De werken van Vondel. Deel 5. 1645-1656

[p. 464]

Jubiljaer des Priesterdoms
Van den Heere Philippus Rovenius,aant.^*

Aertsbisschop van Philippen, Apostolischen Stedehouder.
Den XXVII. van Iunius M. DC. XLIX.

Daelt om laegh, ghy Offerengelen;

Helptme loof en bloemen strengelen

Tot feestoenen: valt aen 't werck;^{vs. 3}

Ciert gewelf en Koorpilaren;

Overkranst de hooge Altaren;

Kleet met groen de Vorster Kerck:⁶

Want Philippus schijnt herboren,

Nu de zon (die hem, gekoren

Tot den Priesterlijcken staet,

Hier Godts Offer in zagh wijden)

Van de kimmen op komt rijden¹¹

Met een' schooner dageraet:

Nu de zon met blijder oogen,

Blijder straelen Koor en bogen

Komt vergulden door het glas;

Om den Godtsdienst te vergulden,¹⁶

Daer hy eerst voor 's vollecks schulden

Offerde, en gebeden las:

Nu, begroet van feestgenooten,

Hy den eeuwring ziet gesloten²⁰

* Van 1649. Afgedrukt volgens de tekst van Poëzy 1650, blz. 299.
Philippus Rooveen of Rovenius, de opvolger van Sasbout Vosmeer († 1614) als Apostolies Vicaris der Nederlanden, werd 17 Oktober 1620 gewijd met de titel van Aartsbisschop van Philippi, en sedert op voordracht van de Aartshertogen Albertus en Isabella aangesteld als Aartsbisschop van Utrecht. In 1640 uit het Sticht gebannen, hield hij zich als balling op te Rome en in de Spaanse Nederlanden, waar hij in dit jaar op 74-jarige leeftijd binnen de abdij van Voorst het vijftigste jaar van zijn priesterschap vierde.

vs. 3 feestoenen: volksetymologiese vervorming van festoenen.

6 de Vorster Kerck: de abdij te Voorst bij Brussel.

11 op komt rijden: het bekende klassieke beeld van de zonnewagen, door Apollo bestuurd.

16 Godtsdienst: eredienst; vergulden: woordspeling met de ‘gulden mis’, zoals men de mis ter viering van het vijftig-jarig priesterschap noemde (vgl. vs. 57).

20 eeuwring: het vijftigjarige tijdperk.

[p. 465]

 

Van zijn wettigh Priesterschap.

 

Vijftigh jaren, reê verloopen,²²

 

Sluiten hem uw troonen open,²³

 

Wijzen hem een' hooger trap;

25

Na veel zweets, en zure stappen,²⁵

 

Slaverny in wetenschappen,²⁶

 

En getrouwen Herders plicht.

 

Had ick Davids harp en lippen,²⁸

 

'k Holp den Mijter van Philippen²⁹

30

Kroonen met een Neêrduitsch dicht.

 

Rijn en Yssel, bey te gader,³¹

 

Dancken zijn' geleerden vader,

 

Die, ontvonckt door uwe vlam,³³

 

Voor ons Bontkist heeft gezongen,³⁴

35

Toen de wolven 't Lam besprongen,³⁵

 

Dat den mensch verzoenen quam.

 

Sasbout, voorzaet en zijn ouder,³⁷

 

Zagh Roveen, als Stedehouder,

 

Zijn Apostelsch spoor betreên;

40

Marcellyn, met Lebuynen⁴⁰

 

En Plechlyn, hem 't lant beschijnen,⁴¹

 

Daerze wandelden voorheen.

 

Willebrort scheen weêr te leven,

 

Toen dien nazaet wiert gegeven

45

d'Oude staf van 't Bisschopdom,

 

Daer hy d'eerste Kercken stichte,

 

Eerst het Heidendom verlichte,

 

En den afgront maeckte stom.⁴⁸

 

Hebt ghy oit, verheught en blijde,⁴⁹

50

Aen des ouden Vaders zijde⁵⁰

 

't Lam uw wieroock toegezwaeit,⁵¹

 

Hem gezegent, begenadight,

 

En in angst en noodt verdadight,

22 reê: alrede, reeds.

23 uw: slaat op de Offerengelen (vs. 1).

25 zure: moeielike.

26 Slaverny: dienstbaarheid, ingespannen arbeid.

28 Davids harp: als zanger van de psalmen.

29 den Mijter van Philippen: vgl. het opschrift.

31 Rijn en Yssel: het Sticht en het Oversticht.

33 uwe: vgl. vs. 1.

34 ons Bontkist: als eertijds David. Hier dus instandhouden van de eredienst.

35 Dit slaat op de wering van de Kath. eredienst.

37 Sasbout: zijn voorganger Sasbout Vosmeer.

40 Marcellyn: Marcellinus (Marchelmus) was een kwekeling van Willebrord. Met Lebuïnus naar de IJsel gezonden om het evangelie te verkondigen, overleed hij in 't laatst van de achtste eeuw te Oldenzaal en werd te Deventer begraven. Lebuïnus, een geboren Angelsaks, werd eveneens te Deventer begraven, waar hij als beschermheilige vereerd bleef. Zie Batavia Sacra I, 467, 472.

41 Plechlyn: de Schotse monnik Plechelmus. De Kanunniken van Oldenzaal beweerden zijn relikwieën te bezitten en wijdden hem hun parochiekerk toe (Batavia Sacra I, 481); hem 't lant beschijnen: te verbinden met Zagh in vs. 38: zag hoe hij zijn licht liet schijnen over de landstreek.

48 den afgront: de helse machten (vergelijk vs. 54).

49 ghy: vergelijk vs. 55; oit: steeds.

50 des ouden Vaders: van Willebrord.

51 't Lam: Christus.

[p. 466]

 

Daer de Hel haer onkruit zaeit;⁵⁴

55

Daelt om laegh, ô Offerengelen,

 

Helptme 's herders eeuwkrans strengelen,

 

Op zijn Gulden Misgety,⁵⁷

 

En geley hem, wijs en simpel,⁵⁸

 

Daer men kreucken zet noch rimpel,⁵⁹

60

Nimmer droef, en eeuwigh bly.

54 Waar de duivel onkruid wierp onder zijn zaad (vgl. de bekende gelijkenis van de Zaaier).

57 Zie de aant. bij vs. 16.

58 simpel: eenvoudig, oprecht.

59 Waar ieder onbezorgd geniet (in de hemel).