flus, noch trots te paert gezeten,

 

Uwe almaght trotsten zoo vermeeten.^31-36

 

 

 

Uw gramschap blaeckte afgrijsselijck.

 

Wie wederstaet dien gloet!

 

Men hoorde van het hemelsch Rijck

40

U kneuzen 's vyants moedt,^39-40

 

Toen gy, geneight het quaet te wreecken,

 

Rechtvaerdigh 't oordeel uit quaemt spreken.

13 met zijn donderstem: toevoegsel.

15 Jerusalem: B wijst er op, dat de Psalmist op de belegeringen van Jerusalem door de Assyriërs doelt.

18 beuckelaer: schild, V: scutum.

23 Verbaest: overmeesterd; verslegen: verslagen.

22-24 V: turbati sunt, vs. 6; omnes insipientes corde blijft onvertaald.

25-26 V: Dormierunt somnum suum, vs. 6; B somno mortis.

28 Dus stoffen: zoo snoeven.

31-36 V: Ab increpatione tua Deus Jacob dormitaverunt qui ascenderunt equos, vs. 7.

39-40 Lees: Men hoorde u van uit het hemelsch Rijk 's vijands moed kneuzen; V: De caelo auditum fecisti judicium, vs. 9.

[p. 416]

 

Het aerdtrijck daverde van schrick

 

Op zulck een donderwoort,

45

En yslijck weêrlicht, blick op blick,⁴⁵

 

Eer 't stilzweegh. gy quaemt voort^43-4646

 

Ter vierschaere, om oprechte vroomen⁴⁷

 

Te redden, en de quaên te toomen.

 

 

 

Hierom gedenckt het danckbaer hart

50

Uwe onvergeldbre deught,⁵⁰

 

En viert, genezen van zijn smart,

 

Uw feest met volle vreught,

 

Triomfe, en blijde zegezangen,

 

Voor 't goet, van uwe hant ontfangen.

 

 

55

Gy, die om Godts altaeren zwiert⁵⁵

 

Belooft de Godtheit lof.

 

Brengt offergaven, juicht, en viert

 

Haer vrolijck: hier is stof

 

Van prijs en danck en offerhanden,

60

Voor volck van allerleie standen.⁶⁰

 

 

 

Nu wijdt dien schrickelijcken Heer⁶¹

 

Zijn gaven: want zijn maght

 

Kneust Vorsten 't hooft, en veltze neêr,

 

En traptze op 't hart met kracht.

65

De groote Koningen der aerde

 

Hy in zijn strenge wraeck noit spaerde,^63-66

45 blick op blick: straal op straal.

43-46 V: Terra tremuit et quievit, vs. 9

46 voort: terstond.

47 oprechte vroomen: V: omnes mansuetos terrae, vs. 10; B: omnes pii et justi.

50 deught: goedheid.

55 V: omnes qui in circuitu ejus affertis munera, vs. 12; B: qui frequentatis aras dominicas.

60 allerleie standen, toevoegsel, maar naar B, die spreekt van burgers en van vorsten.

61 V: terribili, vs. 12.

63-66 V: terribili apud reges terrae; hierin toont God zich schrikwekkend, zegt B, dat hij de machtigste vorsten in een oogenblik kan vernietigen.