De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 909]

Op de Wapenkroon Van Amsterdam,
Aen den Ed. Heer Kornelis de Graef,aant.^*

Vryheer van Zuidpolsbroeck, Burgermeester
en Raet der zelve Stede.

MICAT INTER OMNEIS.

Indien men uwen gryzen stam,^{vs. 1}

Ter heerschappy des lants geschapen,

En die 's lants vryburg Amsterdam³

Gekroont heeft met de kroon van 't wapen,

Den lauwer schonck, die niet verdort,

Noch schoot de danckbaerheit te kort.⁶

Had ANDRIES niet Stadts eer bewaert,⁷

En 's Keizers glori trouw verdadight,

August had met zyn edel zwaert⁹

Den Ridder spader begenadight,¹⁰

Wiens miltheit Oostenryck behaeght,

Daer Aemstels schilt de kroon af draeght.¹²

De goude keten om den hals,¹³

't Geweer den Helt op zy gehangen,¹⁴

In zoo veel juichens en geschals

Der stede, daer hy wiert ontfangen,

Op 's Keizers hoftrompet en faem,

Verheft al d'afkomst in dien naem.¹⁸

* Van 1655. Afgedrukt volgens de tekst in Klioos Kraam I (Leeuwarden 1656), blz. 1.
Het motto, ontleend aan Horatius Carm. I, 12, 46 betekent: ‘Zij schittert uit boven allen’.

vs. 1 uwen gryzen (overoude) stam: blijkens dit vers leidde Kornelis de Graef zijn geslacht af van Andries Boel, in vs. 7 genoemd.

3 's lants vryburg: de stad die de vrijheid van het land waarborgt.

6 Noch: toch.

7 Andries: De Amsterdamse Schepen Andries Boel Dirksz., 1455-1519, vele malen burgemeester (uit het geslacht de Graef?) schonk uit eigen middelen een grote som gelds aan Maximiliaan, toen deze strijd voerde tegen de Hoeksen; als beloning kreeg Amsterdam de vergunning de Roomse koningskroon boven het stadswapenschild te dragen (1489); zie Inwydinge van 't Stadthuis, vs. 392; bewaert: gehandhaafd.

9 August: keizer Maximiliaan, die Andries Boel tot ridder sloeg.

10 spader: later.

12 Daer.... af: waardoor.

13 De goude keten: het zinnebeeld van zijn ridderlike waardigheid.

14 Geweer: degen.

18 afkomst: afstammelingen.

[p. 910]

 

Hoe trots het hooge kerckglas praelt,¹⁹

20

Met Cezars hooftprael, ons geschoncken,

 

Daer Maximiliaen, bestraelt

 

Van gout en diamante voncken,

 

Drie Kruissen heilight, voor altoos;²³

 

Gedachtenis van glas is broos.

 

25

Maer dees geslachtboom bloeit, gekroont

 

In top met BICKEREN en GRAVEN,²⁶

 

Daer vryheit in hun schaduw woont,

 

En grootvaêr BOELENS zoo veel braven

 

Gesproten ziet uit zynen struick.²⁹

30

Zoo blinckt de goutmyn in 't gebruick.

 

 

De stam, die voor 't Gemeene best

 

Zich zelven uitdeelt, by zyn leven,³²

 

Wort noch, gelijck van outs, bevest,³³

 

En in zyn tacken hoogh verheven:

35

Want schoon 't gebeent ten grave vaert,

 

De deught blyft eeuwigh en vermaert.

 

 

J.V. VONDEL.

19 het hooge kerckglas: het raam in de Nieuwe Kerk, waarop Maximiliaan afgebeeld was, die de stad met de kroon op het wapen (Cezars hooftprael) beschenkt.

23 Drie Kruissen: nl. in het Amsterdamse wapen.

26 Mr. Andries de Graeff (1611-78) was in 1646 getrouwd met Elisabeth Bicker van Swieten, zijn nicht, de dochter van Cornelis Bicker.

29 struick: stam.

32 Zich zelven uitdeelt: zijn uiterste krachten beschikbaar stelt.

33 bevest: in zijn waardigheden gehandhaafd (Ned. Wdb. II, 2331).