Logo DBNL
De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660 (1935)

De werken van Vondel. Deel 8. 1656-1660

(1935)–Joost van den Vondel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Jaghtzang aen Den Doorluchtigsten Vorst en Heer, J. Mauritius,
Vorst des H. Rijcks, Prince van Nassau, Stadthouder te Kleef, &c.

Over het Wiltbraet, den Heeren Burgermeesteren en Wethouderen van Amsterdam, op hun keurgetijde en blijde maeltijt, toegezonden.

 

t'Amsterdam

Voor de Weduwe van Abraham de Wees, op den Middeldam, in 't Nieuwe Testament. In den Jaere 1656.



illustratie

Jaghtzang Aen Den doorluchtighsten Vorst en Heer, J. Mauritius,
Vorst des H. Rijcks, Prince van Nassau Stadthouder te Kleef, &c.*

OMNIBVS IDEM.

 
De koesterende zon, tot 's avonts van den morgen,
 
Voltreckt haer ronde, toont elck een haer aengezicht2
 
En straelen, dagh op dagh, blijft nimmermeer verborgen,
 
En begenadight elk met warmte, en heilzaem licht.
5
Zy schijnt rondom den ringk des aerdtrijx, naer elx wenschen,5
 
Een ieder even na, een ieder even schoon,
 
Gewelkomt, en onthaelt by dieren, en by menschen,7
 
En planten, waerze blinckt uit haeren gouden troon.
 
Haer lust is weldoen, en alle oogen te verquicken,
10
Te koestren al wat leeft, te bloejen in elx bloey,
 
En opgangk, kruit, noch bloem, noch zaet te laeten sticken,11
 
Het leven aen te voên, te groejen in elx groey.12
 
Zoo kan de Duitsche Zon van Zonnebergh niet leven,13
 
Noch jaegen voor zich zelf naer schuw en weeligh Wilt;14
15
Zy moet zich zelve noch ons Stadt ten beste geven,15
 
Of acht haer daghreis moeite en arrebeit gespilt.16
 
Zijne edelmoedigheit gewaerdight zich aen veelen17
 
Genadigh te besteên, uit aengeboren lust:18
 
Gelijck een bronaêr springt, haere ader splitst aen deelen,
20
Landouw en beemden laeft, en oevers, zonder rust.
 
Toen Vorst Eneas quam te landen by Karthage
 
Uit zee, zoo fel bestormt van Junoos wrock en haet,22
 
Hy zeven harten schoot, uyt zijn bedeckte laege,23
 
En schonckze aen zijne Vloot, en Frygiaenschen Raet.
25
De milde Dido 't Wilt, dat d'Edelen verrasten,25
 
In 't rennen, daer zy paert en hof hun krachten verght,26
 
Zent hondert zwijnen aen haer wellekome gasten,
 
En welkomt den Trojaen, aen Tyrus kust geberght.28
 
De jaght was d'oefening en 't ridderspel der Grooten.
30
Zy had van overouts haer Godtheit, als Diaen,30
 
En haeren jaghtsleip me, die hart en hinde schooten.31
 
Zy had altaer en kerck in bosch en wouden staen.
 
De blijde jaeger plagh haer 't eêlste te vereeren,
 
En zijn' ghevangen roof te hangen aen den knoop,34
35
Den slotknoop van't gewelf. De Koningklijcke Heeren
 
Verlieten noit de jaght, het terghsel van hun hoop.36
 
Zy zochten 't weerlooze, of gewapende met klaeuwen,
 
En schuimende gebit. Adoon, en Ganimeed,37-38
 
Twee Konings zoonen, in dees renbaen niet verflaeuwen,
40
Hoewel het everzwijn den eenen dootlijck beet:
 
De Schiltknaep van Jupijn den andren op dorst packen,41
 
En voeren in de lucht, terwijl de hazewint
 
Den hemel aenbast, schrick en angst den knaep verzwacken,
 
De grijze lijfwacht grijpt naer 't opgegreepen kint.
45
Hippolytus, zijn jeught, de kuischeit opgedraegen,45
 
De jaght had toegewijt, en hart en zin gezet
 
Op 't Wildt in 't groene woudt en wildernis te jaegen,
 
Op zwijnspriet, boogh, en pijl, en winthont, brack, en net.48
 
d'Arkadische Atalante is d'eerste, die den jaeger
50
De plaegh van Kalydon holp vellen op het velt,
 
En 't zwijnshooft tot een' prijs ontfing van Meleager,
 
Die op dees jaghtheldin zijn hart en zinnen stelt.49-52.
 
De Grooten volghden 't spoor der dieren, om rechtschapen53
 
De zenuw t'oefenen, op datze niet verslapp',54
55
Vertraegh' door ledigheit, hen krijghsgeweer en wapen55
 
Leer' handlen, naer den eisch, met kunste, en weetenschap.56
 
De jaght leert Oversten de vyanden belaegen,
 
Of keeren op de grens, of slaen in 't vlacke velt,
 
Wanneer de hooge noot de Vorsten uit komt daegen,
60
Geschapen tegens last, tot nootweer voor gewelt:60
 
Tot voorstant van den Staet der vryheit, en haer wetten.61
 
Zoo stuit MAURITIUS, Prins Henricks rechte hant,
 
Den inbreuck van het heir, dat, om de Maes t'ontzetten,
 
Quam bruisen, als een stroom, op zijnen legerstant.62-64
65
Zijn trotse legerhoedt, doorhouwen, en doorschooten,65
 
Getuight zijn zuivre trouw, en dappren oorloghsmoedt,
 
Getuight uit welck een' boom dees krijghstelgh is gesprooten,
 
Uit Keizerlijcken stamme, en 't Koningklijcke bloet:68
 
Uit bloet, dat lang de kroon aen Baltische oevers spande,69
70
En in 't Sarmaetsche Rijck, ten trots van 't ongeloof.70
 
's Helts dapperheit, beproeft te water en te lande,
 
Zet vrede en 's vollecks rust in top voor wapenroof.72
 
Hy haet de razerny, verhit op bloetvergieten:73
 
Maer zoo de hooge noot het Rijck van Christus dreight,
75
De Tarter en de Turck de Kruisgrens durf beschieten,75
 
Het flaeuwe Europe 't hooft ter slavernye neight;76
 
Dan zwicht zijn yver niet om hantgemeen te worden,
 
Te vliegen op het spits in d'Ottomansche maen,78
 
En zijn Grootmeesterschap van Duitschlants Heilige Orden
80
Groothartigh te bekleên, en als een post te staen.80
 
Voor 't schandigh leven kiest hy vechtende te sterven81
 
Een eerelijcke doot, te houwen op zijn' zerck82
 
Den titel, die de bloode en moedeloozen derven,83
 
Begraven met hunn' naem, en buiten 't heldenperck.84
85
Men zagh dien braven helt de Braziljaensche Reuzen85
 
Verschricken niet zijn knods, den Lissebonschen Taegh86
 
De horens en het hooft in d'andre weerelt kneuzen,
 
De menscheneeters stout verstooren in hun laegh.88
 
De wilde woestheit, langs de kust, uit schrick geweecken,
90
Geschoolen in haer bosch en ruighten uit ontzagh,90
 
Begon op zijn vertreck haer hooft weêr op te steecken,
 
Te groejen, daer Olinde in puin begraven lagh.91-92
 
Zoo ging 't, waer Herkules, zeeghaftigh wechgetogen,
 
Spelonck en bosch en poel geveilight had van moort,94
95
Van leeuw, en everzwijn, en slang, met knodse, en boogen,
 
En branttuigh, in hun bloet en bloedigh nest gesmoort.
 
Indien hem 't Vrye Lant niet weder naer ons stranden
 
Gewenckt had, om zijn wacht en toghten uit te staen,98
 
Hy had in 't zuiden reede ons onbekende landen,
100
Een vijfde weerelts deel, gezegent opgedaen.100
 
Nu stoft het Kleefsche bosch op zijn doorluchte treden,101
 
Daer d'oude Hertogen, begruist van zweet en stof,102
 
Te paerde, met de zon des avonts, afgereden,103
 
Gelaên met verschen roof, zich wendden naer hun Hof.104
105
Nu groeit de Rijnstroom, als de Rijxvorst, langs zijn kanten,105
 
Komt draven, of hem neemt met blijschap op den rugh,
 
En op en nedervoert, langs 't wijt befaemde Santen,107
 
Daer Cesar reedt te paerde, op d'oude legerbrugh:
 
Daer Burgerhart, na hem, de Roomsche keurebenden109
110
Vernestelde in haer nest, en Rijn en Maes en Wael110
 
Durf schuimen van dien aert; tot datze in 't einde kenden111
 
Den aert des Bataviers, gespitst op uitheemsch stael.112
 
De Rijnstroom, daer de Lip hem tol geeft met haer eicken,113
 
Slaept veiligh en gerust op 's Helts getrouwe wacht,114
115
Wiens armen wijder dan de nieuwe weerelt reicken,
 
Zoo hy ten schutsheer dient voor 't menschelijck geslacht.
 
Zijn plantlust wandelt stil in schaduw van zijn boomen,117
 
Om Wezels hoogen wal, en kroont de schoone stadt.118
 
Zy levert schaduwen aen bergh, en dal, en stroomen,
120
En koelte in zomerzon, geschut op loof, en bladt.120
 
Dat tuight de Vreughdenbergh, daer Klevenaers vergaeren,
 
En zingen, hant aen hant, rondom hem, aen den rey:
 
De rijcke hemel wil den Stedehouder spaeren,123
 
En zegenen, gelijck den bloezem in den May.
125
Het hof te Kleef getuight zijn' bouwlust, die 't verwoesten
 
Der weerelt haet, en schuwt, den burger reickt de hant
 
In 't bouwen, nu de vre de zwaerden laet verroesten,
 
En zegeltze in de scheede, in 't groejen van ons lant.128
 
Zoo lange Vryburgh noch in 't west zijn' naem zal draegen,129
130
Wil 't blijcken waer Brazijl dien Archimedes zagh.130
 
Zijn huis in 's Gravenhaegh kan levendigh ghewaegen131
 
Hoe 't Vorstelijcke hart hierin te groejen plagh.132
 
Gelijck hy steden bouwt en Princelijcke hoven
 
Van marmer en arduin, zoo bouwt hy een palais
135
Van harten, daer de vre verjaeght was, en verschoven,135
 
Herstelt d'eendraghtigheit door burgerlijcken pais.
 
Zoo bluscht hy 't eeuwkrackeel, dat tusschen Vorst en Stenden137
 
Veel jaeren broeit, en smeult, eer 't vier al 't lant ontstack,
 
En uitsloegh, met een vlam van jammer en elenden,
140
Gelijck een groote brant van 't een in 't ander dack.
 
Die vreedzaeme aert en tong gaf rijcke stof voorheenen
 
Te dichten hoe de muur van Thebe wiert gebouwt
 
Door zangk en snaerespel, die d'ongelijcke steenen
 
Vergaerde tot een stadt, zoo wijdt befaemt als out.142-44
145
Het overzeldsaem lot van ieder te believen,145
 
Te winnen ieders hart, viel weinigen ten deel.
 
't Is verre minder kunst door dwangk party te grieven,147
 
Dan tweedraght scheiden, danck te haelen na 'et krackeel.
 
De Grooten, die zich zelfs ten dienst des volcks verkleinen,149
150
En konnen maetigen, ontzien, en meer bemint,150
 
Zijn dapperder dan d'outste en edelste Romainen.
 
Wie harten wint, beschaemt den helt, die steden wint.
 
O rechte Keurhant, oogh van zeven vrye Staeten,153
 
Men ziet een tijt te moet, die allen dichtren stof
155
Zal geven op Parnas, om geestigh uitgelaeten155
 
Te weiden in den beemt van uw' verdienden lof.156
 
Dan groejen in uwe eere al d'Amsterlantsche Heeren,157
 
En 't Raethuis, dat uw Wilt, gelijck uw hart, ontfing,158
 
Daer op hun keurgety, om uw schenckaedje t'eeren,159
160
De berckemeier op uw' welstant ommeging.160
 
 
 
J. v. Vondel.

't Amsterdam, Uit de Druckery van Thomas Fontein. 1656.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

titels


auteurs